Thoát nghèo bền vững nhờ trồng cây thuốc lá

Đời sống của người dân ngày càng được cải thiện

Với đặc tính là cây công nghiệp ngắn ngày, hợp với thổ nhưỡng, khí hậu địa phương nên trong nhiều năm nay, giống thuốc lá được người dân trồng luôn có sản lượng tốt và mang lại thu nhập cao cho những hộ trồng thuốc lá tại xã Bằng Vân, giúp họ từng bước xóa đói giảm nghèo và ổn định cuộc sống.

Theo ông Tạ Văn Chiến, Phó Chủ tịch UBND xã Bằng Vân, từ khi chuyển đổi sang trồng cây thuốc lá, tỷ lệ hộ nghèo trong xã giảm đáng kể. Trung bình mỗi năm số hộ nghèo, cận nghèo giảm khoảng 4-5%. Tính đến năm 2023, xã chỉ còn 38% hộ nghèo, cận nghèo, giảm một nửa so với trước đây.

Ông Chu Văn Luân là một trong những hộ đầu tiên xung phong trồng cây thuốc lá ở xã Bằng Vân.

Ông Chu Văn Luân, 62 tuổi (thôn Cốc Lải, xã Bằng Vân) là một minh chứng tiêu biểu cho hiệu quả của mô hình trồng cây thuốc lá. Ông tâm sự, nhờ trồng cây thuốc lá mà gia đình ông đã thoát nghèo và có “của ăn của để”, xây được nhà, ổn định cuộc sống, đặc biệt là 4 đứa con của ông được học hành đến nơi đến chốn.

Nhớ về khoảng thời gian sau khi xuất ngũ vào năm 1986, ông Luân trở về nối nghiệp làm nông của gia đình. Quanh năm cày cuốc ngoài ruộng nhưng cũng không đủ ăn nên ông đã “đánh liều” vào rừng tìm vàng nhưng cũng chẳng tốt hơn là bao, lại tiềm ẩn nhiều nguy hiểm. Đến năm 1997 khi công ty phối hợp với địa phương tổ chức, hướng dẫn cho bà con trồng cây thuốc lá, ông là một trong những hộ đầu tiên của xã xung phong nhận làm. Với tinh thần không ngại khó ngại khổ, ông luôn phấn đấu làm nhiều hơn để đưa gia đình thoát khỏi cảnh đói nghèo.

Đến nay, doanh thu từ việc trồng cây thuốc lá hằng năm của gia đình ông Luân rơi vào khoảng hơn 100 triệu đồng, những năm thời tiết không thuận lợi cũng có thể thu về được khoảng 70-80 triệu đồng.

Thuốc lá là loại cây ngắn ngày, chỉ trồng một vụ mỗi năm nên những gia đình như ông Luân vẫn canh tác thêm một vụ lúa, ngô,... đan xen để đảm bảo an ninh lương thực và chăn nuôi trong gia đình.

Ông bày tỏ: "Nếu không có cây thuốc lá, cuộc sống của người dân chúng tôi còn lâu mới đạt được tiêu chí xóa đói giảm nghèo”.

Cây thuốc lá tươi tốt tại Ngân Sơn

Câu chuyện của ông Trương Xuân Hiến, một người dân khác tại thôn Cốc Lải, cũng thể hiện rõ giá trị kinh tế của cây thuốc lá đem lại. Trước đây, gia đình ông Hiến chủ yếu trồng thuốc lá tự sấy khô, thái thủ công và bán tại chợ, nhưng đầu ra không ổn định. Từ năm 1997 có công ty hỗ trợ vật tư, kỹ thuật và bao tiêu sản phẩm, ông Hiến trồng 4 bung (1 bung = 1000 m2). Mỗi năm trừ hết các loại chi phí đi, gia đình ông thu về được khoảng 50 triệu đồng/vụ/năm.

Nhận thấy lợi nhuận từ cây thuốc lá đem lại cao hơn những loại cây nông sản khác, gia đình bà Nông Thị Bến (thôn Cốc Lải, xã Bằng Vân) cũng bắt đầu chuyển đổi mô hình từ trồng cây rong riềng, cây sắn sang trồng cây thuốc lá. Bà Bến cho biết trồng cây rong riềng, cây sắn được mùa nhưng chúng tôi còn phải tự lo đầu ra, giá lại rẻ nên nhiều khi đem về chất đống trong sân và bị hỏng. Từ khi chuyển sang trồng cây thuốc lá, có công ty đầu tư vốn, giống cây trồng cũng như phổ biến kỹ thuật và đến tận nhà thu mua, bà con không phải lo lắng về đầu ra sản phẩm nên rất yên tâm phát triển cây trồng.

Nhiều chính sách hỗ trợ người trồng

Hiện nay, trên địa bàn tỉnh Bắc Kạn có khoảng 1.000 ha diện tích gieo trồng cây thuốc lá, trong đó, mình huyện Ngân Sơn chiếm đến 60-70% cơ cấu cây trồng.

Theo ông Lê Mạnh Dũng, Phó Giám đốc Chi nhánh Công ty CP Ngân Sơn tại Bắc Kạn, sản lượng thuốc lá tại địa phương đạt khoảng 2.200-2.300 tấn/năm, mang lại giá trị kinh tế từ 100-120 tỷ đồng. Đối với nhiều hộ dân, đây là nguồn thu nhập ổn định, giúp họ có cuộc sống khấm khá hơn và từng bước thoát nghèo. Đặc biệt, cây thuốc lá có giá trị kinh tế cao gấp 3-4 lần so với các cây nông nghiệp khác như lúa, ngô, giúp người dân có thể tận dụng quỹ đất và nguồn lao động gia đình hiệu quả hơn.

Ngôi nhà hai tầng khang trang của gia đình ông Hiến.

Để cây thuốc lá phát huy hiệu quả trong giảm nghèo bền vững, chính quyền các địa phương và doanh nghiệp đã triển khai nhiều chính sách hỗ trợ thiết thực. Tại Bắc Kạn, chính quyền địa phương cùng công ty thuốc lá đã không ngừng tạo điều kiện thuận lợi cho người dân. Mỗi năm, công ty cử đội ngũ kỹ sư đến các lớp tập huấn để chuyển giao quy trình trồng, sấy và bao tiêu sản phẩm, giảm bớt rủi ro cho người nông dân. Các chính sách này giúp bà con yên tâm canh tác và không lo lắng về vấn đề tiêu thụ.

Ngoài ra, từ phía chính quyền xã Bằng Vân cũng đẩy mạnh đầu tư cơ sở hạ tầng như hệ thống kênh mương cấp thoát nước, mở các lớp tập huấn kỹ thuật và khuyến khích người dân mở rộng diện tích trồng thuốc lá hàng năm. Nói về khó khăn trước mắt, ông Dũng cho biết việc bổ sung thuế tiêu thụ đặc biệt tuyệt đối với thuốc lá đang được đề xuất có thể gây tác động đến việc thu mua nguyên liệu của bà con.

Hiện cả nước có 13.800 ha diện tích trồng thuốc lá ở các địa phương như Cao Bằng, Lạng Sơn, Gia Lai, Đắk Lắk; hằng năm giải quyết công ăn việc làm cho 90.000 bà con nông dân. Các vùng chuyên canh trồng cây thuốc lá hầu hết tập trung tại các vùng biên giới, miền núi, vùng sâu, vùng xa, nơi sinh sống của đồng bào dân tộc thiểu số. Cây thuốc lá đã trở thành loại cây đem lại đời sống ổn định cho bà con, góp phần xóa đói giảm nghèo, đảm bảo an ninh quốc phòng tại các địa bàn biên giới.