Bức ảnh Giáo dục truyền thống của Toàn quyền Đông Dương Paul Armand Rousseau (trên) và bức tranh Bình văn - Nguồn: T.ĐIỂU chụp lại
Tuổi Trẻ tiếp tục đi tìm câu trả lời. Nhiều câu chuyện thú vị xung quanh bức tranh và họa sĩ 
Bình văn của họa sĩ Lê Văn Miến và những 'nghi án'
Admin
13:30 17/06/2024
Sau bài 'Chuyện mua tranh của Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam' trên Tuổi Trẻ ngày 9-6, nhiều chuyện thú vị liên quan bức Bình văn được khơi lại. Ai là người phát hiện bức tranh quý? Đây là tranh chép? Có thực sự của Lê Văn Miến?
Bà Nguyễn Hải Yến (giữa) cùng đoàn điền dã nghiên cứu các tác phẩm của Lê Văn Miến năm 2014 - Ảnh: NVCC
Bình văn là tranh chép và chưa chắc của Lê Văn Miến?
Nhưng câu chuyện về bức tranh quý này chưa hết. Tháng 5-2014, tại Thư viện Quốc gia (Hà Nội) có triển lãm bộ sưu tập ảnh Ký ức về Việt Nam 1895 - 1896 của Toàn quyền Đông Dương Paul Armand Rousseau.
Nhiều người xem giật mình khi thấy bức ảnh có tên Giáo dục truyền thống giống hệt bức tranh Bình văn.
Vậy bức Bình văn sau 42 năm được coi là bức tranh quý trong bộ sưu tập của Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam, một dấu mốc quan trọng đánh dấu sự ra đời của hội họa sơn dầu Việt Nam, hóa ra lại là một bức tranh chép từ ảnh?
Nhân chuyện này, Viện Mỹ thuật tổ chức tọa đàm giới thiệu nghiên cứu, phát hiện mới về cuộc đời và tác phẩm của họa sĩ Lê Văn Miến vào tháng 10-2014.
Họa sĩ Nguyễn Đình Đăng cho rằng không chắc chắn bức tranh là của Lê Văn Miến. Sau đó, ông Đăng viết một chuyên khảo dài với tựa Lê Văn Miến - Antonello da Messina của Việt Nam? đăng trên trang website cá nhân của ông.
Tham luận và bài viết năm 2014 đã dẫn của ông Đăng lần đầu tiên đã cung cấp ngày sinh chính xác của ông Lê Văn Miến, là ngày 13-3-1874 (năm nay kỷ niệm 150 năm ngày sinh của ông Lê Văn Miến).
Trong chuyên khảo kỹ lưỡng này, nhờ vào những hồ sơ lưu trữ về Lê Văn Miến tại Lưu trữ quốc gia Pháp và Trường Mỹ thuật Paris (École des Beaux - Arts de Paris) mà Lê Văn Miến theo học, ông Đăng đã "đính chính" lại nhiều thông tin chưa chính xác về Lê Văn Miến được lưu truyền trong các tài liệu trước đó.
TIN LIÊN QUAN
Kêu cứu cho 3 phù điêu quý còn sót lại của Trường Mỹ thuật Đông Dương
Kêu cứu cho 3 phù điêu quý còn sót lại của Trường Mỹ thuật Đông DươngTheo đó, ông Lê Văn Miến là người Việt Nam đầu tiên học kỹ thuật sơn dầu hàn lâm của Trường Mỹ thuật Paris và du nhập nó vào Việt Nam vào khoảng năm 1895 - 30 năm trước khi Trường Mỹ thuật Đông Dương được thành lập.
Nhưng tên của ông phải là Lê Văn Miến theo chính sử Việt Nam và gia phả, hoặc Lê Miến theo hồ sơ gốc lưu tại Trường Mỹ thuật Paris.
Tên Lê Huy Miến không tồn tại trong các tư liệu có xác nhận của hành chính đương thời.
Trong thời gian là học sinh Trường Thuộc địa ở Paris, Lê Văn Miến học bốn năm (1890 - 1894) tại xưởng vẽ của danh họa Jean-Léon Gérôme, giáo sư hội họa Mỹ thuật Paris. Ông không phải là học sinh chính thức của trường này.
Lê Văn Miến được giáo sư Gérôme viết thư giới thiệu là siêng năng và coi là một trong những học trò giỏi nhất của mình.
Đặc biệt, ông Đăng chứng minh việc kết luận trước đây cho rằng bức Bình văn của Lê Văn Miến chỉ là "kết quả suy diễn dựa trên cơ sở của niềm tin".
Phân tích phong cách vẽ của bức này với hai bức chân dung cụ Lê Hy (1895 - 1897) và cụ Tú Mền (1898) được xác định là của Lê Văn Miến, ông Đăng cho biết là hai phong cách khác nhau.
Bức Bình văn là một bức tranh vẽ chưa xong, bằng kỹ thuật vẽ sơn dầu nhiều lớp theo lối được dạy tại Trường Mỹ thuật Paris.
Ông Đăng nêu khả năng Lê Văn Miến là tác giả bức Bình văn "chắc chỉ độ 50%, trừ phi cụ Miến sử dụng hai bút pháp khác nhau trong cùng một giai đoạn".
Ông Đăng đưa thêm giả thuyết liệu Nguyễn Trang Thúc cũng là học trò của Jean-Léon Gérôme và cũng là dân xứ Nghệ như Lê Văn Miến, có phải mới là người đã vẽ bức Bình văn?
Họa sĩ Lê Huy Tiếp - cháu gọi Lê Văn Miến bằng ông (ông nội ông Tiếp và ông Miến là anh em ruột) - cho biết ông tin bức Bình văn là của ông Miến.
Chuyện phong cách khác hai bức sơn dầu cùng giai đoạn, ông Tiếp nói những họa sĩ tài năng có thể vẽ nhiều phong cách cùng lúc.
Việc tranh không ký tên, ông Tiếp cho rằng vì tranh chưa hoàn chỉnh, có thể vì tranh chép lại ảnh nên họa sĩ không ký tên.
Bình văn vẫn có giá trị rất lớn
Tuy Bình văn là bức tranh chưa hoàn thiện, chép lại từ ảnh, không chắc chắn của Lê Văn Miến, nhưng ông Nguyễn Đình Đăng khẳng định nó rất có giá trị.
Bởi Chân dung cụ Lê Hy, Chân dung cụ Tú Mền, Bình văn hiện là những bức sơn dầu đầu tiên trong lịch sử mỹ thuật Việt Nam.
Chỉ riêng giá trị lịch sử cũng xứng đáng xếp hạng như những bảo vật quốc gia. Tuy nhiên, ông Đăng cho hay cả ba bức họa này hiện đang hỏng nặng vì nhiều nguyên nhân trong đó có việc bảo quản kém.
Chuyện thú vị đằng sau nhiều bức tranh quý được mua về Bảo tàng Mỹ thuật Việt NamCùng chủ đề
Bản sắc Tuổi Trẻ qua sáng tác của Hà Chương
Với gần 20 năm đồng hành cùng báo Tuổi Trẻ qua các chương trình, hoạt động sau mặt báo, nhạc...
Triển lãm về Chủ tịch Hồ Chí Minh nhân kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2-9
Sáng 21-8, Bảo tàng Mỹ thuật TP.HCM phối hợp với Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam tổ chức triển lãm...
Kỷ niệm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2-9, Gia Lai bắn pháo hoa ở 2 phường Quy Nhơn và Pleiku
Dịp lễ kỷ niệm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2-9 năm nay tỉnh Gia Lai sẽ tổ chức...
Mới cập nhật
Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan dẫn số liệu của Tổ chức Y tế thế giới, ước tính 10% thuốc tại các nước thu nhập thấp hoặc trung bình là kém chất lượng hoặc giả mạo.
Ngày 21-8, Bệnh viện Nhi đồng Thành phố cho biết vừa tiếp nhận khẩn cấp hai chị em ruột 13 tuổi và 5 tuổi ở Tây Ninh trong tình trạng bỏng nặng toàn thân sau khi bị chính cha ruột mình phóng hỏa.
Tang vật thu giữ gồm nhiều giấy khám sức khỏe giả, con dấu giả của sở y tế, sở giáo dục và đào tạo cùng nhiều trường đại học ở TP.HCM.
Một phụ nữ 69 tuổi ở TP Huế sau nhiều năm sống chung với đau nhức và biến dạng khớp gối nặng, gần như không thể đi lại, nay đã hồi sinh khả năng vận động nhờ ca phẫu thuật thay khớp gối bản lề.
Với gần 20 năm đồng hành cùng báo Tuổi Trẻ qua các chương trình, hoạt động sau mặt báo, nhạc sĩ Hà Chương có tình cảm đặc biệt với Tuổi Trẻ, là chất liệu để anh viết ca khúc Đỏ - Trẻ - Sài Gòn.
8 cán bộ, đảng viên cấp xã, phường ở Quảng Ninh bị xử phạt hành chính vì soạn thảo, lưu giữ tài liệu sai quy định, nguy cơ lộ, mất bí mật nhà nước.
Cục Quản lý dược, Bộ Y tế vừa có văn bản yêu cầu thu hồi và tiêu hủy lô nước súc miệng Lesgo trẻ em - chai 150ml do chứa Methylparaben không có trong thành phần công thức của sản phẩm.
Bước đầu công an xác định các nghi phạm trong đường dây này hoạt động rửa tiền với tổng giá trị giao dịch lên tới 30.000 tỉ đồng.
Sáng 21-8, Bảo tàng Mỹ thuật TP.HCM phối hợp với Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam tổ chức triển lãm 'Hồ Chí Minh - Chân dung một con người'. Đây là sự kiện nhân kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2-9.
Dịp lễ kỷ niệm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2-9 năm nay tỉnh Gia Lai sẽ tổ chức bắn pháo hoa chào mừng tại 2 địa điểm là phường Quy Nhơn và phường Pleiku.
