Các hiệp hội, doanh nghiệp ngành đồ uống kiến nghị giãn lộ trình thực hiện Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt

Theo Ông Đậu Anh Tuấn, đây là cơ hội để các hiệp hội, cộng đồng doanh nghiệp, chuyên gia kinh tế cùng phân tích, cung cấp thông tin cụ thể đa chiều cho các nhà hoạch định chính sách, cơ quan thẩm tra, cơ quan soạn thảo và các cơ quan liên quan để từ đó góp phần xây dựng chính sách thuế tiêu thụ đặc biệt phù hợp với thực tiễn, đảm bảo tính hiệu quả trong quản lý nhà nước, để các giải pháp, hỗ trợ của Chính phủ, bộ ngành tới các doanh nghiệp, người dân đi vào thực chất đồng thời tối ưu các giải pháp giúp thúc đẩy các động lực tăng trưởng từ các thể chế, trong đó có chính sách thuế TTĐB.

Dự thảo thuế TTĐB dự kiến bổ sung mặt hàng nước giải khát có đường theo Tiêu chuẩn Việt Nam (“TCVN”) với với hàm lượng đường trên 5mg/l vào đối tượng chịu thuế TTĐB với thuế suất 10%.

Quốc hội và Chính phủ quyết tâm với mục tiêu tăng trưởng cả nước năm 2025 đạt trên 8% và hai con số trong giai đoạn tiếp theo 2026-2030. Để đạt được mục tiêu này, Chính phủ đã giao các mục tiêu rất cụ thể cho từng ngành, lĩnh vực, địa phương, trước mắt, cho năm 2025.

Tại Kỳ họp thứ 8 Quốc hội khóa XV năm 2024 vừa qua, nhiều Đại biểu Quốc hội (“ĐBQH”) chia sẻ một số quan ngại như các báo chí đã đưa tin như: Các đánh giá tác động của Chính phủ liên quan về quy định thuế TTĐB chưa định lượng, chưa đánh giá đầy đủ, toàn diện về những chi phí và những vấn đề khi áp dụng chính sách mới tác động đến nền kinh tế, an sinh xã hội và các đối tượng bị ảnh hưởng.

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cũng khuyến nghị việc tiêm vắc-xin phòng sốt xuất huyết Dengue cần được tích hợp vào chiến lược kiểm soát bệnh tổng thể. Chiến lược này bao gồm kiểm soát véc tơ, quản lý ca bệnh hiệu quả, nâng cao nhận thức và khuyến khích sự tham gia tích cực của cộng đồng. Trong đó, kiểm soát véc tơ toàn diện vẫn giữ vai trò quan trọng, bởi loài muỗi truyền bệnh sốt xuất huyết Dengue không chỉ gây nguy hiểm với vi-rút Dengue mà còn lây lan các bệnh nguy hiểm khác.

Dự báo năm 2025, sốt xuất huyết Dengue cùng các bệnh truyền nhiễm khác sẽ tiếp tục diễn biến phức tạp, trở thành thách thức lớn với y tế toàn cầu. Việc kết hợp đồng bộ các biện pháp sẽ giúp giảm lây lan sốt xuất huyết Dengue, đồng thời đảm bảo hiệu quả và bền vững trong phòng chống dịch.

TS. Cấn Văn Lực, Chuyên gia kinh tế trưởng BIDV kiêm Giám đốc Viện Đào tạo và Nghiên cứu BIDV. Thế giới đang tăng trưởng chậm lại mà Việt Nam lại muốn tăng trưởng đột phá 8% vào 2025 và hai con số giai đoạn 2026-2030, cao nhất trong khu vực. Lạm pháp thế giới, giá dầu khá ổn nhưng rủi ro bất định về chính sách thương mại, thách thức rất lớn.

Ông Lực nhận định doanh nghiệp còn nhiều khó khăn (chiến tranh thương mại– công nghệ; chi phí đầu vào và logistics tăng/ở mức cao, đơn hàng phục hồi không đồng đều và thiếu bền vững; yêu cầu số hóa và xanh hóa ngày càng cao). Sức cầu tiêu dùng còn rất yếu.

Theo TS Lực: “Việc áp thuế TTĐB đối với NGK có đường sẽ gây ra tác động tiêu cực tới các doanh nghiệp trong ngành NGK cũng như các ngành khác trong chuỗi cung ứng. Tại phiên họp Quốc hội bất thường lần thứ 9 vừa qua, Quốc hội đã thông qua mục tiêu tăng trưởng đạt 8% trở lên trong năm 2025, để tạo nền tảng vững chắc cho tăng trưởng hai con số trong giai đoạn 2026-2030. Để đạt được mục tiêu nêu trên, các doanh nghiệp với vai trò là động lực quan trọng, đóng vào sự tăng trưởng, phát triển kinh tế - xã hội, rất cần các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp phục hồi và phát triển bền vững, từ đó tạo nguồn thu ngân sách ổn định và lâu dài. Do vậy, việc áp thuế TTĐB đối với NGK có đường trong bối cảnh Quốc hội và Chính phủ đặt mục tiêu tăng trưởng cao, bền vững là chưa phù hợp.”

Ông kiến nghị Dự thảo thuế TTĐB cần (1) Hài hòa lợi ích, trách nhiệm và tính khả thi đối với Nhà nước, DN và người tiêu dùng, người nông dân trồng, chế biến nguyên liệu SX, khả năng đảm bảo việc làm cho người lao động…; (2) cần có đánh giá tác động đầy đủ, toàn diện, có cơ sở khoa học và sát thực tiễn; (3) Không nên “tận thu” mà nên nuôi dưỡng nguồn thu; (4) Phối hợp, đồng bộ và nhất quán nhiều chính sách mới đạt được mục tiêu tăng trưởng cao, bền vững và mục tiêu chính sách thuế đề ra

TS. Võ Trí Thành, Viện trưởng Viện Nghiên cứu chiến lược thương hiệu và cạnh tranh. Nhấn mạnh trước khi đề xuất thuế, cần nghiên cứu thật sâu sắc hơn trên các yếu tố về tính cân bằng, tác động ngân sách, tiêu dùng, lao động v.v. Cần cân nhắc thêm về hiệu quả và công bằng của sắc thuế kiến nghị của các doanh nghiệp, hiệp hội là rất hợp lý.

Bà Nguyễn Thị Cúc, Chủ tịch Hội tư vấn thuế Việt Nam (VTCA) chia sẻ quan điểm là nhất trí chủ trương của Luật thuế TTĐB nhằm đảm bảo đúng 3 mục tiêu là thu NSNN, sức khỏe cộng đồng và “sức khỏe” doanh nghiệp. Bà thẳng thắn đánh giá nhiều hội thảo được tổ chức, nhưng phần tiếp thu cuối cùng thay đổi ít. Theo bà, nếu chính sách không phù hợp sẽ dẫn đến tác động ngược. Đối với nước giải khát đã từng được bổ sung vào đối tượng chịu thuế nhưng sau đó không được thông qua. Bây giờ nếu có bổ sung trở lại thì cần phải làm rõ các cơ sở và đánh giá kỹ lưỡng để đảm đảm duy trì hoạt động sản xuất kinh doanh, công ăn việc làm của người lao động, ổn định thị trường.

PGS.TS Nguyễn Văn Việt, Chủ tịch VBA cũng chia sẻ ngành đồ uống là một ngành thu hút vốn đầu tư nước ngoài lớn từ các công ty đa quốc gia của các nước phát triển khu vực châu Âu, châu Mỹ bằng các cam kết đầu tư đem theo công nghệ sản xuất, chế biến hiện đại, đóng góp vào sự phát triển công nghiệp hóa, hiện đại hóa, cùng các phương pháp quản lý sản xuất, kinh doanh tiên tiến để sản xuất các mặt hàng chất lượng cao đáp ứng nhu cầu trong nước và xuất khẩu. Đề xuất tăng thuế TTĐB như hiện nay có thể ảnh hưởng tới môi trường đầu tư, niềm tin của các nhà đầu tư trong nước và nước ngoài.

VBA quan ngại “Một trong những mục tiêu cụ thể để giúp tăng trưởng kinh tế là đẩy mạnh tiêu dùng, thúc đẩy phát triển thị trường trong nước (thông qua chỉ tiêu về sản xuất công nghiệp, trong đó có ngành chế biến chế tạo và tổng mức bán lẻ hàng hóa, dịch vụ). Trong khi đó, một trong những mục tiêu của thuế TTĐB là giảm tiêu dùng trong bối cảnh ngành vừa mới có dấu hiệu hồi phục sẽ gây cản trở, mất đi động lực “đẩy mạnh tiêu dùng” để đạt của mục tiêu tăng trưởng”.

Đối với mục tiêu ngăn ngừa và giảm thiểu tình trạng thừa cân béo phì ở trẻ em, ông Nguyễn Duy Hưng - Chủ tịch Ủy ban Quan hệ Doanh nghiệp và Pháp chế, Tập đoàn Tân Hiệp Phát cho biết, hiện nay trẻ em vùng cao đang thiếu thốn và không có cơ hội thưởng thức các sản phẩm nước giải khát. Những người có điều kiện để sử dụng nước giải khát có đường có thể tự điều chỉnh hành vi tiêu dùng nên việc đánh thuế TTĐB để điều chỉnh hành vi là không cần thiết. Việc đánh thuế TTĐB đối với nước giải khát có đường sẽ làm tăng giá bán. Những người không có nguy cơ thừa cân béo phì như trẻ em vùng cao, người nghèo lại phải trả một loại thuế để ngăn ngừa bệnh mà mình không có nguy cơ mắc. Do vậy, việc đánh thuế TTĐB đối với nước giải khát có đường chưa đạt được mục tiêu đề ra.

BÀ NGUYỄN THỊ MINH TÂM, đại diện cho tiểu ban Nước giải khát và các doanh nghiệp đầu tư Hoa kỳ tại Việt Nam:

- Bối cảnh kinh tế đang rất khó khăn như TS Cấn Văn Lực chia sẻ và các chính sách cần hỗ trợ doanh nghiệp. Chính phủ đã đưa ra các biện pháp rất thiết thực như tiếp tục giảm thuế GTGT trong 6 tháng đầu năm 2025, giảm thuế bảo vệ môi trường, dù chấp nhập giảm NSNN là 44.000 tỉ đồng. Đặc biệt gần đây, Chính phủ đã ban hành Chỉ thị 05 để đề xuất Bộ Tài chính nghiên cứu, tiếp tục đề xuất miễn giảm thuế, phí …để hỗ trợ doanh nghiệp, thúc đẩy tiêu dùng trong nước.

- Do đó, đề xuất về thuế TTĐB đưa NGK có đường vào đối tượng chịu thuế là chưa nhất quán và đồng bộ với các chủ trương chính sách. Cần phải có các đánh giá tác động toàn diện, kỹ lưỡng như đại diện công ty Tân Hiệp phát hay TS Cấn Văn Lực.

- Vì vậy, chúng tôi kiến nghị chưa nên bổ sung NGK có đường vào đối tượng chịu thuế TTĐB vào thời điểm này để không tạo thêm các gánh nặng, cú sốc đối với doanh nghiệp và thị trường.

VCCI chia sẻ nhận định “Đầu tư và tiêu dùng là hai yếu tố trọng yếu, có tác động trực tiếp đến tốc độ tăng trưởng kinh tế”, cùng quan điểm với rất nhiều các chuyên gia trong đó tiêu dùng trong nước là “hàn thử biểu” phản ánh nhu cầu, sức mua của người dân. VCCI lo ngại tác động của chính sách thuế có thể làm giảm sức mua, ảnh hưởng tiêu cực đến hoạt động sản xuất – kinh doanh của doanh nghiệp và sự phát triển chung của nền kinh tế”

Xét về động lực tăng trưởng liên quan đến đầu tư, TS. Nguyễn Anh Tuấn, Phó Chủ tịch Thường trực Hiệp hội các nhà đầu tư nước ngoài (VAFIE) phân tích những thay đổi trong chính sách thương mại của một số thị trường xuất khẩu lớn có thể dẫn đến những chuyển dịch đầu tư ra khỏi những thị trường có rủi ro cao về thuế. Những thay đổi về chính sách thuế như bổ sung các mặt hàng mới và diện chịu thuế tiêu thụ đặc biệt “Sẽ có ảnh hưởng tiêu cực đến hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp và môi trường đầu tư, kinh doanh tại Việt Nam”. VAFIE cũng chia sẻ các kiến nghị của hiệp hội cũng khá tương đồng với các hiệp hội khác chưa bổ sung mặt hàng nước giải khát vào đối tượng chịu thuế TTĐB.

Ông Vũ Tuấn Anh, Ủy viên Ủy ban Kinh tế Tài chính cho biết tại Kỳ họp thứ 8, có rất nhiều ý kiến từ các đại biểu quốc hội cũng như các chuyên gia, hiệp hội, doanh nghiệp. Ông nhấn mạnh yếu tố quan trọng “chính sách thuế không tạo ra biến động lớn và tác động xấu đến hoạt động sản xuất kinh doanh”. Chính phủ là cơ quan trình đã cùng cơ quan soạn thảo ghi nhận và tiếp thu một số ý kiến và theo thông tin ngày hôm nay, chúng tôi sẽ tiếp tục tiếp nghiên cứu thêm. Nếu còn những điểm chưa thống nhất giữa cơ quan thẩm tra và cơ quan soạn thảo, thì phải xin ý kiến của Đại biểu Quốc hội. Ông thẳng thắn chia sẻ, cơ quan thẩm tra, cơ quan soạn thảo đồng tình và ghi nhận với ý kiến của các hiệp hội, doanh nghiệp nhưng cũng phải cân nhắc làm sao cho chính sách phải “hài hòa nhất”.