Tổng điều tra nông thôn, nông nghiệp 2025: Toàn diện và hiện đại

Từ ngày 1/7 đến 30/7, Tổng điều tra nông thôn, nông nghiệp năm 2025 được triển khai trên phạm vi toàn quốc. Bà Nguyễn Thị Hương, Cục trưởng Cục Thống kê đã có cuộc trao đổi với phóng viên về ý nghĩa, điểm mới và công tác thực hiện, ứng dụng công nghệ vào cuộc điều tra quy mô lớn này.

Phóng viên:Thưa bà, Tổng điều tra nông thôn, nông nghiệp được coi là một trong những cuộc tổng điều tra quan trọng nhất của ngành Thống kê. Bà có thể phân tích rõ hơn ý nghĩa, tầm quan trọng của cuộc tổng điều tra này? Cuộc Tổng điều tra năm 2025 có điểm mới gì so với 10 năm trước?

Bà Nguyễn Thị Hương: Tổng điều tra nông thôn, nông nghiệp năm 2025 có ý nghĩa đặc biệt quan trọng bởi đây là cuộc điều tra quy mô lớn, cung cấp thông tin đầy đủ về thực trạng sản xuất nông nghiệp, lâm nghiệp và thủy sản, cũng như tình hình kinh tế - xã hội nông thôn và cơ cấu lao động khu vực nông thôn. Cuộc điều tra này sẽ giúp biên soạn các chỉ tiêu thống kê thuộc hệ thống chỉ tiêu thống kê quốc gia, cũng như các chỉ tiêu kinh tế - xã hội phục vụ việc đánh giá thực trạng, phân tích xu hướng biến đổi và xây dựng kế hoạch, chiến lược phát triển nông thôn, khu vực nông lâm thủy sản, góp phần cải thiện mức sống của người dân nông thôn trên phạm vi cả nước và từng địa phương.

Bà Nguyễn Thị Hương, Cục trưởng Cục Thống kê

Đồng thời, kết quả điều tra cũng phục vụ nghiên cứu, đánh giá quy mô, cơ cấu lao động, sự thay đổi kết cấu hạ tầng nông thôn, tình hình thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia trong lĩnh vực nông thôn, và phục vụ so sánh quốc tế về các chỉ tiêu nông nghiệp, nông thôn. Ngoài ra, cuộc tổng điều tra này cũng xây dựng cơ sở dữ liệu phục vụ nghiên cứu chuyên sâu, làm cơ sở chọn mẫu cho các cuộc điều tra thường xuyên hằng năm và đáp ứng các yêu cầu thống kê khác.

Tổng điều tra năm 2025 có sáu điểm mới nổi bật so với kỳ trước. Thứ nhất, thông tin thu thập sẽ phong phú và chi tiết hơn để đáp ứng nhu cầu của Đảng, Quốc hội, Chính phủ, các bộ, ngành và địa phương về tình hình nông nghiệp, nông dân và nông thôn, cũng như chuyển dịch cơ cấu sản xuất, cơ cấu lao động. Các phiếu điều tra đã được bổ sung nhiều thông tin mới, ví dụ như về trồng trọt (cây cảnh, nhà lưới, nhà màng, ươm giống), nuôi trồng thủy sản, kinh tế số, dịch vụ nông nghiệp, thu nhập từ nông nghiệp, và cả các chỉ tiêu phát triển bền vững để phục vụ đánh giá cam kết thực hiện Mục tiêu phát triển bền vững của Liên hợp quốc.

Thứ hai, phương pháp lập bảng kê đã được điều chỉnh để đồng thời thu thập đầy đủ thông tin và tiết kiệm kinh phí, đồng thời kết nối chặt chẽ giữa các loại phiếu điều tra nhằm đảm bảo công tác xử lý và phân tích số liệu chính xác hơn.

Thứ ba, ngành Thống kê sẽ khai thác tối đa dữ liệu hành chính và dữ liệu điều tra hiện có nhằm giảm bớt khối lượng thu thập thực địa, nâng cao hiệu quả của tổng điều tra.

Tổ điều tra cơ sở tiến hành thu thập tiến hành điều tra, thu thập thông tin tại hộ

Thứ tư, hình thức thu thập thông tin được hiện đại hóa bằng cách sử dụng phiếu điều tra điện tử và quản lý dữ liệu trực tuyến, giúp kiểm soát tiến độ, chất lượng trong quá trình thu thập thông tin.

Thứ năm, ngành sẽ ứng dụng mạnh mẽ công nghệ thông tin, học máy để kiểm tra, làm sạch dữ liệu, sử dụng định vị và bản đồ số ở một số công đoạn, bảo đảm độ chính xác và minh bạch.

Thứ sáu, ngành đã nghiên cứu phương pháp chọn mẫu, với sự hỗ trợ của Tổ chức Nông lương thế giới, để phục vụ các chỉ tiêu phát triển bền vững và chỉ tiêu chuyên sâu về nông nghiệp, lâm nghiệp, thủy sản.

Để chuẩn bị cho cuộc điều tra với phạm vi lớn và ý nghĩa đặc biệt này, ngay từ năm 2023, Tổng cục Thống kê đã xây dựng phương án và tổ chức điều tra thí điểm. Trong năm 2024, công tác thí điểm tiếp tục được hoàn thiện, đồng thời rà soát chỉ tiêu đầu ra và xây dựng bảy loại phiếu điều tra cùng các tài liệu hướng dẫn, quy trình thực hiện và phần mềm ứng dụng. Từ đầu năm 2025, Cục Thống kê đã tổ chức nhiều lớp tập huấn ở trung ương, tỉnh, huyện để đào tạo nghiệp vụ, công nghệ thông tin cho toàn bộ điều tra viên, giám sát viên, ban chỉ đạo các cấp, sẵn sàng thu thập thông tin đầy đủ, chính xác và phục vụ công tác lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành.

Phóng viên: Với xu thế chuyển đổi số mạnh mẽ hiện nay, ngành Thống kê ứng dụng công nghệ thế nào trong cuộc Tổng điều tra này?

Bà Nguyễn Thị Hương: Trong những năm qua, ngành Thống kê đã đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin nhằm nâng cao chất lượng và hiệu quả điều tra. Tính đến năm 2025, hơn 90% các cuộc điều tra đã áp dụng phiếu điện tử trên thiết bị di động hoặc trực tuyến, và ứng dụng công nghệ thông tin trong mọi công đoạn từ quản lý mạng lưới điều tra, phân công điều tra viên, thu thập thông tin, giám sát, xử lý, lưu trữ và công bố kết quả.

Trong Tổng điều tra năm 2025, Cục Thống kê tiếp tục áp dụng công nghệ học máy để hỗ trợ kiểm tra, rà soát mã ngành kinh tế, trí tuệ nhân tạo để hỗ trợ thu thập thông tin, định vị GPS để giám sát và quản lý điều tra. Ngoài ra, phần mềm điều tra được thiết kế chạy trên thiết bị di động thông minh, bảo đảm điều tra viên dễ dàng thực hiện nhiệm vụ, đồng thời phần mềm quản lý giám sát và xử lý dữ liệu điều tra được triển khai đồng bộ từ trung ương đến địa phương thông qua nền tảng Internet, giúp theo dõi tiến độ, chất lượng, khai thác kết quả và phổ biến thông tin trực quan.

Ngành cũng đã chuẩn bị hạ tầng công nghệ thông tin đủ năng lực hoạt động thông suốt 24/7, bảo đảm an toàn, an ninh mạng và an toàn dữ liệu. Ngoài ra, hệ thống hỗ trợ như chatbot, đường dây nóng cũng được triển khai để kịp thời hướng dẫn, giải đáp thắc mắc cho điều tra viên và giám sát viên trong quá trình thực hiện điều tra.

Phóng viên: Trong bối cảnh cả nước đang sắp xếp lại địa giới hành chính và thực hiện mô hình chính quyền hai cấp, việc tổ chức Tổng điều tra có gặp khó khăn gì không, thưa bà?

Bà Nguyễn Thị Hương: Cuộc tổng điều tra năm 2025 diễn ra đúng thời điểm đất nước đang sắp xếp địa giới hành chính, thực hiện mô hình chính quyền hai cấp và tinh gọn bộ máy hành chính, nên cũng gặp không ít khó khăn. Việc thay đổi địa giới hành chính, sắp xếp bộ máy đã ảnh hưởng đến công tác kiện toàn ban chỉ đạo tổng điều tra các cấp. Lãnh đạo các địa phương thay đổi nên việc kiện toàn ban chỉ đạo phải diễn ra liên tục từ cuối năm 2024 đến nay, ảnh hưởng đến tính ổn định và chỉ đạo triển khai.

Lực lượng tham gia giám sát, điều tra tại cấp huyện, xã cũng có nhiều thay đổi, nhất là khi thời điểm tổng điều tra trùng với giai đoạn các đơn vị hành chính mới bắt đầu đi vào hoạt động. Hệ thống phần mềm quản lý điều tra cũng cần cập nhật để phù hợp với địa giới hành chính mới và yêu cầu về biên soạn số liệu theo 34 tỉnh mới cũng như các xã mới. Điều này đòi hỏi việc thu thập và xử lý thông tin phải hết sức kịp thời, chính xác.

Phóng viên: Ngành Thống kê có giải pháp gì để khắc phục những khó khăn này?

Bà Nguyễn Thị Hương: Chúng tôi đã chủ động tham mưu ban chỉ đạo trung ương hướng dẫn kiện toàn ban chỉ đạo các cấp ngay khi có thay đổi về cơ cấu tổ chức tại địa phương, đảm bảo công tác chuẩn bị không bị gián đoạn. Đồng thời, chỉ đạo bổ sung thu thập thông tin để phục vụ tổng hợp kết quả theo đơn vị hành chính mới, hoàn thiện hệ thống phần mềm, phân chia địa bàn điều tra và chuẩn bị điều tra chính thức từ ngày 1 tháng 7 năm 2025 đúng tiến độ.

Ngành cũng áp dụng triệt để công nghệ vào tất cả các khâu của tổng điều tra, xây dựng hệ thống trả lời tự động để hỗ trợ điều tra viên, triển khai đường dây nóng hỗ trợ kịp thời, đồng thời đôn đốc ban chỉ đạo các cấp sau khi kiện toàn khẩn trương tổ chức thực hiện theo đúng phương án đã đề ra, nhằm đảm bảo chất lượng và độ tin cậy cao nhất của kết quả thu thập thông tin.

Phóng viên: Xin trân trọng cảm ơn bà!