Làm gì để dời trường đại học ra ngoại thành?
Không chỉ mục tiêu giảm kẹt xe, việc di dời các trường đại học ra ngoại thành phải được đặt trong tổng thể chiến lược phát triển đô thị bền vững.
Khu vực hành chính Đại học Quốc gia TP.HCM - Ảnh: THANH HIỆP
TP.HCM từng tính di dời các trường đại học ra ngoại thành, tập trung chủ yếu ở khu đô thị
Khu vực Nhà văn hóa Sinh viên - Đại học Quốc gia TP.HCM - Ảnh: CHÂU TUẤN
Giải đủ bài toán sống và học của một cộng đồng quy mô lớn
Chia sẻ cùng Tuổi Trẻ, KTS Huỳnh Xuân Thụ - nguyên Giám đốc Trung tâm Thông tin quy hoạch TP.HCM - cho rằng khu đô thị Đại học Quốc gia TP.HCM rõ ràng có nhiều lợi thế để trở thành hạt nhân của một đô thị đại học hiện đại, với quỹ đất đủ lớn và định hướng phát triển rõ ràng.
Việc khu vực này được kết nối bằng tuyến metro, trong tương lai mở rộng đến Bình Dương và các tỉnh lân cận, là một điều kiện quan trọng, tạo tiền đề cho sinh viên và giảng viên tiếp cận giao thông công cộng.
Tuy nhiên, cần nhìn nhận một cách khách quan rằng metro chỉ giải quyết được bài toán đi lại, chứ chưa giải quyết đầy đủ bài toán sống và học của một cộng đồng đại học quy mô lớn.
Sinh viên Trường đại học Kinh tế - Luật học tại khu vực ngoại thành TP.HCM - Ảnh: TRẦN HUỲNH
Không nên áp dụng đồng loạt
Một vấn đề khác, theo KTS Huỳnh Xuân Thụ, cần được cân nhắc kỹ tính đa dạng và đặc thù của các trường đại học hiện nay. Không thể áp dụng một mô hình di dời đồng loạt cho tất cả các trường.
Nhiều trường có lịch sử lâu đời, gắn bó với khu trung tâm, đồng thời có mối liên hệ chặt chẽ với các bệnh viện, viện nghiên cứu, doanh nghiệp, trung tâm tài chính - văn hóa của TP.
Với những trường này, giải pháp hợp lý hơn là phát triển theo mô hình đa cơ sở, từng bước chuyển các chương trình đào tạo đại trà, quy mô lớn ra khu vực Đại học Quốc gia, trong khi vẫn giữ lại các hoạt động đào tạo sau đại học, nghiên cứu khoa học, hợp tác quốc tế tại trung tâm.
Phân thích thêm, ông Thụ nói cách tiếp cận này vừa giúp giảm áp lực giao thông, vừa hạn chế những xáo trộn không cần thiết đối với đội ngũ giảng viên, sinh viên và các mối liên kết học thuật - xã hội đã hình thành trong nhiều thập kỷ.
Quan trọng hơn, điều này cho phép TP có thời gian điều chỉnh hạ tầng, dịch vụ và cơ chế quản lý, thay vì tạo ra một sự dịch chuyển đột ngột, tiềm ẩn nhiều rủi ro.
Cần nhấn mạnh rằng di dời đại học không chỉ nhằm mục tiêu giảm kẹt xe, mà phải được đặt trong tổng thể chiến lược phát triển đô thị bền vững. Nếu được chuẩn bị kỹ lưỡng, đây sẽ là cơ hội để TP.HCM tái cấu trúc không gian đô thị, hình thành các cực phát triển mới và xây dựng một đô thị đại học đúng nghĩa.
Ngược lại, nếu triển khai vội vàng, thiếu đồng bộ, giải pháp này có thể không mang lại hiệu quả như kỳ vọng, thậm chí phát sinh thêm những vấn đề mới cho TP.
PGS.TS Đỗ Văn Dũng - nguyên Hiệu trưởng Trường đại học Sư phạm kỹ thuật TP.HCM, trường nằm dọc tuyến metro số 1 - cho rằng một trường đại học được di dời về khu vực quá xa trung tâm, nguy cơ bị "cô lập" khỏi các tiện ích đô thị là điều cần tính đến. Khi đó, sinh viên có thể thiếu môi trường trải nghiệm đa dạng, hạn chế cơ hội làm thêm, thực tập, tiếp cận các hoạt động xã hội và dịch vụ vốn sẵn có ở khu vực trung tâm.
Bên cạnh đó, mức độ phù hợp của việc di dời cũng khác nhau giữa các nhóm trường.
Với các trường thuộc khối khoa học xã hội hoặc kinh tế, việc dịch chuyển tương đối thuận lợi nhưng với các trường kỹ thuật, di dời trang thiết bị là bài toán phức tạp và tốn kém bởi nhiều hệ thống đã được thiết kế đồng bộ, "đo ni đóng giày" cho không gian hiện hữu ngay từ đầu. Thậm chí, với một số dây chuyền, chi phí tháo dỡ, lắp đặt có thể còn cao hơn cả đầu tư mới.
Do vậy, PGS.TS Đỗ Văn Dũng nói việc di dời cần có lộ trình dài hơi, được chuẩn bị kỹ và triển khai thận trọng, trong đó lựa chọn các trường thí điểm phải dựa trên điều kiện thực tế cụ thể.
Về lâu dài, trọng tâm vẫn nên đặt vào quy hoạch các cơ sở đào tạo mới, gắn với chiến lược phát triển dân cư, đô thị và nguồn nhân lực, thay vì chỉ tập trung vào việc dịch chuyển các trường hiện hữu.
Chẳng hạn, cơ cấu các cơ sở đào tạo trong cùng một khu vực đại học nên được phân bổ hài hòa giữa khối kinh tế, kỹ thuật, y khoa... đồng thời có sự đa dạng giữa đại học và cao đẳng, nhằm tạo ra môi trường học thuật phong phú và tăng khả năng liên thông, hợp tác.
Ngoài ra, cần thêm cơ chế kết nối và chia sẻ nguồn lực giữa các trường bao gồm cơ sở vật chất, phòng thí nghiệm đến trang thiết bị đào tạo nhằm tối ưu hiệu quả đầu tư và vận hành, nhất là trong giai đoạn đầu khi các khu đại học mới được hình thành.
Liên quan đến chủ trương đưa các trường đại học ra khỏi khu trung tâm TP.HCM, PGS.TS Nguyễn Đình Tứ cho biết hiện có ba trường thành viên của Đại học Quốc gia TP có cơ sở tại nội thành là Đại học Khoa học xã hội và Nhân văn, Đại học Bách khoa và Đại học Khoa học tự nhiên, nhưng phần lớn sinh viên đã được đưa về học tập tập trung tại khu Đại học Quốc gia.
Các trường còn lại như Đại học Quốc tế, Trường đại học Kinh tế - Luật, Đại học Công nghệ thông tin hiện 100% đào tạo tại khu Đại học Quốc gia và không có cơ sở trong nội thành.
Có thể đẩy nhanh mặt bằng nếu quyết liệt
TS Võ Kim Cương - nguyên Phó Kiến trúc sư trưởng TP.HCM - cho hay ngay từ quy hoạch tổng mặt bằng năm 1993, TP.HCM đã định hướng đưa các trường đại học ra khỏi khu vực trung tâm, quy hoạch khu Đại học Quốc gia TP với quy mô khoảng 800ha, hướng đến mô hình làng đại học - đô thị đại học nhằm giảm áp lực giao thông, dân số và hạ tầng nội đô.
Trên thực tế, sau gần 30 năm triển khai, việc thực hiện quy hoạch này chưa đạt được tốc độ như kỳ vọng. Một trong những nguyên nhân quan trọng khiến tiến độ chậm, theo ông Cương là vướng mắc trong công tác giải phóng mặt bằng.
Theo kế hoạch, nhiều khu vực phải đến năm 2030 mới hoàn tất giải tỏa. Tuy nhiên, nếu có sự chỉ đạo quyết liệt hơn từ Thành ủy và chính quyền TP.HCM trong giai đoạn hiện nay, quá trình này hoàn toàn có thể được đẩy nhanh, từ đó tạo điều kiện triển khai đồng bộ các hạng mục còn lại.
Trường đại học tại Hà Nội cũng chậm di dời
Tòa nhà HT2 của Đại học Quốc gia Hà Nội - nơi các sinh viên và cán bộ giảng dạy làm việc, học tập từ năm 2022 tại Hòa Lạc - Ảnh: NGUYÊN BẢO
Sau hơn 20 năm thực hiện di dời các trường đại học ra khỏi nội đô Hà Nội, cho đến nay vẫn chưa có trường đại học nào hoàn tất chủ trương này, số trường di dời cơ sở đến các tỉnh lân cận chỉ đếm trên đầu ngón tay.
Trong số này, thông tin từ Đại học Quốc gia Hà Nội cho hay dự án đầu tư xây dựng Đại học Quốc gia Hà Nội tại Hòa Lạc được Chính phủ phê duyệt năm 2003. Dự án với mục tiêu chính là xây dựng khu đô thị đại học hiện đại, tiên tiến bậc nhất Đông Nam Á với mức đầu tư 22.000 tỉ đồng.
Tuy nhiên đến năm 2020, 17 năm sau ngày khởi công, dự án mới được đầu tư gần 2.000 tỉ đồng chủ yếu cho giải phóng mặt bằng và làm đường. Đây được cho là mấu chốt của sự chậm trễ...
Đến ngày 19-5-2022, sau gần 20 năm, Đại học Quốc gia Hà Nội mới chính thức chuyển trụ sở làm việc từ Cầu Giấy tới Hòa Lạc, hầu hết các đơn vị trong Đại học Quốc gia Hà Nội hiện diện tại Hòa Lạc.
Theo ghi nhận thực tế của Tuổi Trẻ, hiện nhiều công trình tại khu đô thị Đại học Quốc gia Hà Nội ở Hòa Lạc đang tất bật thi công để hoàn thành đưa vào sử dụng. Tính đến thời điểm hiện tại, có khoảng 7.000 - 10.000 người học tập tại Hòa Lạc, trong khi Đại học Quốc gia Hà Nội đang đào tạo khoảng 60.000 sinh viên/năm.
L.T.V., sinh viên năm nhất Trường đại học Giáo dục, cho biết sau khi trúng tuyển vào trường, V. và các sinh viên được chuyển lên Hòa Lạc học tập trong năm đầu, từ năm thứ hai sẽ được chuyển về trụ sở chính. Sinh viên học tập tại Hòa Lạc được trường bố trí ở ký túc xá.
Sau kỳ học đầu tiên V. cảm nhận không gian học tập tại Hòa Lạc rất yên tĩnh, thoải mái, cơ sở vật chất khang trang nhưng nếu sinh viên phải học tập xuyên suốt 4 năm tại đây sẽ gặp nhiều khó khăn trong việc di chuyển, làm thêm, do cơ sở hạ tầng xung quanh chưa đồng bộ.
Tương tự, N.H.T., sinh viên năm nhất Trường đại học Y dược, đánh giá môi trường học tập và môi trường sống tại Hòa Lạc rất thoáng đãng, thoải mái. Tuy nhiên cũng kèm theo những bất tiện như di chuyển xa, ít dịch vụ tiện ích xung quanh.
Với góc độ sinh viên ngành y, T. cho rằng quá trình học cần phải học lâm sàng nhiều, thường xuyên đi đến các bệnh viện thực hành, nên nếu phải học tất cả các năm đại học tại Hòa Lạc là bất khả thi. Hiện tại Trường đại học Y dược chỉ chuyển sinh viên năm nhất lên Hòa Lạc học, sau đó trở về trụ sở chính.
GS.TS, trung tướng Nguyễn Xuân Yêm - Trường Quản trị và Kinh doanh, Đại học Quốc gia Hà Nội - cho rằng chủ trương đưa các trường đại học, bệnh viện ra khỏi nội đô là đúng nhưng thực hiện rất chậm vì điểm nghẽn lớn nhất là xung quanh các địa điểm chúng ta định di dời các trường đại học, bệnh viện đến chưa phát triển thành đô thị.
Những nhu cầu cấp thiết của sinh viên, người dân, bệnh nhân chưa có như trường học cho trẻ em, khu vui chơi giải trí...
Lãnh đạo Hà Nội khẳng định không di dời toàn bộ trường đại học ra khỏi nội đô
Link nội dung: https://doanhnghiepvaphattrien.com/lam-gi-de-doi-truong-dai-hoc-ra-ngoai-thanh-a192341.html