Sức khỏe của doanh nghiệp cũng cần được quan tâm

Ngày 18 tháng 3 năm 2025, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) tổ chức Hội thảo “Tham vấn hoàn thiện Dự thảo Luật thuế tiêu thụ đặc biệt” với sự tham gia đông đảo của cơ quan nhà nước, soạn thảo, thẩm tra, các bộ ngành liên quan, các hiệp hội doanh nghiệp, chuyên gia và cộng đồng doanh nghiệp. Trong bài phát biểu khai mạc Hội thảo, Ông Đậu Anh Tuấn, Phó Tổng thư ký kiêm Trưởng Ban Pháp chế của VCCI chia sẻ, tại Phiên họp thứ 43, ngày 10/3/2025, Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh, nguyên tắc chung là hài hòa giữa yêu cầu bảo vệ sức khỏe của người dân, mục tiêu thúc đẩy sản xuất kinh doanh, phát triển kinh tế - xã hội, không cản trở hoạt động bình thường của doanh nghiệp, kết hợp tham khảo kinh nghiệm quốc tế, bảo đảm phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội của Việt Nam.

Đánh giá chung tình hình hiện nay, TS. Cấn Văn Lực, Chuyên gia kinh tế trưởng BIDVkiêm Giám đốc Viện Đào tạo và Nghiên cứu BIDV đã chia sẻ bức tranh kinh tế toàn cầu và những tác động tới Việt Nam. Trong bối cảnh kinh tế thế giới đang tăng trưởng chậm lại mà Việt Nam lại muốn tăng trưởng đột phá 8% vào 2025 và hai con số giai đoạn 2026-2030, cao nhất trong khu vực là thách thức và đòi hỏi nỗ lực rất lớn nhưng có thể làm được. Trong khi đó, mặc dù 2024, tiêu dùng, bán lẻ đã tăng rất tốt nhưng cũng chỉ bằng khoảng 2/3 so với trước dịch Covid.TS. Võ Trí Thành,nguyên Phó viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương, Viện trưởng Viện Nghiên cứu chiến lược thương hiệu và cạnh tranh, phân tích thêm các khía cạnh về mục tiêu của sắc thuế TTĐB, đặc biệt là mục tiêu điều chỉnh hành vi người tiêu dùng và sức khỏe. Ông nhận định đối với mặt hàng bia rượu, thuốc lá, áp thuế không giảm được tiêu dùng vì người tiêu dùng có xu hướng chuyển sang các sản phẩm bất hợp pháp. Trong khi, Nghị định 100/168 đã làm giảm tiêu dùng mặt hàng này. Như vậy, cần xem xét các biện pháp khác chứ không phải chỉ tăng thuế. Trước khi đề xuất thuế, cần nghiên cứu thật sâu sắc hơn trên các yếu tố về tính cân bằng, tác động ngân sách, tiêu dùng, lao động v.v.

Hiệp hội Bia-Rượu-Nước giải khát Việt Nam (VBA) cho biết đặc thù ngành đồ uống có cồn, ngoài việc chịu các hạn chế từ các luật như Luật phòng chống tác hại của rượu bia, Luật Thuế TTĐB, Luật Quảng cáo, Luật Thương mại v.v còn chịu tác động từ các chính sách khác như các quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong giao thông đường bộ (Nghị định 100/2019/NĐ-CP, Nghị định 168/2024/NĐ-CP) có ảnh hưởng rất mạnh tới tiêu dùng rượu bia trong nước, ngành không được hưởng chính sách giảm thuế GTGT. Ngoài ra, các doanh nghiệp phải đối mặt với vấn nạn rượu trôi nổi, không rõ nguồn gốc, không được quản lý chiếm tới gần 63% lượng rượu tiêu thụ, gây thất thu cho ngân sách nhà nước, ảnh hưởng đến sức khoẻ con người, ảnh hưởng tới hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp chính thống. Sức chống chịu của doanh nghiệp ngành rượu bia trong thời gian qua đã bị bào mòn, nhiều doanh nghiệp đã đuối sức, phải tái cấu trúc, cắt giảm lao động, đóng cửa nhà máy v.v, chưa có dấu hiệu hồi phục rõ ràng.

Trong khi đó, một trong những mục tiêu của thuế TTĐB là giảm tiêu dùng trong bối cảnh ngành vừa mới có dấu hiệu hồi phục sẽ gây cản trở mục tiêu tăng trưởng”.VBA chia sẻ thêm thông tin liên quan đến các Báo cáo nghiên cứu đánh giá tác động định lượng của đề xuất tăng thuế tiêu thụ đặc biệt đã được công bố[3] được thực hiện bởi Viện Nghiên cứu Chiến lược, Chính sách Công Thương (Bộ Công Thương), Viện Nghiên cứu Đồ uống Việt Nam phối hợp với nhóm chuyên gia của Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM) và Tổng cục Thống kê, xét về tác động kinh tế vĩ mô, cả hai phương án trong Dự thảo Luật đều có nguy cơ làm giảm giá trị gia tăng của ngành và tác động tiêu cực đến GDP, dù trong ngắn hạn, thu ngân sách có thể tăng, nhưng về trung và dài hạn sẽ giảm.

Thêm vào đó, theo kết quả nghiên cứu “Đánh giá tác động của việc tăng thuế tiêu thụ đặc biệt cho ngành hàng bia tới hành vi người tiêu dùng”,thực hiện bởi Công ty NielsenIQ chia sẻ tại Hội thảo, cho thấy khi giá tăng cao người tiêu dùng có xu hướng chuyển đổi sang sản phẩm bất hợp pháp (rượu thủ công, trôi nổi, không rõ nguồn gốc, không đảm bảo chất lượng v.v), rủi ro sức khỏe, thất thu thuế và ảnh hưởng tới các doanh nghiệp kinh doanh hợp pháp.

Cùng với VCCI, đại diện các hiệp hội khác như Hiệp hội tư vấn thuế (VTCA), Hiệp hội Doanh nghiệp đầu tư nước ngoài (VAFIE), các chuyên gia và các doanh nghiệp lớn trong ngành như Tổng công ty Cổ phần Bia-Rượu-Nước giải khát Sài gòn (SABECO), Công ty TNHH Nhà máy Bia Heineken Việt Nam v.v đã cùng chia sẻ, phân tích các khó khăn và thuận lợi của các doanh nghiệp trong bối cảnh “Kỷ nguyên mới” đều chia sẻ kiến nghị là cần lùi thời gian thực hiện Luật thuế TTĐB từ năm 2028 và áp dụng tăng thuế theo Phương án 1. Tham gia hội thảo, Ông Vũ Tuấn Anh, Ủy viên Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc Hội cho biết tại Kỳ họp thứ 8, có rất nhiều ý kiến từ các đại biểu quốc hội cũng như các chuyên gia, hiệp hội, doanh nghiệp. Ông nhấn mạnh yếu tố quan trọng là “Chính sách thuế không nên tạo ra biến động lớn và tác động xấu đến hoạt động sản xuất kinh doanh” và sẽ cân nhắc làm sao cho chính sách phải “hài hòa” các mục tiêu của sắc thuế này.