Chúng tôi đã có cuộc phỏng vấn nhanh với Cô Thảo Trang, Giám đốc Mầm non Vinschool. Cô Trang cho biết “Chúng tôi hiểu các quan ngại của phụ huynh khi liên hệ AI với việc trẻ dùng các thiết bị điện tử. Tuy nhiên khoảng 80% hoạt động học AI ở bậc mầm non không sử dụng thiết bị. Trẻ học qua bút màu, giấy, khối gỗ và trò đóng vai – đúng tinh thần “học qua vui chơi’.”
Phóng viên (PV): Cô có thể cho biết vì sao Vinschool phải đưa AI vào từ sớm như vậy?
Cô Trang: Các nghiên cứu thần kinh học cho thấy giai đoạn 4–7 tuổi là "cửa sổ vàng" phát triển khả năng nhận dạng mẫu và phân loại – những năng lực nền tảng của tư duy thuật toán và học máy. UNESCO trong báo cáo năm 2024 đã xếp “năng lực thuật toán” ngang với đọc – viết – tính toán, coi đây là kỹ năng nền tảng thứ ba của thế kỷ 21.
Do vậy, khi trẻ tiếp xúc sớm với AI sẽ hiểu rõ bản chất của công nghệ trước khi có nguy cơ bị công nghệ cuốn đi.
 |
Cô Thảo Trang - Giám đốc Mầm non Vinschool |
PV: Cô có thể cho một vài ví dụ học sinh “Học AI mà không cần máy?
Cô Trang: Tôi xin đưa ra một số tình huống trong lớp học như sau
- Robot dọn lớp: một học sinh đóng vai robot chỉ nhặt khối LEGO màu đỏ. Khi bút chì bị bỏ lại, cả lớp thêm “lệnh” mới – đây là bài thực hành trực quan về huấn luyện máy.
- Đi đường mê cung: trẻ dùng phấn vẽ bản đồ và đọc to chuỗi lệnh như “Tiến – Tiến – Quẹo trái”. Chỉ cần đổi thứ tự, “robot-bạn” sẽ lạc đường, giúp trẻ rút ra bài học về tính chính xác của thuật toán.
Sau mỗi trò chơi, giáo viên luôn đặt câu hỏi: “Vì sao con chọn cách đó?”, nhằm giúp trẻ phát triển kỹ năng giải thích và tư duy phản biện.
Theo kết quả thí điểm của Vinschool vào tháng 4-2025 thì 92% trẻ giải thích được lý do vì sao “robot làm sai” sau 3 buổi học; 87% phụ huynh ghi nhận trẻ hào hứng với trò chơi phân loại và qua các giờ học, giáo viên nhận thấy trẻ dùng chính xác các khái niệm như “bước”, “lệnh”, “dữ liệu”.
PV: Vậy cô có thể cho biết cụ thể Vinschool sẽ dạy những nội dung gì về AI?
Chương trình AI dành cho trẻ mẫu giáo của Vinschool được thiết kế xoay quanh 4 năng lực và ba mạch AI lớn, giúp trẻ hình thành nền tảng tư duy thuật toán và thói quen sử dụng công nghệ an toàn ngay từ sớm.
Ví dụ ở mạch “Hiểu cách AI vận hành”, các con thực hành biến dữ liệu thành hình vẽ, vật thật và ký hiệu; thu thập, phân loại, so sánh đồ vật quen thuộc; nhận diện, mô tả quy tắc trong sinh hoạt hoặc trò chơi; đồng thời làm quen với công cụ lập trình trực quan qua những hoạt động “robot” đóng vai, vẽ mê cung và sửa “thuật toán” khi bạn-robot đi sai đường. Sang mạch “Nhận biết và lựa chọn công cụ AI”, trẻ khám phá những thiết bị tích hợp AI xung quanh (loa thông minh, camera tự động…), học cách chọn công cụ phù hợp mục tiêu, sử dụng tính năng giọng nói hỏi đáp có giám sát, rồi giải thích vì sao mình chọn giải pháp này thay vì giải pháp khác. Cuối cùng, mạch “Sử dụng AI có trách nhiệm” giúp trẻ biết trao đổi với người lớn để đảm bảo an toàn, nhận diện dữ liệu cá nhân, phân biệt nội dung nên - không nên chia sẻ, hiểu rằng kết quả máy tạo khác với con người và kịp thời “giơ thẻ đỏ” báo ngay khi gặp quảng cáo lạ hoặc nội dung đáng sợ. Nhờ cách tiếp cận học thông qua chơi, trẻ được học để hiểu bản chất công nghệ trước khi chính thức bước vào thế giới số rộng lớn.
PV: AI là một khái niệm còn khá mới mẻ và trừu tượng với nhiều phụ huynh. Vậy làm thế nào để phụ huynh của một trẻ 5 tuổi nhận biết được con mình đang thực sự hiểu và tiếp thu tốt các kiến thức liên quan đến AI?
Cô Trang: Phụ huynh có thể dễ dàng nhận biết con mình thực sự hiểu các khái niệm về AI thông qua những biểu hiện cụ thể trong các hoạt động thường ngày. Trẻ sẽ có khả năng giải thích một cách rõ ràng lý do tại sao "robot" trong trò chơi lại thực hiện đúng hoặc sai nhiệm vụ. Các em cũng sẽ sử dụng tự nhiên và chính xác các thuật ngữ đơn giản liên quan đến AI như "lệnh", "bước" hay "dữ liệu" khi tham gia vào các trò chơi hoặc hoạt động. Quan trọng hơn, trẻ sẽ biết cách nhận diện và mô tả các mẫu hoặc quy tắc trong các hoạt động hàng ngày hoặc trò chơi đơn giản mà trẻ tham gia.
Bên cạnh đó, trẻ sẽ chủ động sử dụng các ứng dụng và trang web an toàn được giáo viên hoặc phụ huynh xác nhận, hỏi ý kiến người lớn khi cảm thấy không chắc chắn về độ an toàn của một ứng dụng hay trò chơi trực tuyến. Ngoài ra, trẻ sẽ biết ngay lập tức thông báo với giáo viên hoặc cha mẹ khi gặp bất kỳ điều gì bất thường hoặc đáng sợ trong quá trình sử dụng công nghệ, đồng thời luôn sử dụng các ứng dụng học tập khi có sự giám sát từ người lớn.
PV: Cô trả lời thế nào về câu hỏi của nhiều phụ huynh là liệu tuổi thơ có bị đánh cắp?
Cô Trang: Việc đưa AI vào giáo dục sớm gây tranh luận bởi phụ huynh lo ngại tuổi thơ con sẽ mất đi sự hồn nhiên. Tuy nhiên, nhìn ở góc độ tích cực, trẻ đang được chuẩn bị tốt hơn cho tương lai. Nếu chương trình đảm bảo trẻ vẫn được chơi, vẫn được khám phá mà không lệ thuộc vào màn hình, thì tuổi thơ không mất đi mà đang được làm giàu thêm. Trẻ không bị "đánh cắp" tuổi thơ, mà đang được trang bị hành trang vững chắc để tự tin bước vào thế giới công nghệ đang thay đổi từng ngày.
