‘Niên lịch miền gió cát’ của kẻ không thể thiếu thiên nhiên

Admin

16:30 25/05/2025

Tác giả, GS Aldo Leopold kể ông viết Niên lịch miền gió cát để 'chia sẻ niềm hân hoan cũng như trăn trở của một kẻ không thể sống thiếu thiên nhiên'.

Tác giả Aldo Leopold - một trong những người có ảnh hưởng lớn với lịch sử đạo đức môi trường - Ảnh: Quỹ Aldo Leopold

Nhà khoa học này viết lời tựa như trên cho một trong hai cuốn sách đáng chú ý nhất về môi trường trong thế kỷ 20 vào ngày 4-3-1948 thì chưa đầy một tháng sau ông qua đời. 

Năm 1990, Hiệp hội Nghiên cứu tự nhiên Mỹ đã bầu chọn Niên lịch miền gió cát cùng Mùa xuân vắng lặng (Silent Spring) của Rachel Carson là hai cuốn sách đáng trân trọng và đáng chú ý nhất về chủ đề môi trường trong thế kỷ 20 - Ảnh: NXB

Leopold kể say sưa về những loài chim đặc biệt chỉ tìm thấy trong những hạt Miền Gió Cát: con chim sẻ nâu phải lòng cây thông lùn, con sếu đồi cát ưa cô độc đến loài dẽ gà cũng chọn làm tổ chỉ vì ở cái nơi cằn cỗi đó nó mới có thể thỏa sức vươn vai khoe lông cánh.

Lần giở từng trang tiểu luận khoa học thấm đẫm ngôn ngữ văn chương đầy chiêm nghiệm, người đọc vừa chậm rãi vừa cuống quýt trải nghiệm nhịp điệu của thế giới mà Aldo mô tả. Vừa đẹp một cách bạo liệt nhưng cũng đầy đau đớn.

Niên lịch miền gió cát đã vẽ nên một bức chân dung tuyệt đẹp về thế giới hoang dã mà các sinh vật sống trong đó đang bị đe dọa bởi sự xâm lấn của nền văn hóa con người ngay cả khi nó được viết cách đây hơn 70 năm.

Đạo đức tiền phong

Nhưng phần ba Buổi yến tiệc mới là phần được đánh giá cao hơn cả. Trong phần này Aldo Leopold đã trình bày một khái niệm mang tính cách mạng thời điểm đó liên quan đến "đạo đức đất đai" (land ethic).

Leopold lập luận con người cần mở rộng phạm vi đạo đức của mình, bao gồm đất đai, động vật, thực vật và tất cả các thành phần của hệ sinh thái.

Ông kêu gọi một sự thay đổi từ vai trò "người chinh phục" thiên nhiên sang vai trò "công dân" của cộng đồng sinh thái.

Theo thông tin từ nhà xuất bản Oxford University Press, đến nay cuốn sách đã bán được hơn 2 triệu bản trên toàn cầu. 76 năm qua, nó vẫn luôn được dịch ra nhiều ngôn ngữ và tái bản liên tục ở nhiều nước trên thế giới - Ảnh: Minh họa của Danielle Lamberson Philipp

Ông nói "đến giờ ta vẫn chưa có nguyên tắc đạo đức nào để phân định mối quan hệ giữa con người với đất đai, cũng như với các loài muông thú cỏ cây sinh trưởng trên đó. Đất như những nữ nô lệ của Odysseus, vẫn chỉ là tài sản. 

Mối quan hệ của chúng ta với đất đai vẫn nặng tính kinh tế, bao hàm các đặc quyền chứ không phải trách nhiệm ràng buộc".

Leopold đã nói sự thật đó từ thập niên 1940. Tới nay đây vẫn là một vấn đề mang tính toàn cầu.

Khi ngồi thiền, bạn là một người bình thường và cũng là Phật

Thiền sư Shunryu Suzuki, người gieo hạt mầm thiền Tào Động tại phương Tây, đã giảng rằng khi ta có được một sự yên bình trọn vẹn trong thực hành thiền, ta không chỉ là ta nữa mà là cả thế giới, toàn thể vũ trụ và là một vị Phật.