28/04/2024 12:14

Chuyện chiếc xe thồ và kéo pháo ở Điện Biên Phủ vào mỹ thuật

Hai kỳ tích nói lên đặc thù chiến tranh nhân dân trong chiến dịch Điện Biên Phủ là chiếc xe đạp thồ và kéo pháo bằng sức người ra mặt trận không chỉ đi vào thơ, nhạc mà cả họa.

Nhà điêu khắc Lưu Danh Thanh bên tác phẩm điêu khắc Cả nước ra trận - Ảnh: T.ĐIỂU

Tác phẩm điêu khắc Cả nước ra trận của nhà điêu khắc Lưu Danh Thanh là một dân công đang thồ hàng trên xe đạp ra mặt trận và hai tác phẩm Tô Vĩnh Diện chèn pháo, Kéo pháo của họa sĩ Dương Hướng Minh đang trưng bày tại triển lãm "Đường lên Điện Biên" ở

Hiện vật xe đạp của Quân Giải phóng trưng bày trong Bảo tàng Lịch sử Quốc gia Hoa Kỳ - Ảnh: Ông Dương Trung Quốc cung cấp

Tuy tác phẩm chỉ có một người, nhưng một người ấy đại diện cho khối toàn dân một lòng ủng hộ kháng chiến, nên ông lấy tên Cả nước ra trận. Năm 2005, Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam đã mua tác phẩm này của ông.

Họa sĩ Lương Xuân Đoàn, chủ tịch Hội Mỹ thuật Việt Nam, khẳng định chiếc xe đạp thồ là điều kỳ diệu nhất trong cuộc

Nhà sử học Dương Trung Quốc (phải) nhà điêu khắc Lưu Danh Thanh (giữa) và họa sĩ Lương Xuân Đoàn trò chuyện về hội họa với Điện Biên Phủ - Ảnh: T.ĐIỂU

Đó là nhờ sáng kiến rất lớn của quân dân ta về chiếc xe đạp thồ cùng sự hy sinh vô bờ bến của người dân, đặc biệt là người dân khu ba, Thanh Hóa, khi họ vét đến những hạt thóc cuối cùng gửi ra mặt trận nuôi quân.

Chiếc xe đạp thồ trở thành biểu tượng suốt hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ.

Ai giúp họa sĩ sáng tác?

Kho tàng sáng tác mỹ thuật về Điện Biên Phủ còn có hai sáng tác của họa sĩ Dương Hướng Minh là Tô Vĩnh Diện chèn pháo và Kéo pháo.

Ông Lương Xuân Đoàn nói về tác phẩm sơn mài Tô Vĩnh Diện chèn pháo đã giữ lại được giây khắc lớn lao của lịch sử dân tộc mình, là lúc anh hùng Tô Vĩnh Diện lấy thân mình chèn pháo. Sự hy sinh không thể nói bằng lời của các chiến sĩ Điện Biên đã được người họa sĩ mô tả xúc động trong tranh.

Nhưng ít ai ngờ rằng, giống như Lưu Danh Thanh, họa sĩ Dương Hướng Minh cũng chưa từng chiến đấu ở Điện Biên Phủ.

Con trai họa sĩ, ông Dương Hướng Nam cho biết khi Điện Biên Phủ nổ ra thì ông tham gia đặc công ở rừng Sác trong Nam. Nhưng vì chiến thắng Điện Biên Phủ quá lừng lẫy nên nghệ sĩ vẫn muốn góp nét vẽ của mình. Ông lên thực tế tại Điện Biên Phủ nhiều ngày, vẫn bí.

Thấy họa sĩ sáng tác vất vả quá vì thiếu thực tế, Đại tướng Võ Nguyên Giáp lúc đó đã cho họa sĩ mượn hai trung đoàn bộ đội ở sân bay Bạch Mai để làm mẫu phác thảo. Và hai tác phẩm bất hủ về kéo pháo ở Điện Biên Phủ của mỹ thuật Việt Nam đã ra đời.

Bà con Điện Biên ‘hóa’ bộ đội, dân quân thi đẩy xe đạp thồ, tải đạn

Hồi hộp, kịch tính qua từng chặng đua với các địa hình khác nhau, các đội tham gia hội thi xe đạp thồ - tải đạn đã mang đến cho du khách tới Điện Biên những tràng cười rộn rã.