Sân khấu đang ảm đạm, bế tắc?
Phó chủ tịch Hội Nghệ sĩ sân khấu Việt Nam Nguyễn Đăng Chương nhận định trong lễ trao giải thưởng năm 2023 của hội hôm 14-3 rằng đời sống sân khấu năm 2023 lại trở về sự ảm đạm và bế tắc của nhiều năm trước. Thực tế có bi quan đến vậy?
Bóng rối là vở kịch nhiều sáng tạo của đạo diễn Tạ Tuấn Minh của Nhà hát kịch Việt Nam năm 2023 - Ảnh: T.ĐIỂU
Ông Nguyễn Đăng Chương - chủ tịch hội đồng nghệ thuật của Hội Nghệ sĩ
Cảnh trong vở Quan thanh tra của Nhà hát Kịch Việt Nam - Ảnh: Nhà hát Kịch Việt Nam
Nhưng điểm nghẽn lớn nhất, cũng là điều khó khăn nhất của đời sống sân khấu hiện nay, theo ông Chương, là sân khấu đang bị khủng hoảng về đội ngũ sáng tạo.
Lực lượng biên kịch thì thiếu vắng tài năng, không có kịch bản về đề tài đương đại, về những vấn đề nóng bỏng đang tác động nhiều mặt.
Lực lượng phê bình thì chỉ còn vài cây viết già, không có thế hệ kế cận.
Những điều ông Chương chỉ ra đúng là những gì đang tồn tại của sân khấu, nhưng nhiều người sẽ đồng ý rằng đó không phải là tất cả của đời sống sân khấu hiện nay, và chưa hẳn đã là nguyên nhân cốt yếu khiến sân khấu ảm đạm, bế tắc.
Cảnh trong vở Búp bê của Luc Team - Ảnh: Luc Team
Sân khấu có buồn, nhưng nhiều nghệ sĩ vẫn miệt mài tạo ra sự thay đổi
Nếu bi quan thì có thể nói như ông Chương: sân khấu đang ảm đạm, bế tắc. Nhưng người lạc quan hơn thì sẽ nhìn thấy những điều khác.
Đầu tiên giải thưởng năm 2023 của Hội Nghệ sĩ sân khấu Việt Nam không tìm được vở diễn hay để trao giải A, nhưng không có nghĩa năm qua sân khấu cả nước không có vở diễn hay.
Trong hệ thống sân khấu công lập, Nhà hát Kịch Việt Nam có vở Quan thanh tra, Bóng rối nhận nhiều khen ngợi từ giới phê bình lẫn khán giả vì sự chỉn chu (Quan thanh tra) và rất sáng tạo (Bóng rối).
Nhưng đáng tiếc, Nhà hát Kịch Việt Nam cho biết vì một lý do nào đó nhà hát không nhận được công văn của Hội Nghệ sĩ sân khấu Việt Nam để gửi dự xét giải.
Chưa kể những nhà hát có truyền thống khác, như Nhà hát Tuổi trẻ, Nhà hát Kịch Hà Nội, Nhà hát Múa rối Việt Nam… không phải là không có vở diễn tốt năm qua.
Khối sân khấu tư nhân, phía Bắc có vở Búp bê của Luc Team, Trần Lực dựng theo ngôn ngữ kịch biểu hiện, với nhiều sáng tạo mới lạ từ kịch bản cũ của Lê Hoàng.
Vở Vàng ơi là vàng của Nhà hát kịch Idecaf - Ảnh: LINH ĐOAN
Lần đầu tiên kịch phía Bắc dựng kịch bản này của Lê Hoàng, khán giả lẫn giới phê bình cũng dành nhiều ngợi khen cho vở kịch.
Hay những vở diễn rất mới lạ của đạo diễn trẻ tự do Hà Nguyên Long dần thu hút được một lượng khán giả trẻ có gu, thích tìm đến những sáng tạo mới mẻ.
Sử Việt lên sân khấu cải lương tuổng cổ kịch, chờ bom tấnĐỌC NGAYPhía Nam, sân khấu chứng kiến hoạt động khá sôi động, thậm chí khởi sắc.
Nhiều sân khấu mới được mở ra, nhiều vở diễn cho khán giả lựa chọn và khán giả vẫn khá trung thành với sân khấu.
Nhưng như thường lệ, các vở diễn của sân khấu xã hội hóa phía Nam thường nằm ngoài hệ thống giải thưởng hằng năm của Hội Nghệ sĩ sân khấu Việt Nam.
Trong khi đó sân khấu xã hội hóa Lệ Ngọc ở Hà Nội lại giành nhiều giải thưởng của hội năm nay (giải B cho vở diễn Lôi vũ và giải Họa sĩ xuất sắc cũng ở vở diễn này).
Dù sân khấu chẳng còn không khí sôi động của thời hoàng kim, nhưng sân khấu năm qua không quá ảm đạm như tổng kết của Hội Nghệ sĩ sân khấu Việt Nam, ít nhất là không ảm đạm hơn các năm qua.
Ngược lại, vài năm trở lại đây khối sân khấu tư nhân cả Nam và Bắc vẫn tiếp tục kiên trì với đam mê sân khấu của mình để tiếp tục làm việc và tìm khán giả.
Nhiều nghệ sĩ vẫn ngày đêm tìm cách vượt qua khó khăn không tránh được của cơ chế cần đổi thay (như tinh giản biên chế) và năng động tìm kiếm nhưng nguồn lực ngoài xã hội để nuôi sống sân khấu.
Họ xứng đáng được ghi nhận và động viên, được đánh giá đúng.
NSND Trịnh Thúy Mùi - chủ tịch Hội Nghệ sĩ sân khấu Việt Nam - xác nhận tình trạng ảm đạm, khó khăn, bế tắc của sân khấu chủ yếu là ở các địa phương, nơi đang rất khó khăn vì sáp nhập các đơn vị nghệ thuật, tinh giản biên chế.
Còn các nhà hát trung ương, sân khấu cả Nhà nước và tư nhân ở hai trung tâm lớn là Hà Nội và TP.HCM thì “vẫn ổn”, không ảm đạm, bế tắc.
Sân khấu đông ngày nào mừng ngày đó