Có thể phát hiện được bệnh sớm thông qua khám răng, phát hiện khớp cắn ngược, nhiều răng ngầm do không đủ chỗ mọc - Ảnh: BSCC
Bên cạnh các bác sĩ nội khoa, ngoại khoa, nhãn khoa, bác sĩ răng hàm mặt đóng vai trò then chốt trong việc nhận diện sớm, đồng thời tham gia tích cực trong điều trị đa chuyên khoa. Gần đây tôi đã gặp nhiều gia đình có con mắc bệnh mà không biết để trị bệnh sớm rất đáng tiếc.
Hội chứng Crouzon là gì?
Hội chứng Crouzon (Crouzon Syndrome) là một
Khám răng miệng cho trẻ em để không chỉ phát hiện bệnh lý răng miệng mà còn là bệnh lý liên quan - Ảnh: TTO
Phát hiện bệnh sớm qua triệu chứng lâm sàng thường gặp
Biểu hiện lâm sàng của hội chứng Crouzon có thể được phát hiện ngay từ khi mới sinh hoặc trong những năm đầu đời:
- Trẻ có mắt lồi rõ rệt, hốc mắt nông khiến mắt nhô ra phía trước. Khoảng cách giữa hai mắt thường xa hơn bình thường.
- Vùng mặt giữa kém phát triển gây sống mũi lõm, mũi tẹt và biểu hiện mặt lõm. Nhiều trẻ có khẩu cái vòm cao, thậm chí có khe hở vòm miệng hoặc lưỡi gà chẻ đôi.
- Xương hàm trên có xu hướng kém phát triển và xoay ra phía sau nên bệnh nhân hay có tình trạng khớp cắn ngược, nhiều răng ngầm do không đủ chỗ mọc.
- Các vấn đề về răng bao gồm răng mọc chen chúc, răng to bất thường hoặc thiếu răng, khớp cắn hở trước, cắn chéo.
- Nhiều trường hợp có dấu hiệu ngủ ngáy, ngưng thở khi ngủ do hẹp đường thở trên.
- Trong thể nặng có thể có tăng áp lực nội sọ gây đau đầu, buồn nôn, hoặc teo thần kinh thị giác nếu không được can thiệp kịp thời.
- Nghe kém dẫn truyền (do bất thường xương tai giữa) - là một biểu hiện hay gặp nhưng hay bị bỏ sót ở trẻ có hội chứng Crouzon.
Điều trị và phối hợp đa chuyên khoa
Điều trị hội chứng Crouzon là một tiến trình lâu dài, đòi hỏi sự tham gia đồng bộ giữa các chuyên khoa: phẫu thuật thần kinh, bác sĩ hô hấp, y học giấc ngủ, răng hàm mặt (nha khoa trẻ em, chỉnh nha…), nhãn khoa, tai mũi họng, thần kinh, phục hồi chức năng, tâm lý và di truyền học.
Điều trị có thể được chia làm các giai đoạn, bắt đầu từ sơ sinh đến tuổi thiếu niên, phù hợp với từng mốc phát triển của trẻ.
Trong giai đoạn sơ sinh đến 2 tuổi, nếu có dấu hiệu tăng áp nội sọ do hộp sọ không mở rộng kịp với sự phát triển não bộ, cần thực hiện phẫu thuật mở rộng hộp sọ sớm để giải phóng các đường khớp bị dính.
Điều này không chỉ giúp bảo vệ não bộ mà còn làm giảm nguy cơ teo thần kinh thị giác. Trong giai đoạn này cần theo dõi nhãn áp, đánh giá chức năng hô hấp và kiểm tra sự hiện diện của hội chứng ngưng thở khi ngủ.
Ngưng thở khi ngủ là biểu hiện thường gặp nhưng dễ bị bỏ qua ở trẻ mắc hội chứng Crouzon. Thiểu sản vùng giữa mặt và vòm khẩu hẹp khiến đường thở trên bị thu hẹp, gây ra tình trạng tắc nghẽn khi ngủ.
Trẻ thường ngủ ngáy, thở bằng miệng, có thể thức dậy ban đêm và ban ngày thì buồn ngủ, kém tập trung, chậm phát triển. Việc chẩn đoán ngưng thở khi ngủ được thực hiện qua đo đa ký giấc ngủ. Tùy mức độ nặng nhẹ, nguyên nhân kèm theo mà chỉ định điều trị.
Xương hàm trên thường hẹp và ngược, tùy theo mức độ nặng nhẹ, sự hợp tác có thể lựa chọn các phương pháp nong hàm và thay đổi hướng phát triển xương hàm khác nhau.
Tuy nhiên, việc phẫu thuật cần thận trọng vì có thể ảnh hưởng đến mầm răng, tạo sẹo dẫn đến hạn chế sự tăng trưởng của xương hàm.
Khi trẻ lớn hơn, từ 6 tuổi trở đi, các khí cụ ngoài mặt như face mask kết hợp với ốc nong nhanh xương hàm có thể sử dụng để nong và kéo xương hàm trên ra trước. Ngoài ra có thể tiến hành phẫu thuật đẩy mặt giữa ra trước bằng kỹ thuật Le Fort III hoặc kéo xương. Những can thiệp này giúp mở rộng hốc mắt, cải thiện thể tích đường thở, giảm mắt lồi, đồng thời cải thiện khớp cắn và thẩm mỹ khuôn mặt.
Cùng lúc đó, bác sĩ chỉnh nha sẽ hỗ trợ sắp xếp lại cung răng, điều chỉnh lệch lạc răng, giúp đảm bảo chức năng ăn nhai, phát âm và chuẩn bị cho các giai đoạn điều trị tiếp theo.
Việc phẫu thuật sớm cần chú ý tình trạng bộ răng hỗn hợp và tăng trưởng, cân nhắc ưu và nhược điểm, nên phẫu thuật sớm hay trì hoãn và chỉ can thiệp bằng các phương pháp chỉnh nha không phẫu thuật, tạo điều kiện cho việc phẫu thuật sau này thuận lợi hơn.
Sau phẫu thuật, trẻ cần được tái khám định kỳ để theo dõi sự phát triển sọ mặt, chức năng hô hấp, thị giác, và tình trạng răng miệng. Điều trị nha khoa không chỉ giới hạn ở chỉnh nha mà còn bao gồm kiểm soát sâu răng, phục hồi răng hư tổn, hướng dẫn vệ sinh răng miệng và hỗ trợ tâm lý cho trẻ và gia đình.
Vai trò của bác sĩ răng hàm mặt
Bác sĩ răng hàm mặt giữ vai trò quan trọng không thể thiếu trong chẩn đoán sớm, phối hợp điều trị và chăm sóc lâu dài cho bệnh nhân Crouzon. Nhiều trẻ được phát hiện bất thường răng - hàm - mặt đầu tiên tại phòng khám răng khi phụ huynh đưa đi khám do răng mọc ngược, hàm trên ra sau hàm dưới, cắn chéo, nói ngọng hoặc đau khi nhai.
Việc nhận biết các đặc điểm bất thường như cắn ngược, răng chen chúc nặng, thiểu sản xương hàm trên hoặc vòm khẩu hẹp có thể giúp nghi ngờ sớm và chuyển tuyến phù hợp để chẩn đoán xác định.
Ngưng thở khi ngủ tắc nghẽn thường gặp ở bệnh nhân mắc hội chứng Crouzon do xương hàm trên hẹp và lùi sau. Do vậy, trong các giai đoạn điều trị, bác sĩ răng hàm mặt tham gia cùng ê kíp phẫu thuật sọ mặt để đánh giá, lập kế hoạch chỉnh nha trước và sau phẫu thuật, thiết kế các khí cụ duy trì và theo dõi tiến triển xương hàm.
Việc sử dụng các phương pháp nong hàm và kéo hàm sớm ngay từ khi trẻ còn nhỏ có thể tránh phải phẫu thuật về sau, hoặc tạo điều kiện cho việc phẫu thuật thuận lợi hơn ở tuổi trưởng thành, đồng thời cũng cải thiện được giấc ngủ cho trẻ hơn.
Bác sĩ răng hàm mặt cũng đóng vai trò là người giáo dục và tư vấn cho gia đình về cách chăm sóc răng miệng, chế độ ăn uống phù hợp, theo dõi các dấu hiệu của tái phát hoặc biến chứng sau can thiệp.
Bệnh lý di truyền hiếm gặp, có thể để lại hậu quả nặng nề nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời
Sự phối hợp đa chuyên khoa trong chẩn đoán và điều trị là yếu tố sống còn, trong đó bác sĩ răng hàm mặt giữ vai trò cầu nối quan trọng từ giai đoạn nghi ngờ đến phục hồi chức năng dài hạn.
Việc đưa trẻ đi khám răng hàm mặt ngay từ khi mọc răng sữa không chỉ giúp phát hiện sớm hội chứng Crouzon mà còn mang lại cơ hội cải thiện rõ rệt về chức năng, thẩm mỹ và chất lượng sống, giấc ngủ cho trẻ.
Phụ huynh cần chủ động hơn trong việc theo dõi phát triển sọ mặt và răng miệng của con em mình, từ đó phối hợp cùng đội ngũ y tế mang lại tương lai tươi sáng cho trẻ mắc hội chứng này.
Bệnh lý di truyền đơn gene, nguyên nhân khiến nhiều cha mẹ mất conTPO - Cục Quản lý Dược (Bộ Y tế) đã có thông báo thu hồi trên toàn quốc đối với...
TP - LULLABY là thương hiệu quần áo trẻ em hàng đầu tại Việt Nam, với hành trình phát triển...
Đang chờ khám ở Bệnh viện Phụ sản trung ương, người phụ nữ dân tộc Tày (trú ở Bắc Kạn)...
