16/11/2024 16:08

Voyager - Phi thuyền loài người bay xa nhất vũ trụ - Kỳ 3: Những lần phi thuyền già mất liên lạc

Ngày 14-11-2023, tàu thăm dò vũ trụ Voyager 1 đang bay cách Trái đất 24 tỉ km đột nhiên truyền về Phòng thí nghiệm sức đẩy phản lực (JPL) của NASA toàn dữ liệu vô nghĩa.

Đúng ra dữ liệu phải bằng mã nhị phân (chuỗi các số 1 và 0) nhưng lần này mã nhị phân không đọc được. Tuy gửi dữ liệu trục trặc nhưng tàu vẫn nhận được lệnh từ Trái đất và máy móc hoạt động bình thường.

Đã có nước mắt, nụ cười và nhiều tiếng vỗ tay. Mọi người đều rất sung sướng và phấn khích vì chúng tôi liên lạc được trở lại với tàu Voyager 1.

LINDA SPILKER

Một con chip bị lỗi trên con tàu già cỗi 47 tuổi

Tàu Voyager - Phi thuyền loài người bay xa nhất vũ trụ - Kỳ 3: Những lần phi thuyền già mất liên lạc - Ảnh 4. NASA phóng tàu vũ trụ mới tìm kiếm sự sống ngoài Trái đất

Kỹ sư động cơ đẩy Todd Barber nhận xét tàu Voyager 1 đã lão hóa, bởi vậy khắc phục sự cố giống như áp dụng liệu pháp chăm sóc giảm nhẹ (giảm đau, giảm triệu chứng...) đối với người lớn tuổi mắc bệnh nặng.

Tàu Voyager 2 cũng từng mất liên lạc vào ngày 21-7-2023. Hôm đó, trong lúc chuẩn bị truyền lệnh thường lệ lên tàu, nhóm của TS Suzanne Dodd phát hiện có lỗi trong lệnh bèn sửa lỗi đó nhưng sau đó lại vô ý gửi nhầm phiên bản lỗi làm ăng ten tàu lệch hướng Trái đất.

Từ đó nhóm nghiên cứu không nhận được dữ liệu nữa. TS Dodd kể lại trên tạp chí Wired (Mỹ): "Thật kinh khủng. Lúc đó là khoảnh khắc hoảng loạn vì chúng tôi đã lệch mục tiêu 2 độ, mức độ này thực sự đáng kể".

Nhóm nghiên cứu bèn đưa ra giải pháp: gửi lệnh cho tàu yêu cầu điều chỉnh ăng ten quay đúng hướng Trái đất. Nếu tín hiệu đủ mạnh, tàu vẫn có thể nhận được lệnh mặc dù ăng ten bị lệch.

Sáng ngày 2-8-2023, họ gửi tín hiệu với công suất mạnh nhất có thể bằng cách sử dụng trạm Canberra (Úc) thuộc Mạng không gian sâu (DSN) của NASA. DSN gồm hệ thống ăng ten khổng lồ bố trí tại California (Mỹ), Madrid (Tây Ban Nha) và Canberra (Úc).

Với kích thước và trọng lượng như chiếc xe hơi nhỏ, hiện nay hai tàu Voyager 1 và 2 đang bay trong không gian giữa các vì sao. Voyager 1 cách Trái đất khoảng 24 tỉ km còn Voyager 2 cách khoảng 21 tỉ km. Bất chấp khoảng cách đáng kinh ngạc này, hai con tàu cũ kỹ vẫn tiếp tục truyền dữ liệu hữu ích từ không gian giữa các vì sao, nơi chưa có bất kỳ vật thể nào do con người chế tạo từng du hành.

Nhóm phụ trách Voyager dự kiến sẽ tiếp tục đương đầu với nhiều trục trặc khác sẽ xảy ra với hy vọng mọi sự cát tường cho đến ngày kỷ niệm 50 năm phóng tàu Voyager (năm 2027).

TS Spilker lạc quan bộc bạch trên tạp chí IEEE Spectrum (Mỹ): "Cứ mỗi vấn đề bất thường xảy ra, chúng tôi lại học thêm về cách làm việc với tàu vũ trụ và vô cùng kinh ngạc trước các chức năng mà các kỹ sư đã xây dựng cho con tàu bằng công nghệ của thập niên 1960 và 1970. Thật tuyệt vời!".

Gần đây vào giữa tháng 10-2024, một sự cố nhỏ đã xảy ra trên tàu Voyager 1. Ngày 16-10, nhóm bay ở Phòng thí nghiệm sức đẩy phản lực (JPL) đã gửi lệnh bật một máy sưởi trên tàu. Do tàu chưa đủ điện chạy máy sưởi nên hệ thống bảo vệ lỗi đã tự động kích hoạt giảm tốc độ máy phát vô tuyến băng tần X để đỡ tốn điện hơn.

Hoạt động này vô tình làm thay đổi tín hiệu của máy phát vô tuyến, do đó Mạng không gian sâu của NASA không dò được tín hiệu từ tàu nữa.

Đến sáng 19-10, tín hiệu liên lạc từ máy phát băng tần X bị mất hoàn toàn. Nhóm bay suy luận hệ thống bảo vệ lỗi đã tự động tắt máy phát băng tần X để chuyển sang dùng máy phát băng tần S vốn là máy phát dự phòng không được sử dụng từ 43 năm nay. Băng tần S sử dụng ít năng lượng hơn và tín hiệu cũng yếu hơn.

Ngày 24-10, cuối cùng nhóm bay đã kết nối lại liên lạc hoàn toàn với tàu. Hiện tại họ đang hy vọng khôi phục khả năng liên lạc của máy phát băng tần X.

Một ngày nào đó, khi tàu vũ trụ Voyager đã chết và lang thang trong thiên hà xa tít tắp, giả định nếu người ngoài Trái đất bắt gặp con tàu thì họ vẫn có thể biết rõ Trái đất là gì sau khi đọc thông tin chứa trong chiếc đĩa vàng gắn bên hông tàu. Đĩa vàng này được chế tác như thế nào?

Gặp sự cố, tàu Voyager 1 dùng thiết bị cũ từ năm 1981 để liên lạc NASA gây kinh ngạc

NASA bị mất liên lạc với tàu thăm dò Voyager 1 gần một tuần, con tàu đã gây kinh ngạc khi dùng một thiết bị cũ chưa từng được sử dụng kể từ năm 1981 để gửi tín hiệu về Trái đất.