Đối tác công tư phát triển bền vững chuỗi giá trị các mặt hàng nông sản

Ngày 14/3/2025, tại tỉnh Bắc Ninh, Nhóm Đối tác Công tư (PPP) về Rau quả và Ban thư ký Đối tác phát triển nông nghiệp bền vững Việt Nam (PSAV), Bộ Nông nghiệp và Môi trường đồng tổ chức hội nghị Hiện thực hóa Kế hoạch Mạng lưới đổi mới sáng tạo lương thực thực phẩm tại Việt Nam (FIH-V) năm 2025.

HUY ĐỘNG NGUỒN LỰC, KẾT NỐI ĐẦU TƯ PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP BỀN VỮNG

Phát biểu tại hội nghị, ông Nguyễn Đỗ Anh Tuấn, Vụ trưởng Vụ Hợp tác quốc tế (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), Giám đốc PSAV cho biết Đối tác Phát triển bền vững nông nghiệp Việt Nam (PSAV) được thành lập từ năm 2010 theo sáng kiến “Tầm nhìn mới cho nông nghiệp” và mục tiêu 20-20-20 (tăng 20% năng suất, giảm 20% đói nghèo, giảm 20% phát thải).

Sau 15 năm hoạt động, PSAV đã khẳng định vai trò quan trọng trong huy động nguồn lực đầu tư, kết nối khu vực công và tư nhân, ứng dụng khoa học công nghệ, phát triển hiệu quả và bền vững chuỗi giá trị các mặt hàng nông sản chủ lực của Việt Nam theo hình thức Đối tác công tư (PPP).

Đáng chú ý, tháng 9/2024, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường) đã ban hành quyết định thành lập Nhóm Đối tác thuộc Mạng lưới Đổi mới sáng tạo lương thực, thực phẩm Việt Nam (FIH-V), nhằm cụ thể hóa Đề án Đổi mới sáng tạo lương thực, thực phẩm Việt Nam. Nhóm Đối tác này đóng vai trò trung tâm trong triển khai sáng kiến đổi mới sáng tạo, tăng cường hợp tác liên ngành và kết nối với chuỗi giá trị toàn cầu theo hướng minh bạch, trách nhiệm, bền vững trên cơ sở nền tảng những thành công của PSAV.

Ông Nguyễn Đỗ Anh Tuấn: "PSAV đã khẳng định vai trò quan trọng trong huy động nguồn lực đầu tư, kết nối khu vực công và tư nhân". Ảnh: Chu Khôi.

Theo ông Tuấn, hiện PSAV có 8 Nhóm công tác PPP. Trong đó, nhóm PPP về Rau quả do Trung tâm Khuyến nông Quốc gia (Khối công) chủ trì, cùng đồng hành có PepsiCo Foods Việt Nam, Syngenta Việt Nam (Khối tư) đã triển khai mô hình đổi mới sáng tạo cho cây khoai tây, hướng đến mục tiêu tăng năng suất, giảm tác động tiêu cực đến môi trường và cải thiện thu nhập cho nông dân.

Một trong những hoạt động nổi bật của nhóm Rau qủa là triển khai mô hình liên kết sản xuất - tiêu thụ khoai tây bền vững. Trong năm 2024, Nhóm PPP về Rau quả đã triển khai hàng loạt giải pháp mới trong canh tác khoai tây như: Giải pháp đảm bảo sức khỏe đất; bộ giải pháp quản lý sâu bệnh toàn diện; hệ thống tưới chính xác, kỹ thuật bón phân qua hệ thống châm phân; máy quan trắc thời tiết kết nối phần mềm trực tiếp tới điện thoại thông minh; sử dụng máy bay không người lái (drone) để theo dõi quá trình từ gieo trồng đến thu hoạch và phun thuốc phòng trừ sâu bệnh… Năm 2024, Mô hình đã được mở rộng từ Tây Nguyên ra miền Bắc với năng suất vụ Đông Xuân ở Hải Dương và Thanh Hóa trên dưới 30 tấn/ha.

Quang cảnh hội nghị Hiện thực hóa Kế hoạch Mạng lưới đổi mới sáng tạo lương thực thực phẩm tại Việt Nam (FIH-V). Ảnh: Chu Khôi.

“Tôi hy vọng rằng mô hình này sẽ được nhân rộng ra nhiều địa phương khác, ở trên nhiều loại cây trồng khác để góp phần nhiều hơn vào quá trình hiện thực hóa Chiến lược phát triển nông nghiệp và nông thôn bền vững giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến 2050 và cam kết phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050 của Việt Nam”, ông Tuấn bày tỏ.

Năm 2023, Việt Nam đứng đầu về nhập khẩu khoai tây tươi trong khu vực Châu Á - Thái Bình Dương, trị giá hơn 134 triệu USD. Vì vậy, theo ông Tuấn, phát triển vùng trồng khoai tây theo mô hình PPP không chỉ là một hướng đi tiềm năng, mà còn là động lực thúc đẩy chuỗi giá trị khoai tây phát triển bền vững, đổi mới sáng tạo.

HIỆU QUẢ TỪ DỰ ÁN SẢN XUẤT KHOAI TÂY BỀN VỮNG 

Trong khuôn khổ của sự kiện, ngày 14/3, tại huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh đã diễn ra Ngày hội thu hoạch khoai Tây. Sự kiện do các công ty gồm: PepsiCo, Syngenta, Yara, Netafim – Khang Thịnh, Novacid, Mimosatek, Vettransco, Đức Minh, Trung tâm Khuyến nông Quốc gia phối hợp tổ chức.

Tham gia sự kiện còn có Lãnh đạo các Cục, Vụ, Viện trực thuộc Bộ Nông nghiệp và Môi trường, lãnh đạo Sở ban ngành địa phương, thành viên Nhóm công tác PPP về rau quả và FIH-V, hội nghề nghiệp, các Viện/trung tâm nghiên cứu- trường Đại học, các tổ chức quốc tế, các doanh nghiệp, hợp tác xã và gần 300 bà con nông dân.

Kể từ năm 2019, dự án sản xuất khoai tây bền vững do công ty PepsiCo, Syngenta và các đối tác Trung tâm Khuyến nông Quốc gia, Yara, Netafim – Khang Thịnh, Novacid, Mimosatek, Vettransco, Đức Minh, USAID-Resonance - dự án GDA và Dự án She Feeds The World (SFtW) của tổ chức CAREVN triển khai tại Tây Nguyên đã mang lại những kết quả vượt trội. Từ 400 ha diện tích ban đầu, đến năm 2024 đã đạt gần 1.700 ha, năng suất trung bình đạt 30-34 tấn/ha, cao hơn nhiều so với phương pháp canh tác truyền thống.

Thành công này là tiền đề để nhóm đối tác mở rộng mô hình ra các tỉnh phía Bắc từ vụ Đông Xuân 2024-2025, với tổng diện tích 320 ha. Kết quả, chỉ sau mùa vụ đầu tiên, năng suất khoai thu hoạch trung bình đạt 23-26 tấn/ha, cao hơn 8 tấn/ha so với các vụ trước. Chi phí sản xuất cũng giảm nhờ áp dụng hệ thống tưới nước chính xác tiết kiệm được 3.170 m2 nước/ha, bộ giải pháp quản lý sâu bệnh giúp giảm 2 lần phun thuốc/vụ và sử dụng drone giảm hơn 10 lần lượng nước pha thuốc bảo vệ thực vật.

Ông Nguyễn Thanh Tuấn, Giám đốc Đối ngoại và Phát triển bền vững Công ty Syngenta Việt Nam, cho rằng nông nghiệp bền vững không chỉ dừng lại ở việc nâng cao sản lượng, mà quan trọng hơn là giúp nông dân canh tác hiệu quả hơn với ít tài nguyên hơn, đồng thời giảm thiểu tác động đến môi trường.

“Chính vì vậy, trong khuôn khổ mô hình chuỗi giá trị khoai tây bền vững, chúng tôi đã triển khai nhiều giải pháp tiên tiến nhằm tối ưu hóa quy trình sản xuất. Quy trình quản lý dịch hại tổng hợp (IPM) giúp giảm 2 lần phun thuốc/vụ, vừa đảm bảo hiệu quả bảo vệ cây trồng vừa hạn chế tác động tiêu cực đến môi trường. Đồng thời, việc ứng dụng drone trong phun thuốc giúp nông dân tiết kiệm hơn 10 lần lượng nước pha thuốc so với phương pháp truyền thống, giảm chi phí sản xuất và tăng hiệu quả sử dụng tài nguyên”, ông Tuấn thông tin.

Ông Nguyễn Việt Hà, Tổng Giám đốc Công ty Thực phẩm PepsiCo Việt Nam, cho biết: Chiến lược Pep+ của PepsiCo hướng đến thực hiện mục tiêu phát triển nông nghiệp tái tạo trên 7 triệu ha đất, cải thiện sinh kế cho 250.000 người trong chuỗi sản xuất nông nghiệp đến năm 2030, đồng thời giảm phát thải khí nhà kính trong sản xuất nông nghiệp.

Đánh giá cao hiệu quả của mô hình, ông Lê Quốc Thanh - Giám đốc Trung tâm Khuyến nông Quốc gia, cho hay trong bối cảnh nông nghiệp toàn cầu đang chuyển dịch mạnh mẽ theo hướng bền vững, giảm phát thải và thích ứng với biến đổi khí hậu, mô hình chuỗi giá trị khoai tây bền vững do PepsiCo Foods, Syngenta và các đối tác không chỉ thúc đẩy nông nghiệp xanh mà còn đặt nền móng cho Đề án FIH-V – hướng đến mở rộng mô hình, ứng dụng công nghệ tiên tiến và tạo ra giá trị bền vững cho ngành khoai tây Việt Nam.