Mâm cỗ cúng giao thừa - Ảnh: KIỀU ANH PHONG
Chuẩn bị Tết, cỗ
Mâm cỗ đón giao thừa ba miền Bắc - Trung - Nam
Admin
13:00 05/02/2024
Lề thói mỗi miền mỗi khác, mỗi nhà mỗi khác, làm nên cái Tết phong nhiêu gợi lên một miền hoa trái, lễ lạt đắm say sẽ còn trở đi trở lại trong văn hóa Việt Nam.
Cho chữ là một nét văn hóa đẹp mỗi dịp Tết đến xuân về - Ảnh: ĐỖ PHU
Lê Quang Trạng vẫn nhớ hồi nhỏ, khi Tết sắp về, anh hay theo bà nội đến chùa gần nhà để xin sư thầy Huynh Thành viết cho tấm biển thờ Ông Táo, Mẹ Sanh, Thổ Thần để thay cho tấm năm cũ đã phai, cùng vài câu liễn để treo ngày Tết.
Trạng nhớ có lần thầy viết sót một nét ngang trong chữ "Phúc" cho bà cụ xóm trên, thầy đã chân không chạy lẹ đến nhà bà đòi lại cho bằng được, thay bằng một tờ liễn khác.
"Sư phụ nói chữ nghĩa là thánh hiền, viết thiếu một nét cũng như thiếu một cái tay, tui thật là tội lỗi, thiện tai, thiện tai"...
Khi thầy Huynh Thành viên tịch, chùa không có ai theo học chữ Nôm để thay thầy viết liễn đối, liễn thờ... Từ đó, nhiều nhà trong làng cũng không thay liễn thờ có nét chữ Tết cuối cùng của thầy nữa.
Mấy tấm liễn thờ Mẹ Sanh, Ông Táo của nhà Trạng bao năm vẫn vẹn nguyên một nét mực của thầy. Vậy mà mỗi năm dọn dẹp nhà, nghĩ coi còn thứ gì mình cần thay mới hay không, ngó lên trang thờ thấy tấm liễn bạc màu, lòng lại xôn xao nhớ thương da diết.
Nam Bộ xưa phong nhiêu
Nhà nghiên cứu dân gian Huỳnh Ngọc Trảng từng kể trong một cuốn sách của ông, ở Nam Bộ có một tập tục xưa, chí ít tồn tại tới trước năm 1945, thậm chí tới 1960. Người dân thường chuẩn bị hai cỗ khác nhau.
Một cỗ trái cây tương tự như mâm ngũ quả hay mâm quả tử (được gọi là cái "chò chuối", tức một cái "chưn chò" ba chân làm bằng gỗ, trên đặt một "đĩa bàn thang" để bày cỗ chuối).
Người ta chọn nguyên buồng chuối và cắt từng nải sắp lên, trên cùng nải nhỏ, tạo nên ngọn tháp ba tầng. Loại cỗ thứ hai đặt hai bên lư hương chính trên bàn thờ: dưới là trái dưa hấu, trên đỉnh dưa hấu là quả hồng rim/hồng khô, trên hồng là quýt.
Về sau, mâm trái cây chuẩn bị cho Tết cũng khác đi, phổ biến có mãng cầu, đu đủ, dừa, xoài biểu ý "cầu vừa đủ xài". Thêm vào đó, trái sung hoặc trái thơm cốt để "thơm tho, sung túc".
Trong chuyên khảo viết về phong tục tập quán ở Nam Kỳ hồi đầu thế kỷ 20 của Lê Văn Phát, ông cho biết Nam Kỳ xưa có tục vào khem, tức những điều kiêng kị, bắt đầu sau lễ rước ông bà và dựng nêu, tức suốt đêm 30 đến mùng 1 cho đến khi có người xông đất đầu năm.
Trong thời gian đó, ai cũng phải ở trong nhà, cửa chỉ mở hé, giữ im lặng, riêng trẻ con được dặn phải ngoan để có một năm mới tốt lành. Kiêng quét nhà, mở tủ và giấu hết các loại chổi...
Hai câu chuyện nhỏ cho thấy Nam Bộ xưa cũng có nhiều tập tục. Tuy nhiên, giờ đây, văn hóa sửa soạn đón Tết cũng đơn giản đi nhiều. Quan trọng nhất, người dân giữ cái tinh thần nghênh xuân vui vẻ, hiếu lễ với tổ tiên, anh em sum vầy.
Nghệ sĩ Hữu Châu
Nghệ sĩ Hữu Châu sống với bà nội từ nhỏ tới 19 tuổi (bà nội ông là bà bầu Thơ nổi tiếng của đoàn cải lương Thanh Minh - Thanh Nga - PV) nên học được nhiều từ bà trong việc sửa soạn đón Tết.
Hữu Châu thường phụ trách trang trí bàn thờ và cúng kiếng chính ngày 30 và đêm giao thừa.
Ngày xưa nội làm sao, giờ ông cũng bắt chước làm y vậy. Với Hữu Châu, những khoảnh khắc này hết sức thiêng liêng.
Gia đình ông làm lễ cúng rước ông bà vào trưa 30. Trái cây lúc nào cũng có. Mâm cúng gồm thịt kho hột vịt, canh khổ qua, canh bắp cải cuộn...
Đêm giao thừa Hữu Châu bày mâm cúng ra một cái bàn ngoài sân. Có đĩa trái cây lớn, trái dừa, một trái dưa hấu, ba chung trà, ba chung rượu.
Ông kể, ông đốt nhang và khấn mong một năm mới bình an cho gia đình, công việc thuận lợi. "Tôi thật sự rất thích công việc sửa soạn, bài trí bàn thờ ngày cuối năm.
Tôi cố gắng làm thật đẹp, chỉn chu như bày tỏ tấm lòng của mình với tổ tiên, mời ông bà về ăn Tết cùng gia đình. Trang trí xong cứ vậy mà ngồi ngắm và lắng lòng nhớ về những người xưa", ông nói.
Nghệ sĩ Kim Xuân
Ngày xưa tôi sống chung gia đình chồng hơn hai mươi năm, từ năm 2001 vợ chồng ra riêng thì một tay tôi sắp xếp mọi việc trong nhà cuối năm.
Tôi nhớ má tôi làm sao thì tôi cũng làm giống vậy. Má tôi không nặng nề chuyện cúng kiếng rườm rà. Bà quan niệm cái tâm, cách sống của mình ở đời mới quan trọng.
Bà nói khi cúng kiếng cần phải có sự thành tâm, tưởng nhớ thật sự tới ông bà. Mâm cúng trưa 30 nhà tôi cũng giản dị nhưng trang trọng. Có trái cây, bánh kẹo...
Vì thích hoa nên tôi chưng rất nhiều hoa đẹp. Đêm giao thừa tôi đặt bàn cúng hướng ra ngoài với mâm ngũ quả lớn, một trái dừa, tôi điểm thêm những viên kẹo sô cô la cho một năm mới ngọt ngào.
Đặc biệt, tôi cũng tránh không đốt giấy tiền, vàng mã. Cả năm mình chăm chỉ làm từ thiện giúp đời, giúp người là tốt rồi. Tôi thích khoảnh khắc cúng giao thừa.
Một mình tôi ngồi đó thấy lòng bình an, ngẫm nghĩ những chuyện của năm qua và chiêm nghiệm được mất của cuộc đời để biết cách lắng lòng, học sống an yên. (Nghệ sĩ Kim Xuân)
Nghệ sĩ Hồng Ánh
Đêm giao thừa tôi cúng đơn giản: một đĩa trái cây, một đĩa mứt nhỏ, một đĩa muối nhỏ, một đĩa gạo, bình bông, bánh kẹo, ba chum nước, một bình trà...
Nhà tôi không cúng giao thừa đồ ăn mặn. Trái cây thì không nhất thiết phải năm loại, có xoài, thanh long, nhãn, na... Mỗi loại một trái.
Trên bàn thờ tổ tiên thì có mâm ngũ quả lớn hơn, có năm màu.
Khi cúng giao thừa, đứng giữa đất trời, tôi chỉ cầu mong những điều tốt lành đến với quê hương đất nước mình, rồi thiên nhiên khí hậu con người vì mình là một phần trong đó chứ không cầu mong điều gì riêng cho bản thân mình.
Một năm vừa rồi có nhiều biến cố không vui, mong năm mới mọi thứ thuận lợi hơn, mong mình có sức khỏe hoặc đủ tinh thần để dũng cảm vượt qua những khó khăn.
Tôi nghĩ quan trọng là mình có tấm lòng thành, cúng để khép lại một năm cũ, bước sang một năm mới sao cho bình yên. Bây giờ mọi thứ đều đơn giản hơn.
Không phải mình không có điều kiện và thời gian để bày biện phức tạp, nhưng tôi thấy năm nay nhiều người khó khăn quá, mình nên coi trọng phần nghĩa còn phần lễ tiết chế lại.
Nếu nấu nướng để cúng linh đình, ê hề mà gia đình không có nhiều người thì ngày hôm sau phải ăn lại đồ cũ không ngon, còn phải bỏ đồ ăn đi thì cực kỳ xót xa. (Diễn viên Hồng Ánh)
Một năm dù bộn bề cũng ráng về nhà đón giao thừa với mẹ chaCùng chủ đề
Thi đua yêu nước của những người làm văn hóa, thể thao, du lịch
Ngày 25-9, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch sẽ tổ chức Đại hội thi đua yêu nước, tổng...
Cà phê bơ: Thức uống mê hoặc khách Tây ở Việt Nam
Cà phê trứng, cà phê muối, cà phê dừa, cà phê sữa đá Việt Nam đã quá nổi tiếng với...
Cơ hội xem tuồng San Hậu
Khán giả mê hát bội chắc không ai không biết đến tuồng San Hậu. Vở tuồng kinh điển này sẽ...
Mới cập nhật
Đề án "hồi sinh" dòng sông nổi tiếng này sẽ được HĐND TP. Hà Nội xem xét, thông qua vào ngày 30/9.
Ngày 22-9, Sở Y tế TP.HCM cho biết đã có tên gọi chính thức 38 trung tâm y tế khu vực từ 38 trung tâm y tế quận, huyện và thành phố trước đó.
Theo thống kê, ngành giáo dục Cà Mau đang thiếu hơn 1.500 viên chức. UBND tỉnh đã họp và thống nhất phương án tuyển dụng để kịp đáp ứng nhu cầu năm học mới.
Có được kết quả này là nhờ những nỗ lực không ngừng của Chính phủ và doanh nghiệp.
Phó Thủ tướng Thường trực yêu cầu sớm giải quyết các khó khăn, vướng mắc tại các dự án, góp phần đưa nguồn lực hàng triệu tỉ đồng vào nền kinh tế.
Thống đốc Nguyễn Thị Hồng chia sẻ câu chuyện khó, khi xảy ra sự cố rút tiền hàng loạt tại một ngân hàng, dù quỹ bảo hiểm tiền gửi có gần 100.000 tỷ đồng nhưng không sử dụng được.
Chính phủ Anh đang cân nhắc bỏ một số lệ phí visa để thu hút nhân tài toàn cầu trong bối cảnh Mỹ đang có các động thái mạnh mẽ theo hướng ngược lại.
Trên mạng lan truyền clip một thanh niên xăm trổ giữa đêm khuya vào tiệm tạp hóa cạnh Bệnh viện Đa khoa Phú Yên (tỉnh Đắk Lắk) lớn tiếng chê bán mì gói giá đắt, rồi có hành động hành hung người bán là một phụ nữ đang mang thai.
Ngày 22-9, Chủ tịch UBND TP.HCM Nguyễn Văn Được có văn bản yêu cầu các trường công lập tổng rà soát và tham mưu phương án tổng thể về cơ sở vật chất, thiết bị dạy học tại tất cả các trường của thành phố.
Công ty CP Phú Thịnh Vân Đồn vừa phối hợp với chính quyền địa phương tổ chức khánh thành Cụm công nghiệp (CCN) Vân Đồn.
