Tháng chạp đi chợ người giàu, người nghèo Hà Nội: Ngày xưa dễ mua, dễ bán hơn giờ
Trong Chuyện cũ Hà Nội, nhà văn Tô Hoài kể, chợ Bưởi tháng chạp ngày mười chín là “chợ của người có tiền”, còn chợ hai mươi chín là “chợ người nghèo”.
Theo nhà văn Nguyễn Ngọc Tiến - "sử nhân của Hà Nội", tới nay "các nhà nghiên cứu vẫn chưa thống nhất được chợ Bưởi ra đời từ bao giờ". Một số người cho rằng có từ thời Lý nhưng bị đứt đoạn, số khác thì cho rằng ra đời từ giữa thế kỷ 19 - Ảnh: ĐẬU DUNG
Ca dao xưa có câu: "
Tết sớm với mùi già ở chợ Bưởi - Ảnh: ĐẬU DUNG
Chợ hai mươi chín là chợ người nghèo. Nhà nghèo chạy cái Tết bở hơi tai, cho đến hôm tất niên mới mò được ra chợ mua miếng thịt lợn, nén hương gọi là cho có Tết nhất".
Nhà văn nhớ những phiên chợ Tết Bưởi "có bánh pháo tép dài bằng gang tay", "chốc chốc lại ra thúng hàng cụ Lựu mua miếng khế khô tẩm mật gừng về ngậm", "u tôi cũng sắm cho tôi đôi guốc mộc mới"…
Tô Hoài kể: "Năm nào hăm chín bắt làm ba mươi, chợ cuối năm càng đông và tất bật. Phiên chợ Tết cũng gọi là phiên chợ trâu bò. Bởi vì, cả năm, chỉ đến chợ Tết, các làng làm ruộng trong vùng mới đem bò ra chợ bán".
Chợ Bưởi ngày nay cũng giống những ngôi chợ khác, không còn bán những đặc sản truyền thống như ngày xưa nữa - Ảnh: ĐẬU DUNG
Nhớ thời dễ mua dễ bán và niềm nở
Bà Nguyễn Thị Trung (74 tuổi, làng Yên Thái, phường Bưởi, quận Tây Hồ) gọi đó là những "phiên chợ cổ của tổng Bưởi ngày xưa" (cách gọi của vùng Bưởi, Kẻ Bưởi cũ).
Hôm nay, bà ra giúp con dâu phụ soạn hàng ở chợ Bưởi. Bà Trung kể vanh vách "chỗ này", "chỗ kia" trước đây là gì:
"Dọc bờ sông Tô Lịch ngang qua chợ Bưởi (nay đã lấp) là cửa hàng kem, hai bên là hai dãy hàng rau. Chỗ kia là những hàng rơm rạ, củi do người ở mạn Xuân La, Diễn gánh về đây bán.
Cả khu vực kia ngày xưa bán ngan, gà, vịt, chó, mèo đủ cả. Chỗ kia kìa, là hàng ăn quà vặt của các bà gánh gồng ngày xưa… Còn chỗ kia nữa, mây tre đan, rồi các quầy hàng khô, bóng, miến, măng, nấm, đủ cả, chẳng thiếu gì".
Bà Nguyễn Thị Trung đi chợ Bưởi cả một đời - Ảnh: ĐẬU DUNG
Làng Yên Thái hồi đó còn làm giấy nên bà Trung hay theo bố đi ra chợ Bưởi mua rơm để về hun giấy cho nhanh khô.
Những ngày chợ họp phiên, bà lại hay theo bố ra mua mía xương gà (giống mía tím, mềm mềm nhưng có màu vàng vàng, hơi ánh đỏ) cho sáu anh chị em ăn như một thức quà vặt sau khi ngủ trưa dậy.
Bà Đỗ Thị Cúc - Ảnh: ĐẬU DUNG
Bà Đỗ Thị Cúc (70 tuổi) - một người bán hàng ở chợ - kể khi
Phiên chợ cuối năm: dưa hấu, bưởi rớt giá