Thuốc giảm đau phổ biến nhất thế giới có thể khiến con người liều lĩnh hơn?

Bất cứ loại thuốc nào cũng sẽ an toàn khi dùng đúng liều, đúng bệnh - Ảnh: AI

Công trình nghiên cứu do nhóm của TS Baldwin Way, nhà tâm lý học tại Đại học Bang Ohio (Ohio State University, Mỹ), thực hiện. Kết quả từng được công bố trên tạp chí Social Cognitive and Affective Neuroscience năm 2020.  

Trong những năm gần đây, nhóm nghiên cứu đã tiến hành một loạt thí nghiệm về hành vi và quét não nhằm tìm hiểu cách acetaminophen (thành phần chính trong nhiều thuốc giảm đau phổ biến) ảnh hưởng đến cảm nhận rủi ro và sự đồng cảm của con người. 

Các loại thuốc giảm đau, hạ sốt được sử dụng rộng rãi trên toàn cầu. Nhưng ngoài tác dụng giảm đau quen thuộc, các nhà khoa học nhận thấy acetaminophen còn làm giảm cảm xúc tiêu cực khi đối diện với rủi ro, khiến người dùng có xu hướng đánh giá nguy hiểm thấp hơn và sẵn sàng mạo hiểm nhiều hơn.

"Thuốc này dường như làm con người bớt sợ hãi khi nghĩ đến những hoạt động mạo hiểm" - nhà thần kinh học Baldwin Way, trưởng nhóm nghiên cứu, cho biết. "Với tần suất sử dụng phổ biến như vậy, tác động này có thể ảnh hưởng đến cả hành vi xã hội nói chung".

Để kiểm chứng, nhóm nghiên cứu tiến hành thí nghiệm với hơn 500 sinh viên đại học. Một nửa được cho uống 1.000 mg paracetamol, liều khuyến nghị tối đa cho người lớn; nhóm còn lại dùng giả dược (placebo).

Người tham gia được yêu cầu bơm bóng ảo trên màn hình máy tính: mỗi lần bơm sẽ "kiếm được tiền ảo", nhưng nếu bóng nổ, họ sẽ mất hết số tiền.

Kết quả thật bất ngờ: nhóm dùng paracetamol bơm bóng nhiều hơn và làm nổ bóng nhiều hơn, cho thấy họ chấp nhận rủi ro cao hơn. "Có vẻ như khi quả bóng ngày càng to, họ không còn cảm thấy lo lắng hay sợ vỡ bóng như bình thường", Way giải thích.

Ngoài trò chơi ảo, các tình nguyện viên còn được hỏi về mức độ rủi ro trong nhiều tình huống thực tế: đặt cược cả ngày lương vào một trận đấu thể thao, nhảy bungee từ cầu cao, hay lái xe không thắt dây an toàn.

Kết quả cho thấy những người uống paracetamol đánh giá mức độ nguy hiểm thấp hơn so với nhóm đối chứng, dù ở một số khảo sát, hiệu ứng này không rõ rệt.

Các nhà khoa học cho rằng hiệu ứng này có thể liên quan đến việc paracetamol làm giảm lo âu. "Khi sự lo lắng vì rủi ro tăng lên, người bình thường sẽ dừng lại. Nhưng với người đã uống paracetamol, cảm giác sợ ấy giảm bớt, khiến họ dễ mạo hiểm hơn", nhóm nghiên cứu nhận định.

Nghiên cứu này cũng bổ sung cho hàng loạt bằng chứng trước đó cho thấy paracetamol có thể ảnh hưởng đến nhận thức và cảm xúc, chẳng hạn giảm khả năng đồng cảm, giảm độ nhạy cảm với cảm xúc tổn thương, hay làm chậm quá trình xử lý thông tin.

Dù có những phát hiện đáng chú ý, các nhà khoa học nhấn mạnh rằng paracetamol vẫn là thuốc thiết yếu và an toàn khi dùng đúng liều, được Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) xếp vào danh mục thuốc cơ bản.

Tuy nhiên nghiên cứu mở ra góc nhìn mới: một viên thuốc tưởng chừng chỉ giúp giảm đau đầu hay hạ sốt có thể tác động âm thầm đến cách chúng ta đánh giá rủi ro và ra quyết định.

"Chúng ta cần thêm nhiều nghiên cứu để hiểu rõ hơn tác động tâm lý và thần kinh của các thuốc giảm đau phổ biến này", nhà thần kinh học Baldwin Way nói. "Vì có thể chúng không chỉ làm dịu cơn đau, mà còn khiến chúng ta bớt… sợ hãi".

Loại thuốc giảm đau mới cực mạnh, không tác dụng phụ, không gây nghiện

Kết quả thử nghiệm, Endopin giúp giảm đau tương đương morphin nhưng không gây lo âu hay trầm cảm, cũng không gây nghiện.