Căn nhà của gia đình ông Hữu xây trên phần đất thuộc quyền sử dụng của vợ chồng bà Loan tại phường An Hải, TP Hải Phòng - Ảnh: TIẾN NGUYỄN
Như Tuổi Trẻ Online đã thông tin, tháng 9-2024, vợ chồng bà Trần Thị Kim Loan có nhận chuyển nhượng mảnh đất 60m2 tại Hải Phòng, đã có sổ đỏ. Trước khi nhận Chi tiết những thủ tục đất đai mà cấp tỉnh thực hiện, trong đó có tách thửa hoặc hợp thửa đất
Đồng thời pháp luật cũng nghiêm cấm hành vi lấn, chiếm đất (điều 11).
Trong đó, "chiếm đất" là việc sử dụng đất do nhà nước đã quản lý mà chưa được cơ quan nhà nước có thẩm quyền cho phép hoặc sử dụng đất của người sử dụng đất hợp pháp khác mà chưa được người đó cho phép (khoản 9, điều 3).
Còn "lấn đất" là việc người sử dụng đất chuyển dịch mốc giới hoặc ranh giới thửa đất để mở rộng diện tích đất sử dụng mà không được cơ quan nhà nước có thẩm quyền cho phép hoặc không được người sử dụng hợp pháp diện tích đất bị lấn đó cho phép (khoản 31, điều 3).
Do đó hành vi tự ý xây dựng nhà trên đất người khác là vi phạm các quy định của Luật Đất đai 2024, và xâm phạm nghiêm trọng đến quyền sử dụng đất hợp pháp của người khác.
Trong thực tiễn, nguyên nhân dẫn đến việc xây nhà trên đất người khác có thể xuất phát từ cả yếu tố vô ý và cố ý.
Trường hợp cố ý là người xây nhà dù biết rõ thửa đất không thuộc quyền sử dụng hợp pháp của mình nhưng vẫn làm.
Nghiêm trọng hơn, có trường hợp trên dù đã được chủ đất hay cơ quan có thẩm quyền yêu cầu dừng thi công nhưng vẫn tiếp tục xây hoàn thiện. Hành vi cố ý còn thể hiện ở việc hoàn thiện căn nhà xong, dọn vào ở hoặc tìm cách "ép" chủ đất sang nhượng hay đổi đất với mình.
Có thể thương lượng nếu người vi phạm vô ý xây nhà nhầm và có thiện chí khắc phục
Khi có căn cứ cho rằng thửa đất của mình bị người khác lấn, chiếm thì chủ đất cần lập tức thông báo và yêu cầu họ dừng thi công, thỏa thuận hướng giải quyết. Chủ đất cần xem xét nguyên nhân dẫn đến việc người khác xây dựng trên đất của mình để có hướng xử lý phù hợp, hạn chế thấp nhất thiệt hại cho cả hai bên.
Nhưng với trường hợp cố ý xây nhà trên đất của mình thì không nên thỏa thuận (trừ khi mình thực sự muốn chuyển nhượng) vì điều này dễ tạo ra tiền lệ xấu: cứ ngang nhiên chiếm đất, rồi sau đó "xin mua lại" hoặc "đổi đất" để hợp thức hóa.
Từ 1-7, người dân được lựa chọn nơi nộp hồ sơ đăng ký đất đai trong phạm vi tỉnhĐỌC NGAYCần khẳng định rằng việc một người "đã lỡ xây nhà" không phải là căn cứ pháp lý để họ được giữ đất hay buộc chủ đất phải chuyển nhượng.
Nếu chấp nhận thỏa thuận trong tình huống này, chủ đất sẽ bị mất quyền lợi chính đáng và vô tình hợp pháp hóa cho hành vi chiếm dụng đất trái phép.
Trường hợp người vi phạm không hợp tác, chủ đất có quyền trình báo chính quyền cơ sở để xử lý, đồng thời khởi kiện tại tòa án yêu cầu chấm dứt hành vi vi phạm, trả lại đất (điều 166 Bộ luật Dân sự 2015); buộc tháo dỡ công trình, khôi phục hiện trạng và bồi thường thiệt hại (điều 584 Bộ luật Dân sự 2015).
Trường hợp vô ý thường xảy ra khi các bên xác định sai vị trí thửa đất do mốc giới không rõ ràng, nhầm lẫn giữa các lô đất trong cùng phân khu...
Nếu người vi phạm thừa nhận nhầm lẫn, dừng thi công ngay và thể hiện thiện chí khắc phục thì có thể ưu tiên thương lượng, nhất là khi họ chỉ xây lấn một phần nhỏ diện tích thửa đất.
Lúc này, các bên có thể thỏa thuận thanh toán phần đất bị lấn thay vì phải phá dỡ cả công trình.
Trường hợp xây nhầm cả lô đất do vô ý, đây vẫn là hành vi xâm phạm quyền sử dụng đất, song tính chất khác với cố ý chiếm đoạt.
Trong tình huống này, chủ đất vẫn có quyền yêu cầu tháo dỡ. Nhưng có thể cân nhắc chuyển nhượng lại đất theo giá thị trường để người vi phạm giữ lại nhà. Việc thỏa thuận sẽ giúp hạn chế thiệt hại, tránh kéo dài tranh chấp, song quyền quyết định cuối cùng vẫn thuộc về chủ đất vì quyền sử dụng đất của họ được pháp luật bảo vệ.
Cuối cùng, để tránh việc xây nhà nhầm trên đất của người khác, trước khi xây dựng người dân cần kiểm tra kỹ thông tin về thửa đất trên giấy chứng nhận, như số tờ bản đồ, số thửa, diện tích, sơ đồ thửa đất...; xin phép xây dựng đầy đủ và đúng quy định; chủ động gặp gỡ và thông báo kế hoạch xây dựng cho các hộ liền kề nhằm tránh tranh chấp sau này…
Chủ đất không nên tự ý tháo dỡ, phá nhà xây trên đất của mình
Lưu ý, mặc dù hành vi lấn, chiếm đất của hàng xóm để xây nhà là hành vi trái pháp luật và bị nghiêm cấm, nhưng nếu chủ đất bị lấn đất tự ý tháo dỡ tránh việc phiền phức và rủi ro.
Mọi việc nên để cơ quan nhà nước có thẩm quyền xử lý theo đúng quy định.
Vụ xây dựng nhà ở không phép tại trung tâm thành phố: Sẽ cưỡng chế tháo dỡ trong tháng 6Hàng chục hộ dân ở Đà Nẵng đối diện nguy cơ phải nộp tiền sử dụng đất gấp sáu lần...
Ngày 22-9, Tòa án nhân dân khu vực 5, TP.HCM đã xét xử và tuyên không chấp nhận yêu cầu...
Ông T. chung sống như vợ chồng với chị A. và mẹ ruột chị. Gần trưa nay 22-9, do ghen...
