Người nâng tầm cho khoai tây Việt

Sáng 14/3, nhóm công tác PPP về rau quả và Ban thư ký Đối tác phát triển nông nghiệp bền vững Việt Nam (PSAV), Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức hội nghị hiện thực hóa kế hoạch mạng lưới đổi mới sáng tạo lương thực thực phẩm tại Việt Nam (FIH-V) năm 2025 và ngày hội thu hoạch khoai tây.

Tin vui cho bà con trồng khoai tây

Trong khuôn khổ sự kiện, gần 300 bà con nông dân cùng các đại biểu tham quan mô hình liên kết sản xuất khoai tây bền vững, canh tác theo hướng giảm phát thải và ứng dụng công nghệ cao. Đồng thời tham gia ngày hội thu hoạch khoai tây tại Trung tâm học thuật PepsiCo, thị xã Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh.

Mô hình trồng khoai tây áp dụng công nghệ cao và cơ giới hoá cho năng suất vượt trội so với phương thức canh tác truyền thống.

Cụ thể, 10 ha mô hình trồng khoai tây "kiểu mẫu" được áp dụng các giải pháp công nghệ cao và canh tác theo hướng giảm phát thải. Thay vì trồng khoai theo mô hình "cày nông, tưới xả tràn" truyền thống, Trung tâm học thuật PepsiCo đã hướng dẫn nông dân, hợp tác xã triển khai hàng loạt các giải pháp mới trong canh tác khoai tây như đảm bảo sức khỏe đất, bộ giải pháp quản lý sâu bệnh toàn diện, hệ thống tưới chính xác, kỹ thuật bón phân qua hệ thống châm phân, máy quan trắc thời tiết kết nối phần mềm trực tiếp tới điện thoại thông minh, sử dụng máy bay không người lái (drone) để theo dõi quá trình từ gieo trồng đến thu hoạch và phun thuốc phòng trừ sâu bệnh…

Mô hình sản xuất mới giúp giảm công sức lao động, tăng năng suất, chất lượng. Đặc biệt, khoai tây đảm bảo không tồn dư thuốc bảo vệ thực vật, đáp ứng nhu cầu chế biến, tiêu dùng của người dân, doanh nghiệp trong nước cũng như xuất khẩu.

Trao đổi với Tiền Phong, ông Doãn Thế Ánh (Quế Võ, Bắc Ninh) cho biết, mô hình trồng khoai tây áp dụng công nghệ cao và cơ giới hoá cho năng suất vượt trội so với phương thức canh tác truyền thống.

"Gia đình tôi trồng khoai tây từ năm 1990. Năm nay, chúng tôi trồng khoai tây theo mô hình bền vững cho năng suất lên tới 36 - 37 tấn/ha, vượt trội hẳn so với phương thức truyền thống, tăng 30%. Tôi quyết định mở rộng quy mô trong năm tới và tuyên truyền để bà con áp dụng", ông Ánh nói.

Theo ông Ánh, mô hình trồng khoai tây kiểu mới giúp người dân tiết kiệm chi phí về nước, phân bón, thuốc bảo vệ thực vật trong khi năng suất cao, lợi nhuận tăng 30 - 40%. Hơn nữa, nhờ áp dụng công nghệ cao, người nông dân có thể điều khiển một số thao tác tưới nước, bón phân chỉ bằng một nút bấm.

Cũng tham gia mô hình với 1,5 ha, đạt năng suất đến 28 tấn/ha, ông Đỗ Xuân Hiển, chủ nhiệm HTX Lương Tài, Bắc Ninh chia sẻ: “Trước đây, tôi chủ yếu trồng các loại hoa màu khác, nên khi chuyển sang trồng khoai tây theo kỹ thuật mới, tôi cũng khá lo ngại. Tuy nhiên, chỉ sau một vụ mùa, tôi không chỉ biết cách xử lý đất, xử lý giống, bón phân theo phương pháp hiện đại, mà còn biết sử dụng điện thoại để quản lý và điều chỉnh nước tưới qua ứng dụng. Ban đầu mất thời gian để học hỏi cái mới, nhưng đổi lại, giờ tôi tiết kiệm được đáng kể thời gian và công sức trong quá trình canh tác, mà hiệu quả lại cao hơn”.

Ông Đoàn Trường Vinh, nông dân sở hữu 15 ha khoai tây tại huyện Quỳnh Phụ, tỉnh Thái Bình, cho biết: “Trước giờ chúng tôi làm theo cách cũ, quen tay rồi, giờ áp dụng kỹ thuật mới, dùng giống mới thì cũng có nhiều bỡ ngỡ. Tuy nhiên, nhờ được hướng dẫn chi tiết về kỹ thuật và được bao tiêu đầu ra, chúng tôi cũng yên tâm. Vừa rồi thu hoạch, khoai tây của tôi đạt trung bình 25 tấn/ha, lợi nhuận đạt tầm 100 triệu/ha, nên vô cùng phấn khởi và hoàn toàn tự tin với mô hình mới này”.

Ông Nguyễn Thanh Tuấn - Giám đốc Đối ngoại và Phát triển bền vững Công ty Syngenta Việt Nam.

Trả lời Tiền Phong, ông Nguyễn Thanh Tuấn - Giám đốc Đối ngoại và Phát triển bền vững Công ty Syngenta Việt Nam - cho biết, Syngenta là một trong những đối tác trong chuỗi giá trị sản xuất khoai tây bền vững. Syngenta được Pepsico tin tưởng giao phụ trách quản lý sâu bệnh hại trên cây khoai tây.

Đội ngũ kỹ thuật của Syngenta phối hợp với đội ngũ nông học của PepsiCo thiết kế quy trình về thuốc BVTV phù hợp với từng điều kiện thời tiết.

Theo ông Tuấn, việc triển khai mô hình trồng khoai tây mới ở Bắc Ninh cho kết quả tốt, năng suất đạt khoảng 26-27 tấn/ha, chất lượng, độ đồng đều củ nổi bật so với tập quán nông dân và mô hình đối chứng. Đồng thời việc áp dụng quy trình về thuốc BVTV, đào tạo và hướng dẫn bà con sử dụng đúng, nên củ khoai tây không còn dư lượng thuốc BVTV.

“Áp dụng bộ giải pháp của Syngenta giúp bà con giảm 2 triệu đồng tiền thuốc bảo vệ thực vật trên một ha, giảm 2 lần phun/ vụ mùa, có ý nghĩa bảo vệ môi trường. Đồng thời những sản phẩm của Syngenta được áp dụng công nghệ tiên tiến nhất nên giảm tác động tiêu cực đến môi trường, đảm bảo sức khỏe của nông dân và người tiêu dùng”, ông Tuấn nhấn mạnh.

Thúc đẩy mạng lưới đổi mới sáng tạo lương thực

Phát biểu tại hội nghị, ông Nguyễn Đỗ Anh Tuấn - Vụ trưởng Vụ Hợp tác quốc tế (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), Giám đốc Ban Thư ký PSAV bày tỏ ấn tượng với mô hình liên kết sản xuất - tiêu thụ khoai tây bền vững không chỉ giúp năng suất khoai tây tăng cao gấp 3 lần so với phương thức truyền thống mà còn giúp nâng cao thu nhập cho nông dân lên gần 3 lần.

Ông Lê Quốc Thanh - Giám đốc Trung tâm Khuyến nông Quốc gia, ông Nguyễn Đỗ Anh Tuấn - Vụ trưởng Vụ Hợp tác quốc tế (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) và các đối tác kiểm tra thực tế tại ruộng khoai tây trồng ở thị xã Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh.

Đánh giá cao hiệu quả của mô hình, ông Lê Quốc Thanh - Giám đốc Trung tâm Khuyến nông Quốc gia - cho biết: “Trong bối cảnh nông nghiệp toàn cầu đang chuyển dịch mạnh mẽ theo hướng bền vững, giảm phát thải và thích ứng với biến đổi khí hậu, mô hình chuỗi giá trị khoai tây bền vững do PepsiCo Foods, Syngenta và các đối tác không chỉ thúc đẩy nông nghiệp xanh mà còn đặt nền móng cho Đề án FIH-V – hướng đến mở rộng mô hình, ứng dụng công nghệ tiên tiến và tạo ra giá trị bền vững cho ngành khoai tây Việt Nam. Tôi tin tưởng Hệ thống Khuyến nông sẽ đóng vai trò đối tác quan trọng trong thúc đẩy mô hình thí điểm đổi mới sáng tạo này cùng với những chương trình đổi mới sáng tạo tiềm năng khác của nhóm PPP về rau quả”.

Kể từ năm 2019, dự án sản xuất khoai tây bền vững do PepsiCo, Syngenta và các đối tác Trung tâm Khuyến nông Quốc gia, Yara, Netafim_Khang Thịnh, Novacid, Mimosatek, Viettransco, Đức Minh, USAID-Resonance - dự án GDA và Dự án She Feeds The World (SFtW) của tổ chức CAREVN triển khai tại Tây Nguyên đã mang lại những kết quả vượt trội.

Từ 400 ha diện tích ban đầu, sau 5 năm (tức năm 2024) đã đạt gần 1.700 ha, năng suất trung bình đạt 30-34 tấn/ha, cao hơn nhiều so với phương pháp canh tác truyền thống. Thành công này là tiền đề để nhóm đối tác mở rộng mô hình ra các tỉnh phía Bắc từ vụ Đông Xuân 2024-2025, với tổng diện tích 320 ha.

Kết quả, chỉ sau mùa vụ đầu tiên, năng suất khoai thu hoạch trung bình đạt 23-26 tấn/ha, cao hơn 8 tấn/ha so với các vụ trước. Chi phí sản xuất cũng giảm nhờ áp dụng hệ thống tưới nước chính xác tiết kiệm được 3.170 m2 nước/ha, bộ giải pháp quản lý sâu bệnh giúp giảm 2 lần phun thuốc/vụ và sử dụng drone giảm hơn 10 lần lượng nước pha thuốc Bảo vệ thực vật (BVTV). Trước đó, mô hình thí điểm vụ Đông Xuân 2023 - 2024 ở tỉnh Thanh Hóa và Hải Dương cũng đạt kết quả nổi bật, năng suất cao nhất là 35 tấn/ha.

Ông Nguyễn Thanh Tuấn - Giám đốc Đối ngoại và Phát triển bền vững Công ty Syngenta Việt Nam - đánh giá, mô hình dự án sản xuất khoai tây bền vững không chỉ dừng lại ở việc nâng cao sản lượng, mà quan trọng hơn là giúp nông dân canh tác hiệu quả hơn với ít tài nguyên hơn, đồng thời giảm thiểu tác động đến môi trường.

“Trong khuôn khổ mô hình chuỗi giá trị khoai tây bền vững, chúng tôi đã triển khai nhiều giải pháp tiên tiến nhằm tối ưu hóa quy trình sản xuất. Quy trình quản lý dịch hại tổng hợp (IPM) giúp giảm 2 lần phun thuốc/vụ, vừa đảm bảo hiệu quả bảo vệ cây trồng vừa hạn chế tác động tiêu cực đến môi trường. Đồng thời, việc ứng dụng drone trong phun thuốc giúp nông dân tiết kiệm hơn 10 lần lượng nước pha thuốc so với phương pháp truyền thống, giảm chi phí sản xuất và tăng hiệu quả sử dụng tài nguyên”, ông Tuấn nói.

Ông Nguyễn Việt Hà - Tổng Giám đốc Công ty Thực phẩm PepsiCo Việt Nam - cho biết, trong quý III/2025, nhà máy chế biến của công ty với vốn đầu tư 90 triệu USD sẽ đi vào hoạt động. Vì thế, công ty muốn tự chủ nguồn khoai tây ở trong nước để đáp ứng nhu cầu cho chế biến và hướng tới xuất khẩu.

Ông Nguyễn Việt Hà - Tổng Giám đốc Công ty Thực phẩm PepsiCo Việt Nam.

Tổng Giám đốc Công ty Thực phẩm PepsiCo Việt Nam Nguyễn Việt Hà mong muốn sẽ cùng với nông dân, hợp tác xã hợp tác xây dựng, hình thành vùng nguyên liệu khoai tây ở miền Bắc. Phía công ty cam kết sẽ bao tiêu toàn bộ sản phẩm và phối hợp cùng các đối tác cung ứng giống, phân bón, thuốc bảo vệ thực vật, thậm chí là phối kết hợp với ngân hàng để cung cấp tài chính nhằm hỗ trợ tối đa cho nông dân, hợp tác xã tham gia mô hình.

Theo ông Hà, Chiến lược Pep+ của PepsiCo hướng đến thực hiện mục tiêu phát triển nông nghiệp tái tạo trên 7 triệu ha đất, cải thiện sinh kế cho 250.000 người trong chuỗi sản xuất nông nghiệp đến năm 2030, đồng thời giảm phát thải khí nhà kính trong sản xuất nông nghiệp.

"Là một trong những doanh nghiệp dẫn đầu trong ngành thực phẩm chế biến, PepsiCo cam kết không chỉ mang đến những sản phẩm chất lượng mà còn đảm bảo nguyên liệu đầu vào được sản xuất một cách bền vững, thân thiện với môi trường. Việc mở rộng mô hình chuỗi giá trị khoai tây bền vững không chỉ giúp chúng tôi chủ động nguồn cung, chuẩn bị vùng nguyên liệu ổn định cho nhà máy mới tại Hà Nam sắp khai trương, mà còn góp phần xây dựng một ngành nông nghiệp hiện đại, giảm thiểu tác động đến môi trường, phù hợp với chiến lược phát triển xanh của Việt Nam. Chúng tôi tự hào được tiên phong đóng góp vào sáng kiến FIH-V ý nghĩa của Việt Nam”, ông Hà nhấn mạnh.