Thương mại gỗ Việt Nam - Hoa Kỳ: Những bất ổn cần được giải quyết

Tại tọa đàm “Thương mại gỗ và sản phẩm gỗ giữa Việt Nam và Hoa Kỳ: Ngành gỗ Việt Nam cần làm gì trong bối cảnh căng thẳng thương mại hiện nay?” do Cục Lâm nghiệp và Kiểm lâm (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) phối hợp với Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam (VIFORES) và Tổ chức Forest Trends tổ chức mới đây, các nhà quản lý và chuyên gia trong ngành cho rằng quy mô của thị trường cả về khía cạnh Việt Nam xuất khẩu sản phẩm gỗ sang Hoa Kỳ và nhập khẩu nguyên liệu gỗ từ thị trường này có xu mở rộng, song trước nguy cơ bị áp thuế cao, cùng với các biện pháp phòng vệ thương mại từ Hoa Kỳ, đã tác động không nhỏ tới hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp ngành gỗ Việt Nam.

SỨC ÉP TỪ CÁC BIỆN PHÁP PHÒNG VỆ THƯƠNG MẠI

Thông tin về tình hình xuất nhập khẩu gỗ và sản phẩm gỗ giữa Việt Nam và Hoa Kỳ, ông Trần Lê Huy, Phó Chủ tịch Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Bình Định, đại diện nhóm nghiên cứu của các hiệp hội gỗ, cho biết Hoa Kỳ là thị trường xuất khẩu quan trọng nhất của ngành gỗ Việt Nam. Năm 2024, kim ngạch xuất khẩu sang Hoa Kỳ đạt khoảng 9 tỷ USD, chiếm trên 50% tổng kim ngạch xuất khẩu toàn ngành. Từ chiều ngược lại, Việt Nam đã nhập khẩu trên 303.000m3 gỗ tròn và 429.000m3 gỗ xẻ từ Hoa Kỳ với tổng giá trị kim ngạch vượt 300 triệu USD.

Tuy nhiên, thương mại các mặt hàng gỗ giữa hai quốc gia đang tiềm ẩn một số bất ổn, do Chính phủ Hoa Kỳ đang cân nhắc việc áp dụng mức thuế đối ứng 46% đối với các mặt hàng nhập khẩu vào Hoa Kỳ, trong đó có mặt hàng gỗ. Đồng thời, hầu hết các mặt hàng gỗ của Việt Nam có giá trị xuất khẩu cao vào thị trường này đều đang bị điều tra theo Điều 232, Đạo luật mở rộng thương mại của Chính phủ Hoa Kỳ. Ngoài ra, các vụ kiện liên quan đến chống trợ cấp, chống bán phá giá cũng đang gây áp lực lớn lên doanh nghiệp ngành gỗ Việt Nam.

Trước những nguy cơ này, ông Huy cho rằng Việt Nam cần đẩy mạnh các đàm phán thương mại để giảm nguy cơ bị áp thuế cao, đồng thời cải thiện minh bạch chuỗi cung ứng. Ngoài ra, việc nghiên cứu và đánh giá rủi ro thuế quan là cần thiết để hỗ trợ doanh nghiệp đưa ra giải pháp phù hợp cho từng chuỗi cung ứng và từng ngành hàng cụ thể. Về phía các doanh nghiệp và hiệp hội ngành gỗ, cần tăng cường hợp tác trong chuỗi cung ứng, tập trung phát triển thương mại điện tử, tiếp cận các thị trường mới và nâng cao năng lực cạnh tranh trong chuỗi cung toàn cầu.

Chia sẻ thêm, ông Ngô Sỹ Hoài, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam (VIFOREST), cho biết năm 2024, các mặt hàng xuất khẩu sang Hoa Kỳ chủ yếu là đồ nội thất gỗ, ván gỗ, cửa gỗ và các sản phẩm thủ công mỹ nghệ bằng gỗ… với giá trị 9 tỷ USD. Ngược lại, Việt Nam nhập khẩu từ Hoa Kỳ các mặt hàng gỗ xẻ, gỗ tròn và veneer (gỗ lạng), với giá trị 316,36 triệu USD. Dù đây không phải là con số quá lớn, nhưng trên bình diện toàn cầu, Việt Nam vẫn là một trong những quốc gia tiêu thụ gỗ và sản phẩm gỗ nhiều nhất từ Hoa Kỳ.

“Trong chuyến công tác tại Hoa Kỳ mới đây của Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Đỗ Đức Duy, phía Việt Nam đã cam kết tăng nhập khẩu gỗ nguyên liệu từ Hoa Kỳ nhằm góp phần cân bằng thương mại giữa hai nước. Đặc biệt, sau đề xuất của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, cùng VIFORES, Chính phủ Việt Nam cũng đã quyết định đưa mức thuế nhập khẩu đối với đồ gỗ nội - ngoại thất từ Hoa Kỳ từ 15 - 25% về 0%. Đây là động lực quan trọng để thúc đẩy tăng nhập khẩu trong thời gian tới”, ông Hoài nhấn mạnh.

Đồng tình, ông Joe O’Donnell, Giám đốc phụ trách Chính phủ và Quan hệ công chúng của Hiệp hội Sản phẩm gỗ Quốc tế Hoa Kỳ (IWPA), cho rằng nếu doanh nghiệp Việt Nam có thể nhập khẩu gỗ cứng từ Hoa Kỳ, thì sẽ là một lợi thế trong hồ sơ xuất xứ. Đồng thời, ông cũng lưu ý doanh nghiệp Việt Nam cần chủ động cung cấp thông tin cho người tiêu dùng Hoa Kỳ để gia tăng niềm tin và bảo vệ thị phần.

CẦN TĂNG TÍNH MINH BẠCH NGUỒN GỐC GỖ NGUYÊN LIỆU

Bà Ashley Amidon, Giám đốc điều hành Hiệp hội Sản phẩm gỗ Quốc tế Hoa Kỳ (IWPA), cho biết yếu tố đầu tiên mà cơ quan chức năng Hoa Kỳ quan tâm là nguồn gốc của gỗ. Tính minh bạch về nguồn nguyên liệu được coi là bắt buộc, trong khi việc gỗ có chứng chỉ hay không chỉ là yếu tố thứ cấp. Người tiêu dùng Hoa Kỳ không đặt nặng việc sản phẩm làm từ gỗ có xuất xứ tại Hoa Kỳ hay quốc gia khác, mà chủ yếu quan tâm đến giá cả cạnh tranh.

Tuy nhiên, hiện một số sản phẩm gỗ và ván ép Việt Nam đang nằm trong diện bị điều tra, có nguy cơ bị áp dụng đồng thời thuế đối ứng và thuế chống bán phá giá. Cụ thể, ngày 22/5/2025, Liên minh Thương mại Công bằng trong ngành gỗ dán cứng của Hoa Kỳ đã đệ đơn kiến nghị yêu cầu áp dụng các mức thuế chống bán phá giá và chống trợ cấp đối với các doanh nghiệp đến từ Trung Quốc, Indonesia và Việt Nam. Các mức thuế được đề xuất gồm: Trung Quốc 474,2%, Indonesia 202,8% và Việt Nam 133,72%. Nếu quy trình điều tra diễn ra đúng lộ trình, các mức thuế sơ bộ có thể được áp dụng từ quý 4/2025. Vì vậy, IWPA khuyến nghị các doanh nghiệp Việt Nam theo dõi sát Đơn đăng ký mức thuế riêng biệt (SRA) do Bộ Thương mại Hoa Kỳ phát hành, dự kiến vào cuối tháng 7 hoặc đầu tháng 8/2025.

Quang cảnh toạ đàm

Theo bà Ashley Amidon, việc phản hồi đúng hạn sẽ có ảnh hưởng quan trọng đến mức thuế cuối cùng được áp dụng. Các mức thuế quan hiện nay không chỉ ảnh hưởng đến Việt Nam, mà còn ảnh hưởng đến toàn bộ chuỗi cung ứng và các doanh nghiệp toàn cầu. Vì vậy, các doanh nghiệp cần tăng cường hợp tác, chia sẻ thông tin với nhau để củng cố sự hiểu biết và chủ động ứng phó rủi ro...

Nội dung đầy đủ của bài viết được đăng tải trên Tạp chí Kinh tế Việt Nam số 26-2025 phát hành ngày 30/06/2025. Kính mời Quý độc giả tìm đọc tại đây:  

https://postenp.phaha.vn/tap-chi-kinh-te-viet-nam/detail/1473