Đề xuất gắn thương mại điện tử với hệ thống ngân hàng, cơ quan thuế

Kiểm soát dòng tiền, ngăn thất thu thuế

Tham gia thảo luận tại hội trường về dự thảo Luật Thương mại điện tử chiều 13/11, quan tâm đến quản lý dòng tiền và thuế trong thương mại điện tử, đại biểu Đoàn Thị Thanh Mai (đoàn Hưng Yên) cho biết, hiện nay, hơn 90% thị trường thương mại điện tử Việt Nam thuộc về các sàn có vốn nước ngoài, điều này đồng nghĩa với việc dòng tiền, dữ liệu và lợi nhuận phần lớn chảy ra ngoài lãnh thổ Việt Nam.

Bà Mai đề nghị Luật cần có chính sách khuyến khích, ưu tiên và bảo vệ sàn thương mại điện tử Việt Nam, coi đây là hạ tầng kinh tế số quan trọng của quốc gia, tương tự như viễn thông hay là ngân hàng.

Riêng với vấn đề quản lý dòng tiền và thuế trong lĩnh vực thương mại điện tử, đại biểu Đoàn Thị Thanh Mai cho biết hiện giao dịch trên các nền tảng của nước ngoài rất khó kiểm soát dòng tiền và nghĩa vụ thuế. Nếu để tình trạng này kéo dài, Nhà nước sẽ thất thu, doanh nghiệp nội địa chịu thiệt.

Do đó, đại biểu đề nghị luật cần gắn hoạt động thương mại điện tử với hệ thống ngân hàng, tài chính và thuế trong nước, bảo đảm mọi giao dịch đều minh bạch, truy xuất được và thực hiện đầy đủ nghĩa vụ thuế.

Đại biểu Đoàn Thị Thanh Mai (Ảnh: Media Quốc hội).

Trong khi đó, đại biểu Trần Chí Cường (đoàn Đà Nẵng) dẫn số liệu báo cáo của Bộ Công Thương năm 2024, lực lượng quản lý thị trường đã xử lý 3.124 vụ vi phạm thương mại điện tử. Hàng hóa vi phạm thu giữ gần 34 tỷ đồng, xử phạt 48 tỷ đồng. Những vụ việc này chủ yếu xuất phát từ kênh chỉ kết nối, giao dịch qua chat, tin nhắn Zalo, Facebook, không có đơn hàng điện tử nên không thể truy vết được.

Ông cho biết, dự thảo Luật hiện chưa có nghĩa vụ cảnh báo rủi ro hay lưu trữ nội dung trao đổi, do đó, ông đề xuất bổ sung quy định hiển thị cảnh báo rủi ro bắt buộc đối với giao dịch thực hiện qua chức năng liên lạc trực tuyến, bao gồm cảnh báo lừa đảo, thanh toán ngoài nền tảng và các rủi ro theo cảnh báo của cơ quan Nhà nước.

Đồng thời, nội dung trao đổi phải được lưu trữ tối thiểu 6 tháng nhằm phục vụ kiểm tra, giải quyết tranh chấp khi yêu cầu của cơ quan Nhà nước.

Cho phép xác thực danh tính người bán theo doanh thu

Đại biểu Trần Chí Cường cũng cho biết, dự thảo Luật quy định mọi người bán phải xác thực danh tính điện tử ngay từ khi tạo tài khoản.

Dẫn số liệu từ năm 2014 đến năm 2024, số lượng website, ứng dụng thương mại điện tử bán hàng tại Việt Nam tăng 15,6 lần; từ 3.470 lên 53.949 nền tảng. Bộ Công Thương ghi nhận các nền tảng chưa kiểm soát được một người bán hoạt động trên bao nhiêu nền tảng.

Đại biểu Trần Chí Cường (Ảnh: Media Quốc hội).

Đại biểu Cường cho rằng, với số lượng người bán rất lớn, việc xác thực đồng loạt sẽ gây quá tải, đặc biệt với hộ siêu nhỏ, bán hàng thời vụ, điều này có thể khiến nhiều người bán nhỏ rời bỏ nền tảng, gây khó cho quản lý thuế cũng như an toàn giao dịch.

Từ đó, ông đề nghị bổ sung quy định cho phép việc xác thực danh tính người bán được thực hiện theo lộ trình dựa trên ngưỡng doanh thu, ngưỡng thuế hoặc mức độ rủi ro giao dịch; đồng thời, giao Chính phủ quy định tiêu chí phân loại người bán và biện pháp xác thực tương ứng.

Nhấn mạnh logistics thương mại điện tử là khâu phát sinh rủi ro cao nhất, bao gồm tráo hàng, thất lạc hàng, tái đóng gói không đảm bảo nguyên trạng, đại biểu Cường đề nghị bổ sung quy định khi phát sinh các trường hợp trên, tổ chức logistics phải bồi thường theo quy định của pháp luật dân sự, trừ trường hợp chứng minh được lỗi của người gửi hoặc người nhận.

Đồng thời, yêu cầu tổ chức logistics hỗ trợ thương mại điện tử phải áp dụng chuẩn truy vết bắt buộc, bao gồm mã định danh gói hàng, ảnh chụp khi nhận, giao, hoàn và nhật ký thời gian tại từng thời điểm trung chuyển.

Bên cạnh quy định xác thực danh tính người bán, đại biểu Nguyễn Thị Thu Thủy (đoàn Gia Lai) đề nghị bổ sung quy định trên sàn giao dịch điện tử phải hiển thị mức độ uy tín của người bán, lịch sử khiếu nại, đánh giá xác thực như một lý lịch tư pháp của doanh nghiệp, bổ sung hệ thống tra cứu uy tín của doanh nghiệp cũng như danh sách doanh nghiệp bị tố cáo lừa đảo, sàn giao dịch vi phạm, website giả mạo nhằm bảo vệ người tiêu dùng.