Anh là kỹ sư kiểm định toa xe
'Đi phượt' metro xưa và nay - Kỳ cuối: Kết nối tấm lòng và bộ óc
"Chúc mừng Sài Gòn đã có metro! Xem trên Internet mấy hôm nay hình ảnh nhà ga và đoàn xe trông ngon lành lắm". Từ California, đêm Noel vừa rồi, Kent Trần - bạn tôi - chia sẻ qua phone.
Các tuyến metro tương lai sẽ rất cần nhiều nhân sự chuyên môn - Ảnh: QUANG ĐỊNH
Đầu tư cho nhân lực xây dựng và điều hành
Điều bất ngờ với tôi, kỹ sư Kent Trần kể hiện tại nước Mỹ đang "xài" khá nhiều đoàn xe metro của xứ sở Phù Tang. Anh khen loại xe Nhật đang vận hành ở TP.HCM là loại xe rất tốt.
Từng tham gia kiểm định các đoàn xe ấy, anh nói Mỹ mua xe metro của Nhật với điều kiện người bán phải lập nhà máy lắp ráp và sản xuất thiết bị tại Mỹ. Như thế lợi đôi đàng, phía Mỹ vừa thêm công ăn việc làm, vừa thêm thu nhập thuế.
Còn phía Nhật tuy không bán xe nhưng bán công nghệ, nhất là phần mềm điều khiển xe và toàn hệ thống vẫn có tiền "khủng".
Anh ví von giống cái iPhone hay chiếc laptop, mỗi năm nhà sáng chế lại có phần mềm mới. Xe metro cũng vậy, muốn xài cái mới nhất và tốt nhất thì khách phải luôn chi tiền để cập nhật công nghệ.
Song theo anh, để vận hành và bảo dưỡng metro, điều quan trọng hơn cả và phải chuẩn bị sớm là đào tạo nhân lực. Đại học Mỹ không cần mở chuyên ngành về metro, sinh viên tốt nghiệp các ngành cơ khí, điện, điện tử, máy tính hay giao thông và kinh doanh từ trường Community College (2 năm) trở lên đều có thể vào làm trong khu vực đường sắt đô thị.
Gia nhập gia đình metro, tất cả nhân viên và kỹ sư đều được huấn luyện kiến thức mới. Bản thân Kent Trần, một thời là kỹ sư điện từng làm việc cho hàng không, nay chuyển sang metro hơn 10 năm, vẫn tiếp tục học hỏi nâng cao và mở rộng kiến thức liên ngành.
Giáo sư Lê Trung Chơn (Đại học Tài nguyên và Môi trường TP.HCM) có cùng quan điểm về đào tạo nhân lực cho metro. Là người từng học ở Nga, ông vẫn giữ ấn tượng về những nhà ga metro lộng lẫy và an toàn.
Theo ông, phát triển metro ở Việt Nam không chỉ là cơ hội rất lớn cho công nghiệp xây dựng và giao thông. Đó còn là "cú hích", là đơn đặt hàng "nặng cân" cho đào tạo. Các đại học kỹ thuật vừa qua chỉ mới tập trung giảng dạy thiết kế và thi công công trình mà còn chưa đào tạo nhiều về bảo trì, vận hành hệ thống giao thông, nhất là xử lý rủi ro và sự cố.
Nghe ông nói, tôi nhớ đến sự cố sụp lở tại công trường đường hầm metro dưới đường cao tốc Nicole ở Singapore tháng 4-2020. Sự cố làm chết bốn người, mặt khác làm công trình tuyến Circle Line và đường cao tốc Nicole ngưng trệ một thời gian dài.
Quả thật, giờ đây song song với kế hoạch xây dựng nhiều tuyến metro lớn lao, các bộ ngành và chính quyền địa phương nước ta cần phải làm ngay kế hoạch đào tạo nhân lực nhiều mặt, từ công nghệ đến điều hành, kinh doanh và kể cả đàm phán metro với các nhà thầu nước ngoài.
Nhân sự hiện tại của Công ty Vận hành metro số 1 TP.HCM là 477 người, bao gồm kỹ sư bảo dưỡng, kỹ thuật viên lái tàu, nhân viên điều độ, nhân viên nhà ga và nhân viên quản lý. Kỹ sư Lê Minh Triết - giám đốc công ty - cho biết hầu hết đội ngũ này là người trẻ dưới 40 tuổi, được đào tạo trong nước nhưng đều được các nhà thầu Nhật và nước ngoài huấn luyện bổ sung.
Ngoài vận hành tuyến metro số 1, công ty sẽ phụ trách luôn tuyến 2 đã khởi công xây dựng.
Tuyến metro số 1 là lò đào tạo nhân lực nhiều lĩnh vực đầu tiên quý giá. Điều cảm động là trong thời gian dịch Covid-19, nhân sự công ty không hưởng lương, chỉ hưởng trợ cấp ăn uống vì thời gian chuẩn bị chạy thử metro bị đình trệ.
Hiện tại, lương kỹ thuật viên lái tàu là hơn 14 triệu đồng/tháng. Chính quyền thành phố sẽ còn phải hỗ trợ nhiều kinh phí cho metro hoạt động, phục vụ dân chúng.
Ông Triết xuất thân từ kỹ sư cầu đường, nói với người viết: "Hẳn nhiên, chúng tôi luôn chào đón các bạn trẻ yêu thích ngành nghề mới, có đam mê và nhiệt huyết phát triển thành phố, sẵn sàng tham gia đội ngũ vận hành metro".
Chung sức kiến thiết quê hương
Nhìn bản đồ dự kiến các tuyến metro tỏa rộng khắp thành phố với mục tiêu hoàn thành vào năm 2035, chúng ta càng mong những trì trệ năm xưa sẽ không còn lặp lại.
Muốn metro về đích đúng hạn, cần xây dựng đội ngũ nhân lực năng động và chính trực, đủ khả năng kết nối bền chặt vốn liếng và công nghệ.
Hơn thế nữa, đó là nhân lực kết nối nhiều tấm lòng và bộ óc cùng chung sức kiến thiết quê hương giàu đẹp.