Xây dựng chiến lược bài bản: Tiến sâu hơn vào thị trường Halal

Tại Hội nghị giao ban xúc tiến thương mại với hệ thống thương vụ Việt Nam ở nước ngoài với chủ đề: “Xúc tiến thương mại tăng cường khai thác thị trường sản phẩm Halal toàn cầu”, ông Ramlan Bin Osman, Giám đốc Trung tâm Chứng nhận Halal quốc gia (HALCERT) thuộc Bộ Khoa học và Công nghệ, nhận định thị trường Halal toàn cầu là một trong những thị trường có tiềm năng rất lớn xét về quy mô và mức tăng dân số, mức chi tiêu và sự đa dạng về lĩnh vực cũng như triển vọng tăng trưởng ngày càng tăng trong tương lai.

Với dân số Hồi giáo khoảng 2 tỷ người, chiếm 25% dân số thế giới, nhu cầu về sản phẩm Halal ngày càng tăng cao. Dự báo, quy mô nền kinh tế Halal toàn cầu sẽ đạt khoảng 10.000 tỷ USD trước năm 2028. Thị trường này đang mở ra những cơ hội kinh doanh đầy hứa hẹn cho các doanh nghiệp Việt Nam, đặc biệt trong lĩnh vực nông sản và thực phẩm chế biến.

Tiềm năng mở rộng xuất khẩu Halal của Việt Nam càng được thể hiện rõ hơn khi Việt Nam đã nằm trong top 20 nước xuất khẩu thực phẩm hàng đầu thế giới và là 1 trong 15 nước xuất khẩu nông sản lớn nhất thế giới; đồng thời, là mắt xích quan trọng trong các chuỗi cung ứng toàn cầu với 17 Hiệp định thương mại tự do (FTA) được ký kết, trong đó có nhiều FTA thế hệ mới, khu vực và liên khu vực đã được ký kết...

TIỀM NĂNG LỚN VỀ SẢN PHẨM HALAL

Việt Nam sở hữu nguồn nguyên liệu thô tiềm năng dồi dào cho ngành thực phẩm Halal, bao gồm cà phê, gạo, hải sản, sản phẩm nuôi trồng thủy sản, gia vị, các loại hạt, rau củ và trái cây… Điều này cho thấy khả năng lớn của Việt Nam trong việc sản xuất các sản phẩm cuối cùng. Việt Nam cũng đã được công nhận là một trong những điểm đến du lịch quốc tế hàng đầu vào năm 2018, cho thấy tiềm năng phát triển mạnh mẽ của ngành dịch vụ lưu trú, bao gồm nhà hàng Halal và dịch vụ ăn uống.

Đáng lưu ý, 20 mặt hàng nông sản hiện đang được các nước thuộc Tổ chức Hợp tác Hồi giáo (OIC) nhập khẩu nhiều nhất (cà phê nhân xanh, gạo xay xát, hạt điều, hồ tiêu, trái cây tươi, chiết xuất cà phê, thực phẩm chế biến, cà phê rang xay, sắn khô, các loại hạt, trái cây chế biến, bánh ngọt, chè (trà), bánh kẹo có đường, thức ăn chăn nuôi, mật ong tự nhiên, quế, đồ uống không cồn, bột mì, nước ép trái cây), thì Việt Nam đang sản xuất và xuất khẩu, tuy nhiên lại thâm hụt nhiều so với nhu cầu nhập khẩu từ các quốc gia Hồi giáo. Vì vậy, việc hợp tác giữa cơ quan chứng nhận Halal quốc gia và Bộ Công Thương là vô cùng quan trọng.

Năm 2024, nhiều mặt hàng nông sản Việt Nam đã có sự tăng trưởng rất ngoạn mục về xuất khẩu như: gạo, cà phê, hạt điều, hạt tiêu... “Nếu thực hiện theo các tiêu chuẩn Halal, những nông sản chủ lực này hoàn toàn có thể thâm nhập sâu hơn vào các thị trường Hồi giáo”, ông Ramlan Bin Osman tin tưởng; đồng thời, ông cho rằng với tiềm năng của nông nghiệp, Việt Nam có cơ hội lớn để tham gia vào thị trường thực phẩm Halal toàn cầu. Thị trường này hiện trị giá tới 2.000 tỷ USD, nhưng khoảng cách giữa cung và cầu sản phẩm Halal hiện đang rất lớn.

Vì vậy, để nắm bắt được cơ hội, phát huy hết tiềm năng, sớm trở thành một trong những nhà sản xuất và cung cấp thực phẩm Halal hàng đầu thế giới, Việt Nam cần học hỏi kinh nghiệm từ một số quốc gia xuất khẩu thực phẩm Halal hàng đầu để xây dựng hệ sinh thái Halal. Bởi thực tế cho thấy trên thế giới, nhiều quốc gia phi Hồi giáo lại trở thành nhà cung ứng sản phẩm Halal hàng đầu thế giới, điển hình như Úc, Brazil, Hàn Quốc…

“Với tiềm năng mạnh mẽ, tôi tin Việt Nam sẽ tham gia vào danh sách các quốc gia phi Hồi giáo cung cấp sản phẩm Halal lớn nhất này. Từ đó giá trị sản phẩm Halal sẽ trở thành nguồn thu mới, trụ cột mới trong cơ cấu GDP của Việt Nam”, ông Ramlan Bin Osman nhấn mạnh. Theo ông Ramlan Bin Osman, cách tiếp cận thị trường Halal nhanh nhất là đáp ứng các tiêu chuẩn Halal. Quan trọng hơn, từ nông trại đến bàn ăn - xuyên suốt từ quy trình đến vật liệu đều phải là Halal.

CÓ CHÍNH SÁCH HỖ TRỢ, THÚC ĐẨY XUẤT KHẨU

Theo Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Sinh Nhật Tân, thị trường Halal toàn cầu mở ra cơ hội lớn cho hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam. Với tỷ trọng toàn thị trường trị giá 2.000 tỷ USD, Việt Nam chỉ cần chiếm thị phần 10% cũng đã mang lại giá trị rất lớn. Nếu phấn đấu trong vòng 5 năm với tốc độ tăng trưởng hiện nay, xuất khẩu của Việt Nam hoàn toàn có thể chiếm tỷ trọng cao trong thị trường Halal toàn cầu.

Khẳng định nhu cầu sản phẩm Halal của cộng đồng Hồi giáo là rất lớn, song ông Lê Phú Cường, Trưởng Thương vụ Việt Nam tại Malaysia, cho biết để đạt được chứng thực Halal tiêu chuẩn cho xuất khẩu lại là một vấn đề khác. Theo đó, chứng chỉ Halal không phải là yêu cầu bắt buộc đối với hàng nhập khẩu vào Malaysia. Tuy nhiên nhiều nhà nhập khẩu, phân phối, bán lẻ ưu tiên lựa chọn sản phẩm có chứng chỉ này để đáp ứng phần đông người tiêu dùng sở tại, khi dân số Hồi giáo ở quốc gia này chiếm tới 60%, nên đa số sản phẩm được ưu tiên lựa chọn phải có chứng nhận Halal.

Indonesia là quốc gia có nhu cầu nhập khẩu lớn về sản phẩm Halal, ông Phạm Thế Cường, Tham tán Thương mại Việt Nam tại Indonesia, cho biết chứng nhận Halal của Indonesia cũng được coi là một rào cản phi thuế quan, khi thủ tục, thời gian cấp phép kéo dài, chi phí cao, hiệu lực lại ngắn, gây khó khăn cho doanh nghiệp vừa và nhỏ. Trong khi đó, số lượng các đơn vị được Indonesia ủy quyền cấp chứng nhận lại rất hạn chế. Duy nhất chỉ có một đơn vị và cũng mới chỉ áp dụng cho thực phẩm, trong khi quy trình cấp chứng nhận khá phức tạp, yêu cầu về an toàn vệ sinh thực phẩm được duy trì trong suốt chuỗi cung ứng chứ không chỉ đầu vào...

Bên cạnh sự quan tâm của doanh nghiệp đến các quy trình cấp phép Halal vẫn còn hạn chế, thiếu bài bản, còn có sự cạnh tranh từ các nước khác; vì vậy, doanh nghiệp cần chủ động xin giấy chứng nhận Halal Indonesia, chứng nhận tiêu chuẩn quốc gia SNI (Tiêu chuẩn Quốc gia Indonesia). Chủ động liên hệ, phối hợp chặt chẽ với các cơ quan hữu quan Việt Nam trong trường hợp Indonesia khởi xướng các biện pháp phòng vệ thương mại có liên quan tới sản phẩm của doanh nghiệp nhằm bảo vệ quyền lợi của mình.

Ông Trần Trọng Kim, Tham tán Thương mại Việt Nam tại Saudi Arabia, kiến nghị cơ quan quản lý nhà nước, các địa phương cần có các hướng dẫn thủ tục, quy trình công nhận chứng nhận Halal, hỗ trợ việc thúc đẩy hợp tác ký công nhận lẫn nhau về Halal, Bởi vì nhiều quốc gia vẫn chưa công nhận trực tiếp cho các sản phẩm của doanh nghiệp mà vẫn phải qua bên thứ ba. Cùng với đó, cần tăng cường thu hút đầu tư nước ngoài, xây dựng các cơ sở Halal chuẩn quốc tế.

Các doanh nghiệp cần nghiên cứu đầu tư các dây chuyền sản xuất theo chuẩn Halal, tiếp cận các doanh nghiệp, tổ chức chứng nhận Halal được công nhận để tham khảo, tư vấn. Ngoài ra, doanh nghiệp cần tích cực tham gia các hoạt động quảng bá thực phẩm Halal của Việt Nam như các hội chợ chuyên ngành, tập trung vào các sản phẩm Halal chất lượng cao. Ông Kim lưu ý: để tránh xảy ra tranh chấp thương mại, doanh nghiệp cần xác minh, kiểm tra đối tác trước khi giao dịch, ký hợp đồng không hủy ngang và có đặt cọc trước để bảo đảm an toàn...

Nhấn mạnh những thách thức, ông Trương Xuân Trung, Thương vụ Việt Nam tại Các Tiểu vương quốc Ả rập thống nhất (UAE), cho rằng hiểu biết về các quy định của Hồi giáo và các tiêu chuẩn Halal ở Việt Nam vẫn còn hạn chế. Quy trình chứng nhận Halal tại Việt Nam hiện nay còn phức tạp và thiếu sự hài hòa với các tiêu chuẩn quốc tế. Hơn nữa, việc thiếu hụt nhân lực có chuyên môn và hiểu biết về các tiêu chuẩn Halal cũng là một trong những thách thức lớn đối với ngành công nghiệp Halal tại Việt Nam.

Ông Trung kiến nghị cần hoàn thiện hơn nữa hệ thống pháp lý về Halal, trong đó, Hiệp định Đối tác kinh tế toàn diện Việt Nam-UAE (CEPA) vừa được ký kết, kỳ vọng sẽ góp phần thúc đẩy giao thương giữa Việt Nam và UAE. Mặt khác, cần tăng cường hợp tác với các quốc gia Hồi giáo về chứng nhận Halal. Có chính sách hỗ trợ, thúc đẩy hoạt động xuất khẩu sản phẩm Halal. Ưu tiên áp dụng các chính sách và phân bổ nguồn ngân sách cho sản xuất sản phẩm Halal...

Nội dung đầy đủ của bài viết được đăng tải trên Tạp chí Kinh tế Việt Nam số 26-2025 phát hành ngày 30/06/2025. Kính mời Quý độc giả tìm đọc tại đây:  

https://postenp.phaha.vn/tap-chi-kinh-te-viet-nam/detail/1473