Muỗi Aedes aegypti là tác nhân truyền virus gây bệnh sốt xuất huyết Dengue. Ảnh: Pexels
Nhiều năm liền, một số tỉnh tại miền Nam là điểm nóng sốt xuất huyết Dengue của cả nước. Theo thống kê, năm 2024, khu vực phía nam chiếm 41% trong tổng số 141.000 ca mắc sốt xuất huyết Dengue được ghi nhận trên toàn quốc.
Tuy nhiên, trong những năm gần đây, dịch bệnh đang có xu hướng dịch chuyển ra khu vực miền Trung và Tây Nguyên. Nhiều năm liền, số ca mắc tại khu vực này gia tăng đáng kể, không chỉ ở các tỉnh duyên hải mà còn lan đến các vùng cao nguyên.
Bên cạnh đó, từng được xem là bệnh thường xảy ra vào mùa mưa, nhưng giờ đây, sốt xuất huyết Dengue xuất hiện quanh năm tại nhiều địa phương. Đơn cử như tại Đồng bằng sông Cửu Long, trước đây dịch chủ yếu bùng phát vào mùa mưa, nhưng nay đã lan rộng và gia tăng ngay cả trong mùa khô.
Theo các chuyên gia, biến đổi khí hậu là một trong những nguyên nhân gây ra nguy cơ bùng dịch trong năm 2025. Hạn hán, xâm nhập mặn khiến nước ngọt khan hiếm, buộc người dân phải tích trữ nước, tạo môi trường thuận lợi cho muỗi sinh sôi. Mưa trái mùa bất thường cũng góp phần làm tăng mật độ muỗi truyền bệnh.
Mưa bão trái mùa, lũ lụt kéo dài ngày trong mùa khô là nguyên nhân chính khiến sốt xuất huyết Dengue gia tăng tại miền Trung. Điển hình như tình trạng ngập lụt ở Tây Hòa, Phú Yên tháng 2/2025, tạo điều kiện cho muỗi sinh sôi khiến dịch bệnh bùng phát. Ngay cả những khu vực mát mẻ như Lâm Đồng, Đắk Lắk, Đắk Nông - vốn ít bị ảnh hưởng - trong năm 2024 cũng trở thành điểm nóng mới về sốt xuất huyết Dengue.
Trước đây, miền Bắc ít chịu ảnh hưởng của sốt xuất huyết, nhưng biến đổi khí hậu khiến mùa đông ngắn, mùa hè kéo dài hơn và nhiệt độ tăng cao đã tạo điều kiện cho muỗi vằn sinh sôi. Đồng thời, đô thị hóa nhanh, dân cư đông đúc, giao thương phát triển cũng thúc đẩy dịch bệnh lây lan.
Năm 2023, Hà Nội ghi nhận kỷ lục 36.795 ca mắc, cao gấp đôi so với TPHCM. Đáng lo ngại, dù đang trong đợt rét đầu năm 2025, Hà Nội vẫn ghi nhận 137 ca.
Đặc biệt, sốt xuất huyết Dengue đã lan đến các tỉnh miền núi - nơi mà nhiều năm trước đây chưa ghi nhận ca sốt xuất huyết Dengue. Những năm gần đây, giao thương và đô thị hóa khiến 11 tỉnh vùng núi phía bắc bắt đầu ghi nhận các vụ dịch sốt xuất huyết Dengue tại Sơn La, Tuyên Quang, Phú Thọ, trong đó Lào Cai phát hiện ca bệnh tại địa phương đầu tiên vào năm 2023 và có thêm 4 ca trong năm 2024.
Hiện biến đổi khí hậu được xem là một trong những nguyên nhân chính khiến sốt xuất huyết lan rộng và khó kiểm soát.
Biến đổi khí hậu gây ra hiện tượng thời tiết cực đoan, cùng với sự nóng lên toàn cầu khiến gia tăng độ ẩm và nhiệt độ, tạo điều kiện lý tưởng cho muỗi vằn Aedes sinh sôi mạnh.
Hiện Việt Nam có phác đồ điều trị sốt xuất huyết Dengue được quốc tế đánh giá cao, nhưng dịch bệnh vẫn diễn biến phức tạp do nhiều yếu tố, đặc biệt là biến đổi khí hậu. Việc đưa vaccine sốt xuất huyết vào sử dụng tại Việt Nam được kỳ vọng giúp giảm nguy cơ bùng phát dịch, hạn chế ca nặng và giảm tải áp lực lên hệ thống y tế.
Tuy nhiên, bên cạnh vaccine, việc phòng chống sốt xuất huyết Dengue cần được thực hiện một cách tổng thể, kết hợp giữa kiểm soát véc tơ truyền bệnh, phòng chống muỗi đốt và tiêm chủng.
Vĩnh Hoàng
