Thân nhân liệt sĩ Lai Xá học cách khâu phong bao giấy dó bảo quản ảnh liệt sĩ - Ảnh: T.ĐIỂU
Thời tiết và đủ lý do khiến các di vật này bị hủy hoại rất nhanh. Nếu không cứu nguy di sản các Ngắm vẻ đẹp của các nữ liệt sĩ qua ảnh màu phục dựngKhánh thành Đền thờ anh hùng liệt sĩ tại hồ Kẻ Gỗ
Trước đó với sự đánh động của các chuyên gia - trong đó có những người là con dân của làng như PGS Nguyễn Văn Huy, người làng Lai Xá - đã tập hợp, kiểm kê tất cả những di vật, ảnh còn lại của liệt sĩ nhà mình.
Họ giật mình nhận ra những gì ít ỏi còn lại ấy cũng đang bị thời gian hủy hoại.
PGS.TS Nguyễn Văn Huy - Giám đốc Bảo tàng Nguyễn Văn Huyên - cho biết ảnh liệt sĩ mất mát nhiều, không ít người chỉ còn một, hai ảnh.
Có ba gia đình liệt sĩ không còn một tấm ảnh thờ thân nhân, họ chỉ thờ bằng Tổ quốc ghi công.
Có gia đình thậm chí không còn bất cứ di vật hay bức ảnh nào, chỉ duy nhất một bức thư liệt sĩ từng gửi cho một người thân trong họ còn được giữ lại. Thư của liệt sĩ cũng bị thất lạc sau mỗi lần chuyển nhà.
"Đó là thực tế rất xót xa, cần được nhìn nhận nghiêm túc để sớm có biện pháp hỗ trợ bảo tồn di sản trong cộng đồng. Phải tổ chức cấp cứu ngay tại cộng đồng những di sản và ký ức về liệt sĩ", ông Huy chia sẻ.
Năm 2019 ông Nguyễn Văn Huy cùng nhóm sinh viên thực tập tại Bảo tàng Nguyễn Văn Huyên, Bảo tàng Nhiếp ảnh Lai Xá cùng với các gia đình liệt sĩ thực hiện trưng bày "Ký ức về liệt sĩ làng Lai".
Trưng bày gây tiếng vang. Các nhà bảo tàng thế giới rất quan tâm, đặc biệt là các chuyên gia ở Bảo tàng Lịch sử tự nhiên Mỹ.
Ông Huy nói việc các chuyên gia Mỹ quan tâm thực hiện dự án này đã cho thấy ký ức về những người con ưu tú của dân tộc có giá trị và sức lan tỏa vượt qua mọi biên giới.
Ông Nguyễn Văn Huy (phải) và chuyên gia Bảo tàng Lịch sử tự nhiên Mỹ hướng dẫn người dân cách tạo phong bao giấy dó bảo quản ảnh liệt sĩ
Chạm vào di sản ký ức
Với dự án trên, những ký ức đang dần mất đi sẽ được lưu giữ lại một cách khoa học, bài bản. Hơn 20 ngày nhóm nghiên cứu đã tiếp cận được 44 gia đình liệt sĩ. Mỗi liệt sĩ một vẻ. Dự án làm sống lại những câu chuyện về các liệt sĩ Lai Xá tưởng chừng đã ngủ yên theo năm tháng.
Những người thực hiện được cầm trên tay những giấy báo tử, những bản khai sinh của liệt sĩ, những tấm bằng Tổ quốc ghi công, bằng Gia đình vẻ vang... Và quý giá hơn là những dòng ký ức sống động mà các gia đình đã trao gửi.
Qua lời kể của người thân, những liệt sĩ hiện lên là những chàng trai Lai Xá tuổi đôi mươi, căng tràn sức sống, đảm việc nhà, lại tài hoa, học giỏi, vẽ đẹp, đàn hay.
Có người là sinh viên năm 2 kiến trúc, đã cầm trên tay giấy báo đi du học Liên Xô nhưng lại chọn khoác lên mình màu áo lính để lên đường.
Toàn bộ những ký ức vô giá ấy về các liệt sĩ đã được nhóm nghiên cứu ghi lại trong khoảng 88 giờ ghi âm.
Kho tư liệu gồm bản ghi âm, bản gỡ băng, các file ảnh scan và ảnh chụp hiện vật sẽ được chuyển giao cho Bảo tàng Hà Nội và Bảo tàng Nhiếp ảnh Lai Xá để lưu trữ, nghiên cứu và phát huy giá trị. Một bản sao sẽ luôn sẵn sàng để gửi lại cho các gia đình bất cứ khi nào có nhu cầu.
Ông Huy nhấn mạnh dự án hướng đến mục tiêu vừa lưu giữ trong bảo tàng vừa thúc đẩy bảo quản tại cộng đồng. Ông mong muốn thông qua dự án này có thể mở rộng ra khắp cả nước và phải làm nhanh trước khi quá muộn.
"Các tỉnh, các bảo tàng nên rút kinh nghiệm từ dự án ở Lai Xá để thực hiện càng nhanh càng tốt. Nếu không các di sản liệt sĩ mất đi rất nhanh.
Ảnh hỏng, giấy báo tử mất, sơ đồ mộ liệt sĩ, huân huy chương đều mất. Đó sẽ là một mất mát rất lớn của di sản dân tộc nói chúng", ông Huy nói.
Bộ Văn hóa lưu ý bảo vệ các di sản văn hóa khi làm cầu Mã ĐàNhà văn người Nigeria Wole Soyinka, người từng đoạt Nobel Văn học, cho biết Lãnh sự quán Mỹ tại Lagos...
Một tài khoản Facebook dùng tên Vân Dzoãn đăng video có hình ảnh nghệ nhân ẩm thực Nguyễn Dzoãn Cẩm...
Frankfurt Book Fair hay Frankfurter Buchmesse, không chỉ là hội chợ sách lớn nhất thế giới mà còn là nơi...
