1. Trang chủ
2. Giáo dục

• Bình luận

Thay đổi thi học sinh giỏi

Admin

12:02 19/10/2025

Từ khi con tôi bước vào lớp 6, ngày đầu năm học nhà trường đã tổ chức thi tuyển học sinh giỏi các môn để lập đội tuyển ngay từ đầu cấp. Những tập đề ôn tiếng Anh tôi xem qua vẫn xoay quanh dạng bài và cấu trúc đề không khác gì 30 năm trước.

Mục lục

Học sinh các trường THPT tại TP.HCM tham gia kỳ thi đội tuyển thi học sinh giỏi quốc gia năm 2025 - Ảnh: NHƯ HÙNG

Trong khi giáo dục toàn cầu chuyển mạnh sang phát triển năng lực, tư duy sáng tạo và tinh thần hợp tác, TP.HCM bồi dưỡng đội tuyển thi học sinh giỏi quốc gia theo cách 'đặc biệt'ĐỌC NGAY

Tại Việt Nam, kỳ thi học sinh giỏi từng có vai trò tích cực trong việc tạo nguồn cho trường chuyên, khơi dậy tinh thần hiếu học và ý chí vươn lên. Tuy nhiên trong bối cảnh đổi mới giáo dục, kỳ thi này cần được nhìn nhận lại một cách nghiêm túc. 

Nhiều trường bắt đầu luyện đội tuyển ngay từ lớp 6, tập trung nguồn lực cho một nhóm nhỏ học sinh. Thành tích học sinh giỏi trở thành "thước đo danh tiếng" của nhà trường khiến mục tiêu phát triển năng lực toàn diện cho học sinh bị lệch hướng.

Về mặt quản lý, đây còn là bài toán chi phí và lợi ích. Các địa phương phải huy động ngân sách và nhân lực đáng kể cho một kỳ thi mà chỉ một tỉ lệ nhỏ học sinh được hưởng lợi. Nguồn lực này hoàn toàn có thể được tái phân bổ để nâng chất lượng dạy học đại trà, đặc biệt ở vùng khó khăn. 

Tuy vậy nếu bỏ hoàn toàn kỳ thi mà chưa có cơ chế thay thế, giáo dục Việt Nam có thể mất đi một kênh phát hiện và nuôi dưỡng nhân tài sớm vốn là yếu tố quan trọng trong chiến lược phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao.

Một trong những vấn đề lớn nhất của kỳ thi học sinh giỏi là tính công bằng. Học sinh ở đô thị có điều kiện học thêm, được thầy giỏi hướng dẫn và tiếp cận tài liệu phong phú trong khi học sinh ở nông thôn, miền núi lại ít cơ hội. Kỳ thi vì thế dễ trở thành "sân chơi thiên lệch", tái tạo bất bình đẳng trong cơ hội học tập. 

Điều này đi ngược tinh thần của Chiến lược phát triển giáo dục 2021-2030, vốn đề cao công bằng và cơ hội học tập cho mọi đối tượng.

Ở góc độ giáo viên, kỳ thi học sinh giỏi vừa là cơ hội thể hiện chuyên môn vừa là gánh nặng thi đua. Ở nhiều nơi thành tích học sinh giỏi vẫn là tiêu chí quan trọng để xét thi đua, khen thưởng khiến không ít giáo viên dồn công "luyện gà" thay vì chú trọng phát triển năng lực chung của học sinh.

Hệ sinh thái phát hiện tài năng

Kỳ thi học sinh giỏi chỉ có ý nghĩa khi chuyển từ kiểm tra khả năng ghi nhớ sang đánh giá tư duy, sáng tạo và năng lực giải quyết vấn đề gắn với các tình huống thực tiễn. Cấu trúc đề thi cần được thiết kế theo hướng mở, yêu cầu học sinh vận dụng kiến thức liên môn và thể hiện quan điểm cá nhân.

Bên cạnh đó các địa phương nên đa dạng hóa hình thức phát hiện học sinh năng khiếu thông qua câu lạc bộ học thuật, sân chơi STEM, dự án cộng đồng hoặc học bổng sáng tạo, giúp học sinh phát triển năng lực tự nhiên và công bằng hơn. 

Thay vì tổ chức thi theo cấp hành chính, có thể xây dựng mạng lưới học thuật mở hoặc nền tảng trực tuyến, nơi học sinh được đánh giá qua hồ sơ năng lực, dự án nghiên cứu hay sản phẩm thực tế.

Ở cấp quản lý, Bộ GD-ĐT đóng vai trò kiến tạo khung năng lực thống nhất và hướng dẫn triển khai. Các địa phương có thể linh hoạt lựa chọn mô hình phù hợp với điều kiện vùng miền, bảo đảm tính công bằng trong cơ hội tham gia. 

Giáo viên cần được ghi nhận không chỉ qua số lượng giải thưởng mà qua hiệu quả phát triển toàn diện của học sinh. Khi đó kỳ thi học sinh giỏi sẽ trở thành một phần trong hệ sinh thái phát hiện và bồi dưỡng tài năng thay vì là cuộc đua thành tích.

Những con số gây bất ngờ tại cuộc thi chọn học sinh giỏi ở TP.HCM

Không chỉ có tiếng Anh và toán, ngữ văn và hóa học cũng là những môn có nhiều thí sinh tại cuộc thi chọn học sinh giỏi ở TP.HCM năm nay. Đây là kỳ thi học sinh giỏi đầu tiên ở TP.HCM sau sáp nhập.