AI viết báo, ai giữ hồn tiếng Việt?

Viết như những cái máy

Hiện tượng này đặc biệt rõ kể từ khi bùng nổ mạng xã hội như Facebook, TikTok…, nơi các nhà báo, đặc biệt là các nhà báo trẻ, cũng là những khách hàng thường xuyên. Dành quá nhiều thời gian lướt mạng khiến các “ký giả” bị phân tâm, dễ cuốn theo tư duy hình ảnh, nhanh/ vội, đồng thời dần mất hứng thú với việc đọc sách, trau dồi kỹ năng viết – yếu tố nền tảng của nghề.

Ngôn ngữ “mạng hóa” len lỏi vô tội vạ vào các bài viết, những “crush”, “trending”, “drama” xuất hiện trong cả bản tin chính thống… Tít báo “sốc”, “đắng lòng”, “khó tin”, “cạn lời”… làm mất đi tính khách quan, nghiêm túc. Từ ngữ lệch chuẩn, cường điệu, dễ dãi như “phê”, “ăn hành”, “toang”, “ngáo”... khiến độc giả không còn nhận ra ranh giới về chuẩn mực ngôn từ giữa báo chí và mạng xã hội. Tiếng lóng, ngôn ngữ rút gọn, ngôn ngữ vay mượn “học” nhau trên mạng được không ít nhà báo ứng dụng một cách tùy tiện, tự phát và dễ lây lan, trong áp lực “câu view” bằng mọi giá.

Cái hay thì khó học nhưng cái dở lại bị “phơi nhiễm” và nhân bản với tốc độ rất nhanh.

Nhưng máy bây giờ đã khác

Khi làn sóng AI xuất hiện thì ôi thôi, sự lạm dụng trí tuệ nhân tạo trong khi thiếu kiến thức và kỹ năng căn bản của người viết khiến ngôn ngữ báo chí lúc thì bộc lộ văn phong máy móc, vô hồn, thiếu cảm xúc, thiếu cá tính; lúc lại lả lướt, bay bổng đến phì cười.

Thật may, AI không những không phải “tội đồ” mà còn là công cụ hiệu đính ngôn ngữ rất hiệu quả. ChatGPT, các phần mềm kiểm tra chính tả và từ điển online có thể giúp nhà báo tra cứu từ vựng, sửa lỗi, gợi ý câu văn mạch lạc, giàu nhịp điệu, đúng văn phong báo chí. Tất nhiên, quá trình này chỉ diễn ra với những ai nghiêm túc muốn học hỏi và có ý thức tự trọng nghề nghiệp.

Mong lắm thay, mỗi nhà báo đều là “người giữ hồn tiếng Việt”.