Trước yêu cầu, nhiệm vụ bảo vệ chủ quyền biển, đảo của miền Bắc sau ngày được giải phóng, cùng với sự phát triển nhanh chóng của lực lượng Hải quân, để bảo đảm khả năng phòng thủ, quản lý bờ biển, vùng biển, ngày 3/8/1961, Bộ Quốc phòng ra Quyết định số 74/QP thành lập Tiểu đoàn 135 tàu phóng lôi, trực thuộc Cục Hải quân, đây là đơn vị tiền thân của Lữ đoàn 172.
Cùng với sự phát triển lực lượng và yêu cầu nhiệm vụ của Hải quân trong tình hình mới, ngày 9/7/1966, Đại tướng Võ Nguyên Giáp - Bộ trưởng Bộ Quốc phòng đã ký quyết định số 79/QP-QĐ thành lập Trung đoàn 172 tàu phóng lôi, trên cơ sở Tiểu đoàn 135 tàu phóng lôi và một số trạm ra đa, đơn vị pháo cao xạ trực thuộc Bộ Tư lệnh Hải quân. Ngày 26/10/1975, Bộ Quốc phòng ra Quyết định số 142-QĐ/QP chuyển Trung đoàn 172 thành Lữ đoàn tàu cơ động phía Bắc thuộc Bộ Tư lệnh Hải quân lấy phiên hiệu Lữ đoàn 172.
 |
Cán bộ, chiến sĩ Lữ đoàn 172 – Vùng 3 Hải Quân thực hành huấn luyện chiến đấu trên biển Đà Nẵng. (Ảnh: Nam–Việt) |
Từ đó đến nay, trải qua 57 năm, Lữ đoàn 172 đã không ngừng trưởng thành và phát triển, luôn là lá cờ đầu trong xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện “mẫu mực tiêu biểu” của Vùng 3 và Quân chủng Hải quân. Ngày 16/12/2014, Lữ đoàn 172 vinh dự được Đảng, Nhà nước phong tặng danh hiệu cao quý Đơn vị Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân. Có 3 đơn vị của Lữ đoàn vinh dự được tuyên dương danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân.
 |
Lữ đoàn 172 diễn tập chiến đấu trên vùng biển Việt Nam vào năm 2022. (Ảnh: Nam–Việt) |
Ngoài ra, Lữ đoàn còn được tặng 2 Huân chương Quân công hạng Ba; Huân chương Chiến công hạng Nhì, Ba; Huân chương Bảo vệ Tổ quốc hạng Nhất, Nhì, Ba; 1 Bằng khen của Thủ tướng chính phủ. Nhiều năm liền Lữ đoàn được Bộ Quốc phòng, Bộ Tư lệnh Hải quân tặng cờ Đơn vị huấn luyện giỏi, danh hiệu Đơn vị Quyết thắng; 3 năm liên tục Lữ đoàn đạt danh hiệu “Đơn vị sẵn sàng chiến đấu, bảo vệ chủ quyền biển đảo tiêu biểu xuất sắc nhất Quân chủng”. Đảng bộ Lữ đoàn đạt trong sạch, vững mạnh, Lữ đoàn đạt đơn vị vững mạnh toàn diện.
Là lực lượng đột kích chủ yếu, chiến đấu chủ công tin cậy của Quân chủng Hải quân, trong bất kỳ điều kiện hoàn cảnh nào, Lữ đoàn cũng luôn bảo đảm sẵn sàng chiến đấu cao để đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trên giao, thực hiện thắng lợi nhiệm vụ chính trị trọng tâm là xây dựng đơn vị vững mạnh về chính trị, tư tưởng và tổ chức, nâng cao trình độ, khả năng sẵn sàng chiến đấu và huấn luyện chiến đấu, bảo vệ vững chắc chủ quyền biển đảo của Tổ quốc. Làm tốt công tác phòng, chống giảm nhẹ thiên tai, tìm kiếm cứu hộ, cứu nạn, sẵn sàng 
Tàu 20 (Lữ đoàn 172) thực hiện nhiệm vụ đa phương quốc tế tại Indonesia và Malaysia vào tháng 6/2023. (Ảnh: Nam–Việt)
Hiện nay, tình hình trên biển có nhiều diễn biến mới và phức tạp, đe dọa đến chủ quyền quốc gia, ảnh hưởng trực tiếp đến môi trường hòa bình, ổn định trong nước và khu vực. Phát huy truyền thống đơn vị Anh hùng Lực Lượng vũ trang nhân dân, cán bộ, chiến sĩ Lữ đoàn 172 hôm nay đã và đang ra sức nỗ lực, phấn đấu viết tiếp truyền thống hào hùng, tiếp tục tô thắm truyền thống 57 năm xây dựng, chiến đấu và trưởng thành, luôn nêu cao tinh thần dũng cảm, đoàn kết, khắc phục khó khăn, lập nên nhiều chiến công xuất sắc.
 |
Các tàu của Lữ đoàn 172 thực hành huấn luyện chiến đấu trên biển Đà Nẵng năm 2023. (Ảnh: Nam–Việt) |
Trước yêu cầu của nhiệm vụ trong giai đoạn hiện nay, Lữ đoàn tập trung thực hiện tốt các nội dung sau:
Một là, quán triệt sâu sắc nghị quyết Đại hội Đảng các cấp, xây dựng Đảng bộ Lữ đoàn thật sự vững mạnh về chính trị, tư tưởng, đạo đức, tổ chức và cán bộ; cán bộ, chiến sĩ luôn kiên định vững vàng trước mọi tình huống, cảnh giác sẵn sàng chiến đấu cao; nhận rõ âm mưu thủ đoạn của kẻ thù, xác định đúng đối tượng, đối tác, không ngại khó khăn gian khổ, sẵn sàng chiến đấu hy sinh, bảo vệ vững chắc độc lập chủ quyền biển, đảo của Tổ quốc.
Hai là, tập trung lãnh đạo nâng cao chất lượng huấn luyện, sẵn sàng thực hiện nhiệm vụ trong mọi tình huống. Phòng chống có hiệu quả âm mưu thủ đoạn chiến lược "Diễn biến hòa bình", bạo loạn lật đổ của các thế lực thù địch; chủ động phòng, chống và
