Xã hội hóa – Chìa khóa vàng giúp nhiều ngành ở Việt Nam bứt phá

Dưới đây là một số ngành nghề đã chuyển mình rõ nét nhờ xã hội hoá, với các mốc thời gian quan trọng:

1. Y tế – xã hội hoá từ những năm 1990

Trước 1990: Gần như toàn bộ hệ thống bệnh viện là công lập, quá tải, thiếu thiết bị và dịch vụ chưa tốt.

Sau 1990: Nhà nước cho phép thành lập bệnh viện tư, phòng khám tư.

Bước ngoặt: Năm 2002 – chính thức có chính sách xã hội hoá y tế rõ ràng (Quyết định 10/2002/QĐ-TTg).

Hiện tại: Bệnh viện tư nhân hiện đại như Vinmec, Hoàn Mỹ, FV, Gia An 115… đang đóng vai trò ngày càng lớn trong hệ thống chăm sóc sức khoẻ.

2. Hàng không – xã hội hoá mạnh từ 2007

Trước 2007: Hàng không Việt Nam chỉ có Vietnam Airlines, hoạt động theo cơ chế độc quyền, giá cao.

2007: VietJet Air thành lập – mở ra kỷ nguyên hàng không tư nhân giá rẻ.

2011: VietJet bay thương mại, tạo cạnh tranh mạnh mẽ, giúp người dân phổ thông có cơ hội đi máy bay.

Hiện tại: Hệ sinh thái hàng không đa dạng: Vietnam Airlines, VietJet, Bamboo Airways,… góp phần tăng trưởng du lịch, logistics, dịch vụ quốc tế.

3. Xuất bản sách giáo khoa – xã hội hoá từ sau 2018

Trước 2020: SGK chỉ do một đơn vị phát hành là Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam.

2018: Chính phủ phê duyệt chương trình GDPT mới - cho phép xã hội hoá SGK (mỗi môn học có thể có nhiều bộ SGK được lựa chọn sử dụng).

2020: Ba bộ SGK đầu tiên được phê duyệt (Cánh Diều, Kết nối tri thức, Chân trời sáng tạo).

Kết quả: Cạnh tranh nội dung, đổi mới cách tiếp cận, tạo không gian sáng tạo cho giáo viên và học sinh.

4. Hạ tầng giao thông – xã hội hoá mạnh từ 2004

2004: Chính phủ khuyến khích mô hình BOT, BT huy động tư nhân làm đường, cầu.

Các công trình nổi bật:

Hầm Hải Vân (2005, BOT).

Cao tốc Trung Lương – Mỹ Thuận (khởi công 2009, tư nhân tham gia).

Cầu Cổ Chiên, cầu Rạch Miễu (BT).

Hiện tại: Nhiều dự án giao thông huy động được hàng chục ngàn tỷ đồng từ khu vực tư nhân.

5. Giáo dục & Đào tạo – xã hội hoá mạnh từ 2005

2005: Nghị quyết 05/2005/NQ-CP cho phép thành lập hệ thống trường tư, trường quốc tế, đại học tư thục.

Hiện tại:

Trường phổ thông: Vinschool, Nguyễn Hoàng, Nguyễn Bỉnh Khiêm, Wellspring...

Đại học: FPT, Tôn Đức Thắng, Hoa Sen, Fulbright…

Lợi ích: Tăng cạnh tranh, mô hình đa dạng, giảm áp lực cho hệ thống công lập.

6. Truyền thông – giải trí – bùng nổ từ 2010

Trước đó: Phim ảnh, truyền hình chủ yếu do nhà nước quản lý, ít đổi mới.

Sau 2010: Các đài truyền hình tư nhân, nhà sản xuất phim, nền tảng số bùng nổ.

Ví dụ: Galaxy Media, BHD, VieON, TikTok, YouTube… trở thành những nền tảng mạnh, giúp Việt Nam sản xuất được nhiều phim, game show, nội dung giải trí chất lượng cao, đậm bản sắc.

ĐÚC KẾT:

> Xã hội hoá không có nghĩa là buông lỏng quản lý, mà là phân bổ nguồn lực hợp lý: Nhà nước làm nhiệm vụ chính sách – tư nhân tham gia thực thi – người dân là trung tâm.

> Khi có cơ chế công bằng, minh bạch, xã hội hoá sẽ giúp phát triển nhanh hơn, hiệu quả hơn, sáng tạo hơn.

BÀI HỌC CHUNG:

> Khi được "cởi trói", các ngành phát triển mạnh hơn, sáng tạo hơn, phục vụ người dân tốt hơn.