1. Trang chủ
2. Giáo dục

• Bình luận

Đề văn kỳ thi tốt nghiệp THPT 2025: Kịp thời, mong chờ đề mới hợp thời

Admin

14:00 27/06/2025

Tôi thấy đề văn thi tốt nghiệp THPT 2025 là kịp thời. Nhưng tôi vẫn muốn, và chờ đợi, ở những kỳ thi sau đề phải hợp thời: thí sinh được thử thách với những đề thi lấy dữ liệu từ cuộc sống hiện tại của họ.

Mục lục

Thí sinh thoải mái ra về sau khi kết thúc môn thi văn - Ảnh: DANH KHANG

Nhà thơ Nguyễn Đức Mậu nói gì khi bài thơ Nếp nghĩ của ông vào đề thi tốt nghiệp THPT?ĐỌC NGAY

Vậy là hai đề thi trong kỳ thi giao thời năm nay theo hai chương trình học (2006 và 2018) đã tỏ ra kịp thời. Một tuần nữa thôi (1-7-2025), toàn dân chứ không phải chỉ các cô cậu học trò vừa bước vào tuổi trưởng thành nghĩ khác và thấy khác. 

"Những vùng trời họ đã để lại một nửa tâm hồn ở đấy". Các thí sinh làm bài chắc không nghĩ gì sâu xa. Họ sẽ luận theo bài thơ, truyện ngắn được dẫn cũng như theo câu hỏi gợi ý. Họ không biết rằng mình đang dự vào một kỳ thi đặc biệt, giao thời của hai chương trình học, và giao thời của một sự cải cách đất nước.

Ở trên tôi có nói cái được của đề thi môn văn trong kỳ thi THPT năm nay. Cái được đó lại nằm trong cái chưa hay của những tác phẩm ra đề. Cả bài thơ Nếp nghĩ và truyện ngắn Những vùng trời khác nhau đều là những văn bản hiển lộ. 

Tức là văn chương nói ý. Tức là nhà giáo dục chủ ý dùng văn bản văn chương đơn nghĩa để làm một đề văn mang tính giáo dục tư tưởng, đạo đức. Cách điệp từ "sao" trong bài Nếp nghĩ là một kiểu câu đối lập giữa cái cần bỏ lại và cái cần hướng tới và thường được dùng khi người viết muốn thể hiện một ý kêu gọi, khuyên răn.

Thí sinh nào đã nghe đã biết bài hát Khát vọng của nhạc sĩ Phạm Minh Tuấn với nhiều chữ "sao" mà dẫn ra được trong bài làm thì sẽ thêm sức thuyết phục. Thiết nghĩ để hỏi về phép điệp "sao" thì phải là đoạn ca từ này:

Và sao không là gió, là mây

để thấy trời bao la

Và sao không là phù sa

rót mỡ màu cho hoa

Sao không là bài ca

của tình yêu đôi lứa

Sao không là mặt trời

gieo hạt nắng vô tư

Và sao không là bão, là giông, là ánh lửa đêm đông

Và sao không là hạt giống xanh đất mẹ bao dung

Sao không là đàn chim gọi bình minh thức giấc

Sao không là mặt trời gieo hạt nắng vô tư.

Hiện tại và tương lai

Truyện Những vùng trời khác nhau thực ra không phải truyện hay của Nguyễn Minh Châu. Vì ý lộ. Vì không cần tác giả phải nói thẳng ra cho nhân vật Lê và Sơn là "những vùng trời họ đã để lại một nửa tâm hồn ở đấy". Cứ để độc giả đọc ngẫm ra và hiểu ra.

Đã lộ thế mà đề thi còn ngoặc vào câu hỏi liên hệ với câu thơ của Chế Lan Viên thì đề này chỉ mới nửa vời. Lẽ ra đề chỉ cần trích đoạn truyện và để thí sinh phân tích, bình luận. Sự nửa vời nhất của đề thi là ở câu 1 của phần II (viết) bắt thí sinh phân tích tình cảm của Lê đối với Sơn ở đoạn đọc hiểu. 

Cả câu 2 của phần II cũng là gượng ép. Sao cứ phải có những câu này trong đề. Truyện chỉ mới hư cấu, còn thơ Bùi Minh Quốc khi vào chiến trường những năm 1960 đã kêu lên: "Tôi lại về quê mẹ Quảng Nam tôi/ Dẫu chẳng nơi đây cất tiếng chào đời/ Đất Tổ quốc đâu chẳng là đất mẹ". Nếu muốn ra để cho sát thì các thầy cô nên tham khảo nhiều dữ liệu hơn.

Tóm lại, tôi vẫn thấy đề thi THPT 2025 là kịp thời. Nhưng tôi vẫn muốn, và chờ đợi, ở những kỳ thi sau, tức là khi đã qua giai đoạn giao thời này, đề thi phải hợp thời. Nghĩa là các thí sinh làm bài tốt nghiệp trưởng thành được thử thách với những đề thi lấy dữ liệu từ cuộc sống hiện tại của họ, từ những cái họ đang sống và họ sẽ phải sống cùng. 

Sao cứ phải dữ liệu đấu tranh, chiến tranh? Sao không là những cái của hiện tại và tương lai? Thí dụ tương lai con người sẽ ra sao với AI (trí tuệ nhân tạo). Đừng sợ thiếu dữ liệu để ra đề thi. Văn chương của thế hệ trẻ hiện nay đã đủ cho ngành giáo dục đổi mới cách ra đề của mình.

Đề môn văn kỳ thi tốt nghiệp THPT 2025

Trong số các môn thi của kỳ thi tốt nghiệp THPT năm nay, đề thi môn văn được mong chờ nhất vì là năm đầu tiên không dùng ngữ liệu từ sách giáo khoa.