Bảo hiểm xã hội Việt Nam cho biết Luật Bảo hiểm xã hội năm 2024 đã được Quốc hội thông qua, và sẽ chính thức có hiệu lực từ ngày 1/7/2025. So với Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014, Luật mới có nhiều điểm sửa đổi, bổ sung quan trọng, trong đó đáng chú ý là những quy định liên quan trực tiếp đến quyền và trách nhiệm của người sử dụng lao động.
Theo Luật Bảo hiểm xã hội 2014 (hiện đang áp dụng), người sử dụng lao động có quyền từ chối thực hiện những yêu cầu không đúng quy định của pháp luật về bảo hiểm xã hội. Đồng thời, có quyền khiếu nại, tố cáo và khởi kiện về bảo hiểm xã hội theo quy định của pháp luật.
Tuy nhiên, tại Luật Bảo hiểm xã hội năm 2024 đã luật hóa một số quyền của người sử dụng lao động, vốn đang được quy định tại các văn bản dưới luật.
Cụ thể, theo Điều 12, người sử dụng lao động được từ chối thực hiện yêu cầu không đúng quy định của pháp luật về bảo hiểm xã hội. Được tạm dừng đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc theo quy định của pháp luật trong những trường hợp nhất định theo điều 37 của Luật.
Cụ thể, điều 37 của Luật mới về tạm dừng đóng vào quỹ hưu trí và tử tuất được quy định như sau: Trong trường hợp người sử dụng lao động gặp khó khăn phải tạm dừng sản xuất, kinh doanh, dẫn đến việc người lao động và người sử dụng lao động không có khả năng đóng bảo hiểm xã hội, thì được tạm dừng đóng vào quỹ hưu trí và tử tuất trong thời gian tối đa 12 tháng.
Hết thời hạn tạm dừng đóng quy định, người sử dụng lao động và người lao động tiếp tục đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc và đóng bù cho thời gian tạm dừng đóng.
Thời hạn đóng bù chậm nhất là ngày cuối cùng của tháng tiếp theo tháng kết thúc việc tạm dừng đóng. Số tiền đóng bù bằng số tiền phải đóng của những tháng tạm dừng đóng.
Người lao động đang tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc mà bị tạm giam, tạm đình chỉ công việc thì người lao động và người sử dụng lao động tạm dừng đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc.
Trường hợp người lao động được truy lĩnh đủ tiền lương, thì người lao động và người sử dụng lao động đóng bù cho thời gian bị tạm giam, tạm đình chỉ công việc bằng số tiền phải đóng của những tháng tạm dừng đóng.
Người sử dụng lao động cũng được cơ quan Bảo hiểm xã hội hướng dẫn về trình tự, thủ tục thực hiện các chế độ bảo hiểm xã hội.
Đồng thời, được tiếp cận thông tin, tài liệu tuyên truyền, phổ biến chính sách, pháp luật về bảo hiểm xã hội để nâng cao nhận thức và thực hiện đúng quy định. Cùng với đó, được khiếu nại, tố cáo và khởi kiện về bảo hiểm xã hội theo quy định của pháp luật.
Việc luật hóa những quyền này góp phần đảm bảo tính minh bạch, tạo điều kiện thuận lợi hơn cho doanh nghiệp trong quá trình thực hiện chính sách bảo hiểm xã hội.
Bên cạnh những quyền lợi được mở rộng, Luật Bảo hiểm xã hội năm 2024 cũng quy định rõ hơn trách nhiệm của người sử dụng lao động, nhằm bảo vệ quyền lợi chính đáng của người lao động.
Theo Điều 13, người sử dụng lao động có trách nhiệm đăng ký tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc cho người lao động theo quy định; phối hợp với cơ quan Bảo hiểm xã hội trong việc trả sổ bảo hiểm xã hội bản giấy cho người lao động. Lập hồ sơ để người lao động được hưởng chế độ bảo hiểm xã hội.
Đồng thời, phối hợp với cơ quan Bảo hiểm xã hội trong việc xác nhận thời gian đóng bảo hiểm xã hội khi người lao động chấm dứt hợp đồng lao động, hợp đồng làm việc, hoặc thôi việc theo quy định của pháp luật.
Phối hợp với cơ quan Bảo hiểm xã hội trả trợ cấp bảo hiểm xã hội cho người lao động, trong trường hợp chi trả thông qua người sử dụng lao động.
Người sử dụng lao động cũng có trách nhiệm xuất trình, cung cấp đầy đủ, chính xác, kịp thời thông tin, tài liệu liên quan đến việc đóng, hưởng bảo hiểm xã hội thuộc trách nhiệm của người sử dụng lao động theo yêu cầu của cơ quan nhà nước có thẩm quyền.
Luật mới cũng quy định trách nhiệm bồi thường cho người lao động theo quy định của pháp luật nếu không thực hiện, hoặc thực hiện không đầy đủ trách nhiệm đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc theo quy định, mà gây thiệt hại đến quyền, lợi ích hợp pháp của người lao động.
Bên cạnh đó, phối hợp, tạo điều kiện để cơ quan Bảo hiểm xã hội thực hiện thu hồi số tiền bảo hiểm xã hội hưởng không đúng quy định của người lao động khi có quyết định của cơ quan có thẩm quyền.
Theo Bảo hiểm xã hội Việt Nam, những quy định mới này thể hiện rõ tinh thần thượng tôn pháp luật, đồng thời tăng cường tính ràng buộc trách nhiệm của người sử dụng lao động trong việc bảo đảm quyền lợi bảo hiểm xã hội cho người lao động.
