Những năm gần đây, Chính phủ liên tục nhấn mạnh kinh tế tư nhân là động lực quan trọng của nền kinh tế, thông qua các nghị quyết và chính sách hỗ trợ khởi nghiệp sáng tạo, chuyển đổi số, hội nhập quốc tế. Trọng tâm được đặt vào việc phát huy năng lực của doanh nghiệp nhỏ và vừa (SMEs), doanh nghiệp siêu nhỏ, và hộ kinh doanh cá thể.
Theo số liệu từ ILO năm 2024, hơn 98% doanh nghiệp Việt Nam thuộc nhóm này, tạo ra cả thách thức lẫn cơ hội. Thách thức đến từ hạn chế về vốn, quản trị, khả năng cạnh tranh toàn cầu; nhưng cơ hội lại nằm ở xu hướng toàn cầu hóa mô hình solopreneur – một mô hình tinh gọn, linh hoạt, phù hợp với thời đại công nghệ.
Chính phủ đặt đổi mới sáng tạo làm nền tảng để Việt Nam vươn lên nhóm nước thu nhập cao, mở ra không gian cho các mô hình kinh doanh tiết kiệm chi phí, tận dụng công nghệ, trong đó solopreneur là một điển hình nổi bật. Với sự hỗ trợ đúng đắn và môi trường thuận lợi, solopreneur không chỉ là giải pháp khởi nghiệp khả thi mà còn có tiềm năng đưa Việt Nam trở thành “cường quốc solopreneur” trong khu vực Đông Nam Á.
Khác với startup truyền thống, vốn đòi hỏi chi phí lớn cho văn phòng, nhân sự, thiết bị, solopreneur cho phép bắt đầu chỉ với một chiếc laptop, các công cụ AI, phần mềm quản trị, và khả năng khai thác kênh số để tiếp cận khách hàng.
Theo Global Entrepreneurship Monitor 2024, hơn 45% doanh nhân mới ở Đông Nam Á chọn khởi nghiệp một mình nhờ công nghệ giúp giảm chi phí đáng kể. AI, thương mại điện tử, và các công cụ quản trị số giúp solopreneur đảm nhiệm nhiều vai trò cùng lúc mà không bị quá tải: chatbot hỗ trợ chăm sóc khách hàng, hệ thống CRM tự động hóa bán hàng, phần mềm kế toán AI tối ưu hóa quản lý tài chính. Đây chính là cách “một người làm việc như mười người”.
Hơn nữa, solopreneur không chỉ làm việc một mình mà là làm việc thông minh theo triết lý Operational Excellence (OPEX), tập trung vào loại bỏ lãng phí, chuẩn hóa quy trình, cải tiến liên tục, tối ưu trải nghiệm khách hàng, và tận dụng AI để dự báo, tự động hóa. Nhờ đó, solopreneur có thể duy trì sự bền vững, tránh rủi ro “chết yểu” như nhiều startup truyền thống.
Tuy nhiên, mô hình này cũng đối mặt với không ít thách thức: rủi ro thất bại cao (20% doanh nghiệp nhỏ đóng cửa trong năm đầu, gần 50% dừng hoạt động trước năm thứ 5, theo U.S. Bureau of Labor Statistics); áp lực công việc (41% solopreneur gặp khó khăn trong quản lý thời gian, theo Gusto 2023); tài chính không ổn định (thu nhập trung bình ở Mỹ là 47.800 USD/năm, nhiều người khó duy trì dòng tiền); và cảm giác cô đơn (13% solopreneur thừa nhận thiếu kết nối, dễ suy giảm tinh thần, theo Leapmesh 2024).
Để thành công, solopreneur tại Việt Nam cần trang bị tư duy toàn cầu, áp dụng quản trị OPEX, và sử dụng công cụ AI hiệu quả.
Nhìn về tương lai, Việt Nam có tiềm năng trở thành “cường quốc solopreneur” trong 5–10 năm tới nhờ những nền tảng thuận lợi. Với hơn 800.000 doanh nghiệp, 98% là SMEs và siêu nhỏ, Việt Nam sở hữu môi trường lý tưởng cho mô hình solopreneur. Hạ tầng số phát triển mạnh với gần 80 triệu người dùng internet, 66 triệu người dùng TikTok, 70% dân số sử dụng smartphone, tạo thị trường tiềm năng cho solopreneur khai thác. Xu hướng toàn cầu về freelancer, solopreneur, digital nomad sau đại dịch càng mở ra cơ hội để Việt Nam đón đầu.
Người Việt có thể dạy ngoại ngữ qua Zoom, bán khóa học trên Udemy, cung cấp dịch vụ thiết kế trên Fiverr, hoặc lập trình cho công ty Mỹ qua Upwork. Hàng nghìn solopreneur Việt đang kiếm USD mỗi ngày, chứng minh khả năng cạnh tranh quốc tế không còn xa vời.
Nếu Chính phủ tiếp tục hỗ trợ pháp lý cho kinh doanh cá thể, khuyến khích đổi mới sáng tạo, đầu tư vào chuyển đổi số, Việt Nam hoàn toàn có thể trở thành trung tâm solopreneur của Đông Nam Á, nơi mỗi cá nhân có thể xây dựng doanh nghiệp riêng và vươn ra toàn cầu chỉ với một laptop và tư duy quản trị xuất sắc.
Để hiện thực hóa, người muốn trở thành solopreneur tại Việt Nam nên bắt đầu nhỏ nhưng tư duy lớn, chọn sản phẩm/dịch vụ có biên lợi nhuận cao như sản phẩm số hoặc tri thức; tận dụng công cụ AI để tự động hóa, giảm chi phí; áp dụng OPEX để tối ưu quy trình, tập trung vào giá trị cốt lõi; chọn nền tảng phù hợp như TikTok cho B2C, LinkedIn cho B2B, Fiverr/Upwork cho xuất khẩu dịch vụ; tạo doanh thu sớm để kiểm nghiệm thị trường; và kết nối cộng đồng để học hỏi, tránh cô đơn.
TS Ngô Công Trường - Chủ tịch công ty tư vấn và giáo dục J&P Global. Sáng lập AI SMARTUP - Chương trình đào tạo và huấn luyện khởi nghiệp thông minh ứng dụng AI(Chuyên gia toàn cầu về Operational Excellence, Top 40 thế giới do ASQ bình chọn. Đang sinh sống và làm việc tại Hoa Kỳ)
Solopreneur không phải là “doanh nghiệp nhỏ bé” mà là mô hình kinh doanh thông minh, tinh gọn, toàn cầu hóa. Trong bối cảnh Chính phủ thúc đẩy kinh tế tư nhân và đổi mới sáng tạo, Việt Nam đang đứng trước cơ hội vàng để biến solopreneur thành trụ cột kinh tế. Các chương trình huấn luyện từ John&Partners và AI SMARTUP đang giúp cá nhân Việt Nam bước vào hành trình này một cách bài bản, giảm rủi ro, tăng tốc phát triển. Tôi tin rằng trong tương lai gần, Việt Nam sẽ xuất hiện nhiều triệu phú, tỷ phú solopreneur mang thương hiệu Việt chinh phục thị trường quốc tế.