Cả làng đồng lòng bảo vệ vườn cây cổ thụ suốt gần hai thế kỷ

Có dịp về xã Đức Thịnh, tỉnh Hà Tĩnh hỏi thăm vườn cây cổ thụ hàng trăm năm tuổi được bảo vệ nghiêm ngặt, có lẽ không ai không biết đến. Đó là vườn cổ thụ lên đến hàng trăm cây, với vẻ đẹp nguyên sơ, xanh mát toạ lạc tại làng Hạ Tiến có diện tích khoảng hơn một héc ta (làng Hạ Tiến trước đây thuộc xã An Dũng, huyện Đức Thọ).

Nằm giữa vùng đất đông dân cư, có hệ thống giao thông liên thôn, liên xã bao quanh, khu vườn cây cổ thụ của làng với nhiều cây gỗ quý như: cây chua nao, cây gỗ trín, gỗ trẹo, cây chò chỉ…

Vườn cây cổ thụ hàng trăm năm tuổi xanh mát giữa ngôi làng Hạ Tiến.

Với hàng trăm cây cổ thụ sum suê như một thành luỹ đã che chở cho ngôi làng Hạ Tiến suốt gần 2 thế kỷ qua. Nhiều gốc cây cổ thụ to, người ôm không xuể.

Đến nay, không ai biết chính xác vườn cây cổ thủ có từ lúc nào. Những cụ cao tuổi nhất còn sống ở thôn cũng chỉ biết rằng vườn cây đã có trước lúc các cụ sinh ra, lớn lên.

Với hàng trăm cây cổ thụ sum suê như một thành luỹ che chở cho ngôi làng suốt gần 2 thế kỷ qua.

Cụ Nguyễn Thị Đào (76 tuổi) cho biết, vườn cây cổ thụ của làng đã được ông nội và các thế hệ trước để lại, được các bậc hậu thế luân phiên chăm sóc. Ngày nay, vườn cây được mọi người dân xem như báu vật của làng, nên ai nấy đều có ý thức bảo vệ, gìn giữ.

"Năm tôi chừng 5 - 6 tuổi thì đã có vườn cây cổ thụ này rồi, có những cây cao hàng chục mét. Qua bom đạn chiến tranh, cả khu rừng như một nơi để che chắn cho người dân. Bây giờ vườn cây được xem như một "di sản" mà thế hệ trước để lại cho con cháu, nên khó khăn mấy cũng phải giữ gìn", cụ Đào chia sẻ.

Gia cảnh khó khăn nhưng cụ Đào và bà Hạnh quyết tâm giữ vườn cây, dù thương lái đến trả giá rất cao.

Được biết, vườn cây cổ thụ này trải qua nhiều đời và đã được chia cho gần chục hộ dân trong làng sở hữu và chăm sóc. Giờ đây, những ngôi nhà nhỏ len lỏi dưới hàng trăm cây cổ thụ đã tạo nên một vẻ đẹp nguyên sơ, cổ kính.

Chỉ cách nhà cụ Đào vài chục mét là ngôi nhà của bà Nguyễn Thị Hạnh (60 tuổi). Cả cụ Đào và bà Hạnh là hàng xóm của nhau, đều sống neo đơn, hoàn cảnh khó khăn nhưng mọi người luôn một lòng giữ gìn vườn cây.

Điều đáng trân trọng, dù cuộc sống của các gia đình sở hữu vườn cây còn nhiều khó khăn, song tất cả đều thống nhất một lòng không bán đất, không chặt cây. Quyết tâm bảo vệ khu rừng như một "bảo vật" của gia tộc và cộng đồng.

Vườn hiện có nhiều loại cây gỗ quý với số lượng lên đến hàng trăm cây trông giống như một khu rừng thu nhỏ.

"Đây là tài sản của thế hệ trước để lại. Dù có nhiều người hỏi mua với giá cao, có những cây lớn họ trả hàng chục triệu đồng, tất cả chúng tôi đều từ chối. Các thế hệ đi trước luôn dặn dò con cháu phải giữ gìn, không chỉ cho riêng gia đình, mà còn để tạo nên khoảng xanh cho cả làng", bà Nguyễn Thị Hạnh cho biết.

Theo người dân địa phương, những trưa hè oi bức, họ thường mắc võng ngủ dưới tán cây cao. Thường xuyên thực hiện công tác bảo vệ, kiểm tra để tránh trường hợp có người cưa đổ hoặc trâu bò phá hoại.

Dù cuộc sống của các gia đình thuộc chủ sở hữu vườn cây này còn nhiều khó khăn nhưng mọi người đều quyết tâm giữ gìn, bảo vệ.

Đồng thời, hàng năm mọi người trong làng luôn thực hiện việc cắt cỏ, dọn vệ sinh tạo không gian thoáng mát. Mỗi dịp mùa hè đến, đã có không ít những đoàn khách địa phương, trường học tới tham quan.

Dù đã trải qua biến thiên của thời gian, bom đạn chiến tranh hay thiên tai lũ lụt nhưng khu vườn cây cổ thụ của ngôi làng vẫn đứng vững và phát triển xanh tốt.

Đối với người dân Hạ Tiến, khu vườn cây cổ thụ là minh chứng lịch sử, dấu tích thời gian của cuộc đời mỗi con người gắn bó với mảnh đất này.

Vườn cổ thụ lưu giữ đa dạng sinh học với nhiều loài cây quý hiếm như Sang, Dổi, Chua Nao, Chò Chỉ...

Chính quyền địa phương ghi nhận và đồng hành bằng cách tuyên truyền ý thức bảo vệ hệ sinh thái đến người dân, phối hợp với gia đình và cộng đồng thường xuyên chăm sóc, bảo vệ.

Ngày nay, không gian xanh ngày càng thu hẹp, khu vườn cây cổ thụ ở thôn Hạ Tiến, xã Đức Thịnh, tỉnh Hà Tĩnh không chỉ mang giá trị lịch sử mà còn minh chứng sống cho tinh thần gìn giữ thiên nhiên của dòng họ, món quà dành tặng cho thế hệ mai sau.

Trao đổi với chúng tôi, ông Nguyễn Quốc Lập, trưởng thôn Hạ Tiến, xã Đức Thịnh cho biết: "Để giữ gìn vườn cây cổ thụ, người dân địa phương cùng thống nhất không chặt phá, xâm hại đến khu vườn. Những bậc cao niên thường xuyên nhắc nhở thế hệ con, cháu sau này phải cố gắng giữ gìn, bảo vệ vườn cây, xem đó như một phần lịch sử của thôn làng".