Ngày đầu tháng 4, thành phố biển Nha Trang như khoác lên mình tấm áo mới, rực rỡ cờ hoa chào mừng 50 năm Ngày giải phóng tỉnh Khánh Hòa (2/4/1975 - 2/4/2025), hướng tới dấu mốc lịch sử thống nhất đất nước (30/4/1975-30/4/2025). Tôi đã có dịp đến thăm Đại tá Nguyễn Văn Thành tại ngôi nhà giản dị của ông ở xã Vĩnh Hiệp, thành phố Nha Trang.
Mỗi dịp kỷ niệm, ông Thành lại tất bật với nhiều hoạt động đoàn thể, trở thành nhân vật quan trọng của nhiều cuộc họp mặt nhân ngày vui của đất nước. Dù đã ở tuổi 80, nhưng tác phong nhanh nhẹn, giọng nói hào sảng và trí tuệ minh mẫn của ông vẫn khiến người đối diện cảm phục. Khi được hỏi về những năm tháng chiến đấu trên mảnh đất Khánh Hòa, giọng ông Thành trầm xuống, ánh mắt rưng rưng. Những câu chuyện về một thời khói lửa, về những đồng đội kiên cường lần lượt được ông kể lại một cách mạch lạc, như thước phim quay chậm về một giai đoạn lịch sử không thể nào quên.
Không thể quên
Tháng 7/1965, chàng Thiếu úy trẻ Nguyễn Văn Thành nhận lệnh vào chiến trường miền Nam với ý chí sắt đá: “Tất cả vì miền Nam ruột thịt”. Ông được phân công về Đại đội đặc công 88, Tỉnh đội Khánh Hòa, đảm nhiệm vai trò Trung đội trưởng
Cuối năm 1967, khi cuộc kháng chiến bước vào giai đoạn cam go, Đại đội 88 của ông nhận lệnh hành quân từ căn cứ Hòn Dù (huyện Khánh Vĩnh) xuống chiến khu Đồng Bò - Mật khu Đá Hang, thị xã Nha Trang (nay thuộc xã Phước Đồng, TP Nha Trang, tỉnh Khánh Hòa), chuẩn bị cho chiến dịch Tổng tiến công và nổi dậy Tết Mậu Thân 1968.
Ông Thành không thể nào quên những trận bom kết của địch rải xuống, thiêu rụi hết cây cối, đặc biệt là việc chúng rải chất độc hóa học xuống khu vực nguồn nước mà bộ đội vẫn thường lấy về ăn uống, sinh hoạt nhằm hủy diệt sức chiến đấu của bộ đội. “Điều khiến tôi cảm động nhất là sự kiên cường của những người đồng đội. Dù hít phải chất độc, ho sặc sụa, tiêu chảy, anh em vẫn một lòng bám trụ, chiến đấu đến cùng”, ông Thành nghẹn ngào nhớ lại.
Bước sang tháng 3/1975, ông Thành (lúc này là trợ lý tác chiến Tỉnh đội Khánh Hòa) cùng đơn vị tập trung tại căn cứ Hòn Dù, khẩn trương
Ông Nguyễn Văn Thành (bìa phải) tham gia công tác tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ tại căn cứ Đồng Bò. Ảnh: Tỉnh đội Khánh Hòa
 |
Ông Thành cùng vợ chuẩn bị nguyên liệu để nấu cháo từ thiện. |
Đến chiều ngày 2/4/1975, quân và dân địa phương phối hợp cùng Sư đoàn 10 tiến vào giải phóng thị xã Nha Trang và các huyện lân cận. Ngày 3/4/1975, Sư đoàn 10 tiếp tục tiến về giải phóng thị xã và khu liên hợp quân sự Cam Ranh, sào huyệt cuối cùng của địch tại Khánh Hòa. Chiến dịch giải phóng tỉnh kết thúc thắng lợi, quân địch bị tiêu diệt và tan rã. “Tôi nhớ như in cảnh tượng người dân từ Diên Khánh đến Nha Trang tràn ra đường, hân hoan chào đón bộ đội. Họ vẫy cờ, mang trái cây, nước dừa ra tặng chúng tôi dọc đường đi. Cảm giác sung sướng lúc ấy to lớn không thể nào diễn tả được”, người cựu chiến binh xúc động chia sẻ.
Khánh Hòa được giải phóng góp phần tạo nên sức mạnh tổng lực, cùng cả nước làm nên Đại thắng mùa Xuân lịch sử năm 1975. Đối với Đại tá Nguyễn Văn Thành, ngày 2/4/1975, không chỉ là một sự kiện lịch sử trọng đại, mà còn là dấu mốc kết thúc 10 năm chiến đấu kiên cường và đầy gian khổ trên mảnh đất này.
Ân tình với đồng đội, nhân dân
Nhắc đến những năm tháng chiến tranh, Đại tá Thành không khỏi bùi ngùi: “Ai đã từng trải qua đời lính đều không thể tránh khỏi những giây phút đau lòng khi chứng kiến đồng đội ngã xuống”. Chính vì lẽ đó, sau ngày đất nước hòa bình, trong sâu thẳm tâm hồn ông vẫn luôn có một nỗi day dứt khôn nguôi khi ngoảnh nhìn lại một thời đạn bom ác liệt. “Hôm nay, mình được sống trong hòa bình, hạnh phúc, nhưng đâu đó bạn mình, những người đồng đội đã hy sinh vẫn còn nằm lại, chưa được trở về, xót xa lắm”, ông Thành nghẹn lời.
 |
Quân giải phóng tiến về thị xã Nha Trang ngày 2/4/1975. Ảnh: Ban Tuyên giáo và Dân vận Tỉnh ủy Khánh Hòa |
Sau này, dù công việc bận rộn, ông Thành vẫn tích cực tham gia các hoạt động tìm kiếm và quy tập hài cốt liệt sĩ, đặc biệt là những người đã hy sinh trong chiến dịch Mậu Thân 1968 tại Khánh Hòa. Ông Thành kể về một lần tham gia đội quy tập hài cốt liệt sĩ tại đèo Rù Rì ở phía Bắc TP. Nha Trang. “Bao nhiêu tháng trời ròng rã tìm kiếm, chúng tôi vẫn không có kết quả, hy vọng tưởng chừng đã tắt. Thế rồi, một sự tình cờ đến khó tin đã xảy ra, chiều ngày 23/3/2013, khi thi công đường qua đèo, một công nhân lái máy xúc đã phát hiện khu mộ tập thể của 23 liệt sĩ hy sinh năm Mậu Thân. Hài cốt các anh sau đó đã được an táng tại nghĩa trang liệt sĩ Hòn Dung, Nha Trang”, ông Thành kể.
Với vai trò Phó Chủ tịch Hội truyền thống kháng chiến yêu nước tỉnh Khánh Hòa hiện nay, cựu chiến binh Nguyễn Văn Thành không ngừng lan tỏa ngọn lửa truyền thống tới thế hệ trẻ thông qua các buổi nói chuyện, tuyên truyền lịch sử tại nhiều địa phương trong tỉnh. Ông hiểu rằng, việc kết nối quá khứ với hiện tại, giúp người trẻ hiểu về sự hy sinh của cha ông là một trách nhiệm quan trọng.
Đại tá Nguyễn Văn Thành sinh năm 1945 tại Hải Dương. Tháng 6/1963, ông nhập ngũ và tham gia chiến đấu ở nhiều chiến trường, bao gồm cả Lào. Sau khi tốt nghiệp Trường Sĩ quan Lục quân, ông gắn bó với chiến trường Khánh Hòa cho đến ngày giải phóng. Sau này, ông còn tham gia làm nhiệm vụ quốc tế ở Campuchia và nghỉ hưu năm 1999 với quân hàm Đại tá, Phó Chỉ huy trưởng Bộ CHQS tỉnh Khánh Hòa.
Đều đặn vào ngày Rằm hàng tháng, vợ chồng Đại tá Thành cùng các con lại chuẩn bị những nồi cháo nghĩa tình, mang đến tặng các bệnh nhân nghèo tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Khánh Hòa. Ông Thành luôn tâm niệm, mình là người chiến sĩ may mắn, đi qua cuộc chiến tranh vẫn có thể trở về, có gia đình hạnh phúc, nên khi có cơ hội giúp người, giúp đời thì ông nguyện sẽ làm hết lòng, hết sức.
