Năm 2023, Nobel văn chương thuộc về Jon Fosse vì sự nghiệp đồ sộ gồm thơ ca, tiểu thuyết và nhất là các vở kịch mà theo Viện hàn lâm Thụy Điển là "đã lên tiếng cho những điều không thể nói thành lời".
Nhà văn Jon Fosse, tác gia Nobel văn chương 2023
Đọc hai tác phẩm vừa được xuất bản ở Việt Nam của ông, Aliss bên đám lửa và Ánh sáng trắng dường như chứng minh phần nào nhận định này.
Tìm kiếm một chỉ dấu ánh sáng trắng
Như người đàn ông lạc lối giữa rừng tối trong Ánh sáng trắng, độc giả cũng tìm kiếm một chỉ dấu để đi ra khỏi (hoặc cũng đồng thời là bước vào) thi giới của Nobel Văn chương trao cho Jon Fosse, tác giả của sự im lặngĐỌC NGAY
Hiểu một cách đơn giản, người chồng đã biến mất nhưng hình bóng anh vẫn còn in đậm trong mọi góc của ngôi nhà cũng như trong ký ức cô.
Trong từng ngóc ngách của ngôi nhà cũng có hình bóng cô trong đó, những cuộc trò chuyện giữa cô với chồng, cả những cảm xúc dường như có khả năng khiến vạn vật hóa linh hồn.
Để lần nữa, trong ngôi nhà này từng có một gia đình, rộng hơn là một dòng họ, cứ thế, cứ thế câu chuyện ngược lên tới đời kỵ Aliss của Alse.
Trong Aliss bên đám lửa, một con mắt thâu nhiếp cuộc đời dài rộng của cả một dòng họ vào ánh nhìn duy nhất có thể xiên thời gian và không gian lại với nhau, đồng hiện và đồng thời trong một cuốn tiểu thuyết mỏng chưa đến hai trăm trang đến cuối cùng cũng không có dấu chấm hết.
Mọi sự bắt đầu vào năm 2002, trong cái nhìn ngoái lại quá khứ của Signe, ngày chồng cô ra đi năm 1979, cái nhìn xuyên đến tận năm 1897. Hàng trăm năm đã lướt qua chỉ tựa bằng một cái chớp mắt.
Trong cả hai tiểu thuyết này, Jon Fosse đã biến việc viết gần với một trải nghiệm tâm linh, dù cả hai được ông viết cách nhau hai mươi năm (Aliss bên đám lửa xuất bản năm 2003, Ánh sáng trắng xuất bản năm 2023).
Aliss bên đám lửa kết thúc bằng một lời cầu nguyện "Lạy Chúa con, cứu con, Người phải cứu con, Người", tương tự cách Jon Fosse kết thúc diễn từ Nobel của mình: "cảm ơn Thượng đế".
Jon Fosse từng bộc bạch về công việc viết lách của mình không chỉ riêng với văn xuôi, kịch hay thơ, được trích dẫn như lời đề từ trong cuốn Ánh sáng trắng: "rồi ai đọc nó có thể bước vào vũ trụ của bài thơ ấy - vâng, nó giống một kiểu hiệp thông hơn là giao tiếp".
Nhà văn đoạt giải Pulitzer năm 1993: Việt Nam đã tạo nên tôi
Nhà văn Robert Olen Butler từng đoạt giải Pulitzer (1993) vừa có chuyến đến Việt Nam trong những ngày đầu tháng 5, mà ông gọi là 'trở về'.
Nobel Văn chương trao cho Jon Fosse, tác giả của sự im lặngĐỌC NGAY
Nhà văn đoạt giải Pulitzer năm 1993: Việt Nam đã tạo nên tôi