Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Hạnh Phúc tiên phong trong chẩn đoán và điều trị dậy thì sớm

Dậy thì sớm tăng gấp 2-3 lần sau đại dịch COVID-19

Theo công bố từ nghiên cứu của TS.BS Nguyễn Nhật Nam – hiện đang công tác tại Khoa Nội tiết - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Hạnh Phúc và cộng sự, được đăng trên Tập san Dịch tễ học Hoa Kỳ (American Journal of Epidemiology), tỷ lệ dậy thì sớm tăng từ 2 đến 3 lần sau đợt cao điểm đại dịch. Đây là xu hướng toàn cầu, nhưng trẻ em tại châu Á, chịu ảnh hưởng nặng nề hơn. Dù nguyên nhân chính xác vẫn đang được nghiên cứu thêm, nhiều giả thiết cho rằng sự thay đổi đột ngột và kéo dài trong thói quen sinh hoạt thời kỳ giãn cách xã hội góp phần làm gia tăng tình trạng dậy thì sớm:

• Trẻ ít vận động, ăn uống kém lành mạnh, tăng cân nhanh, dẫn đến tích mỡ, nơi chịu trách nhiệm sản sinh ra một trong các hormone thúc đẩy dậy thì.

• Tăng thời gian sử dụng thiết bị điện tử, gây rối loạn giấc ngủ, làm giảm melatonin – một hormone có vai trò ức chế dậy thì.

• Virus SARS-CoV-2 có thể ảnh hưởng đến vùng não điều khiển khứu giác – nơi cũng tham gia điều hòa dậy thì.

• Căng thẳng tâm lý kéo dài do học online, cách ly, lo sợ dịch bệnh cũng là yếu tố thúc đẩy dậy thì.

• Gia tăng sử dụng đồ nhựa, hộp xốp dùng một lần trong giai đoạn dịch – vốn có thể chứa các chất gây rối loạn nội tiết.

Dậy thì sớm - hiểm họa tiềm ẩn cho tương lai trẻ

1. Dậy thì sớm là gì?

Theo TS.BS Nguyễn Nhật Nam – Khoa Nội tiết, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Hạnh Phúc, dậy thì sớm là khi trẻ bắt đầu có dấu hiệu phát triển giới tính trước 8 tuổi (nữ) và trước 9 tuổi (nam). Nhiều phụ huynh lầm tưởng đây chỉ là dấu hiệu “lớn nhanh” hoặc “trổ mã sớm”, nhưng thực tế đây là vấn đề y khoa nghiêm trọng, nếu không được chẩn đoán và can thiệp đúng lúc, dậy thì sớm có thể gây ra nhiều ảnh hưởng kéo dài đến sức khỏe thể chất, tâm lý và chất lượng sống.

"Dậy thì sớm không đơn thuần là sự phát triển trước tuổi. Nếu không được can thiệp kịp thời, nó sẽ để lại những hệ lụy sâu sắc và kéo dài, ảnh hưởng đến chiều cao tối đa, sức khỏe chuyển hóa, tâm lý và chất lượng sống của trẻ khi trưởng thành. Đây là một vấn đề y khoa cần được nhìn nhận một cách nghiêm túc.", TS.BS Nguyễn Nhật Nam cảnh báo.

2. Làm sao để nhận biết trẻ dậy thì sớm?

Ở bé gái, dấu hiệu xuất hiện sớm và phổ biến nhất là ngực bắt đầu phát triển. Phụ huynh có thể nhận thấy núm vú nhô cao, bầu ngực to hơn, sờ thấy “chồi vú” (dân gian gọi là “trái chàm”) hoặc trẻ chủ động than phiền cảm giác căng tức vùng ngực. Kèm theo đó có thể là mọc lông mu, lông nách, hoặc cao vọt nhanh. Ở bé trai, các dấu hiệu bao gồm tinh hoàn và dương vật to ra, bìu sậm màu, giọng nói trầm hơn, mọc mụn, mùi cơ thể, lông nách, lông mu xuất hiện (Hình minh họa).

Một số dấu hiệu nhận biết dậy thì sớm

3. Những tác động tiêu cực của dậy thì sớm

a. Tác động thể chất:

• Hạn chế chiều cao: Trẻ dậy thì sớm thường tăng trưởng chiều cao nhanh lúc đầu nhưng cũng kết thúc giai đoạn phát triển sớm hơn. Chiều cao cuối cùng sẽ thấp hơn chiều cao mà vốn trẻ có thể đạt được nhờ di truyền từ cha mẹ.

• Nguy cơ bệnh lý chuyển hóa và tim mạch: Dậy thì sớm làm tăng nguy cơ mắc béo phì, đái tháo đường típ 2, rối loạn mỡ máu và tăng huyết áp – những yếu tố nguy cơ nền cho bệnh tim mạch sau này.

• Tăng nguy cơ ung thư: Ở nữ, dậy thì sớm làm tăng nguy cơ mắc một số loại ung thư như vú và nội mạc tử cung.

b. Tác động tâm lý và xã hội:

• Tác động đến tâm lý: Trẻ có thể cảm thấy tự ti, ngại ngùng khi cơ thể khác biệt so với bạn bè cùng lứa. Những thay đổi này nếu không được giải thích và hỗ trợ đúng cách dễ ảnh hưởng đến học tập, giao tiếp xã hội và hành vi.

• Hình thành ham muốn tình dục sớm: Trẻ có thể phát triển ham muốn sinh lý sớm trong khi chưa có đủ kiến thức và kỹ năng để tự bảo vệ bản thân – làm tăng nguy cơ bị lạm dụng hoặc có hành vi tình dục không an toàn.

• Nguy cơ tiếp xúc chất kích thích: Với sự phát triển tâm – sinh lý sớm nhưng thiếu nền tảng nhận thức và kiểm soát hành vi, trẻ dễ bị lôi kéo vào hành động tiêu cực như sử dụng rượu bia, thuốc lá, chất gây nghiện…

4. Trẻ sẽ được thăm khám, chẩn đoán và điều trị dậy thì sớm ra sao?

Là một trong số ít các bệnh viện ngoài công lập có khoa Nội tiết Nhi chuyên sâu, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Hạnh Phúc tiên phong trong chẩn đoán và điều trị dậy thì sớm với phác đồ điều trị cá nhân hóa chuẩn quốc tế, được thiết kế bởi TS.BS Nguyễn Nhật Nam – người có nhiều công trình nghiên cứu quốc tế trong lĩnh vực Nội tiết Nhi.

a. Thăm khám lâm sàng toàn diện:

Bác sĩ sẽ khai thác tiền sử thai kỳ, quá trình tăng trưởng chiều cao, thời điểm dậy thì của cha mẹ, sau đó đánh giá lâm sàng về ngực, cơ quan sinh dục và sự phân bố lông mu và bất thường ở những cơ quan khác (nếu có).

b. Các xét nghiệm chuyên sau và chẩn đoán hình ảnh tiếp theo bao gồm:

• Xét nghiệm hormone sinh dục trong máu, đôi khi kèm nghiệm pháp kích thích để chẩn đoán chính xác.

• Chụp X-quang bàn tay để xác định tuổi xương.

• Ngoài ra một số trẻ có thể được chỉ định thêm các xét nghiệm máu khác, siêu âm bụng chậu, siêu âm tinh hoàn hay chụp MRI não để củng cố thêm chẩn đoán hoặc tìm nguyên nhân gây phát triển dậy thì sớm.

c. Phác đồ điều trị tiên tiến:

• Liệu pháp ức chế dậy thì an toàn: trẻ được điều trị bằng thuốc tiêm tác dụng kéo dài (3 tháng/lần), giúp giảm số lần tiêm, giảm đau, tăng tuân thủ, và nâng cao hiệu quả điều trị. Các thuốc hiện nay an toàn, không gây ảnh hưởng đến khả năng sinh sản sau này. Việc điều trị có thể kéo dài đến khi trẻ đạt độ tuổi dậy thì sinh lý bình thường (12–13 tuổi), tùy từng trường hợp cụ thể.

• Phối hợp hormone tăng trưởng: Trong trường hợp trẻ có nguy cơ bị hạn chế chiều cao nghiêm trọng, các bác sĩ khoa Nội tiết tại Hạnh Phúc sẽ cân nhắc phối hợp điều trị với hormone tăng trưởng để tối ưu hóa tiềm năng phát triển của trẻ.

5. Lời khuyên dành cho phụ huynh

Nếu con bạn có bất kỳ dấu hiệu nào như: ngực phát triển, dương vật/tinh hoàn phát triển, mọc lông nách/lông mu, mùi cơ thể, tăng chiều cao nhanh sớm hơn so với các bạn cùng lứa tuổi (đặc biệt dưới 8-9 tuổi) – hãy đừng ngần ngại đưa trẻ đi khám Nội tiết.

Việc chẩn đoán sớm không chỉ giúp trẻ giữ được chiều cao tiềm năng tối ưu, mà còn bảo vệ tâm lý và sức khỏe lâu dài. Phụ huynh có thể đặt lịch hẹn trực tuyến hoặc gọi ngay Hotline 1900 6765 để được tư vấn từ bác sĩ Nội tiết tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Hạnh Phúc.”

Bố mẹ không được chủ quan với các dấu hiệu dậy thì sớm ở trẻ