Đột phá hạ tầng, nâng tầm đô thị: Hạ tầng giao thông kết nối chưa tương xứng

Khu vực Đông Nam Bộ có tốc độ đô thị hóa nhanh song nhiều tuyến giao thông huyết mạch kết nối liên vùng lại đang quá tải, trong khi các dự án mới lại triển khai chậm

Trước sự quá tải về giao thông, các địa phương vùng Đông Nam Bộ đang đẩy nhanh tiến độ những dự án hạ tầng trọng điểm để đưa vào khai thác một cách hiệu quả, đồng bộ.

Đi 5 km mất gần 40 phút

Sáng sớm trên Quốc lộ 22 (đường Lê Quang Đạo) - đoạn qua ngã tư An Sương, TP HCM, xe container nối nhau di chuyển từng mét. Trong tiếng còi xe kéo dài, một tài xế nôn nóng: "Chỉ 5 km mà có khi di chuyển mất gần 40 phút. Kẹt xe kiểu này hoài thì sao giao hàng kịp!".

Với các tài xế chạy tuyến cửa khẩu Mộc Bài, tỉnh Tây Ninh, ùn tắc giao thông khiến doanh nghiệp tăng chi phí nhiên liệu, nhân công và dễ trễ hợp đồng. Vì vậy, họ kỳ vọng đường cao tốc TP HCM - Mộc Bài sớm được triển khai để giảm áp lực cho tuyến giao thông vốn thường xuyên quá tải này.

Trên Quốc lộ 51 qua địa bàn Đồng Nai - Vũng Tàu, tình trạng cũng tương tự. Mật độ phương tiện luôn dày đặc, kể cả khi không phải giờ cao điểm. Đoạn gần các khu công nghiệp (KCN), xe container, xe ben và xe du lịch chen nhau từng khoảng trống. Doanh nghiệp vận tải hành khách và hàng hóa đều chịu áp lực lớn khi thời gian hành trình kéo dài, vòng quay phương tiện giảm, chi phí tăng 10% - 15%.

Nhiều doanh nghiệp du lịch tại Bà Rịa - Vũng Tàu phản ánh giao thông ùn ứ khiến du khách phàn nàn, ảnh hưởng doanh thu. Chị Lê Thị Mỹ, tài xế tuyến TP HCM - Vũng Tàu, cho biết cuối tuần, đường cao tốc TP HCM - Long Thành - Dầu Giây lại kẹt xe kéo dài hàng cây số. "Có bữa tôi chạy xe từ Long Thành ra Quốc lộ 51 mất gần 1 giờ. Dự án mở rộng tuyến cao tốc TP HCM - Long Thành - Dầu Giây nếu xong sớm thì cánh tài xế đỡ cực hơn nhiều" - chị bày tỏ.

Theo Sở Xây dựng TP HCM, dự án mở rộng đường cao tốc TP HCM - Long Thành - Dầu Giây dài 22 km, tổng vốn đầu tư hơn 15.000 tỉ đồng, khởi công ngày 19-8 nhưng chậm tiến độ do vướng mặt bằng. Đến nay, gói thầu XL01 đạt hơn 52%, XL02 đạt 37,5% - thấp hơn kế hoạch. Bộ Xây dựng đã yêu cầu TP HCM và Đồng Nai đẩy nhanh thủ tục đất đai, bàn giao mặt bằng sạch trong năm 2025; riêng cầu Long Thành phải hợp long cuối năm 2026 và hoàn thành đầu năm 2027.

Ở phía Tây Bắc TP HCM, dự án đường cao tốc TP HCM - Mộc Bài đang bước vào giai đoạn nước rút trong việc giải phóng mặt bằng. Dự án này dài 51 km, gồm 24,7 km thuộc TP HCM và 26,3 km qua tỉnh Tây Ninh; bắt đầu từ điểm kết nối tuyến Vành đai 3 tại xã Phú Hòa Đông, TP HCM và kết thúc tại nút giao Quốc lộ 22, xã Bến Cầu, tỉnh Tây Ninh - cách cửa khẩu Mộc Bài khoảng 7 km.

Đường cao tốc TP HCM - Mộc Bài có vận tốc thiết kế 120 km/giờ, trong đó giai đoạn 1 gồm 4 làn xe hoàn chỉnh, hệ thống giao thông thông minh, thu phí và các công trình phụ trợ đồng bộ. Tuyến đường này có tổng mức đầu tư 19.617 tỉ đồng, được chia làm 4 dự án thành phần.

Dự án thành phần 1 dự kiến khởi công tháng 3-2026 và hoàn thành tháng 12-2027. Dự án thành phần 2 khởi công ngày 19-12-2025, hoàn thành tháng 4-2027. Dự án thành phần 3 đang trong quá trình phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư. Với dự án thành phần 4, các địa phương đang chi trả bồi thường và bàn giao mặt bằng theo từng đợt.

Tại TP HCM, 24,7 km đường cao tốc đi qua địa bàn đã ảnh hưởng hơn 2.100 trường hợp tại 5 xã của huyện Củ Chi trước đây. Việc lập hồ sơ các trường hợp này đã đạt trên 95% nhưng tiến độ chung vẫn chậm do thiếu nhân sự thực hiện, thay đổi ranh dự án và khu tái định cư chưa hoàn tất.

Tuyến cao tốc TP HCM - Long Thành - Dầu Giây đoạn qua địa bàn TP HCM thường xuyên xảy ra ùn tắc. Ảnh: NGỌC QUÝ

Tăng tốc thi công

Đường cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu giai đoạn 1, dài gần 54 km, là tuyến trọng điểm trong nhóm kết nối giao thông thẳng đến cảng Cái Mép - Thị Vải.

Trong đó, đoạn qua TP HCM (khu vực Bà Rịa - Vũng Tàu trước đây) dài 19,5 km, quy mô 4 làn xe, tốc độ thiết kế 100 km/giờ. Được khởi công từ giữa năm 2023, công trình thông xe kỹ thuật vào tháng 4-2025 và gần như đã hoàn thiện, đang phấn đấu khai thác đồng bộ cùng với 2 dự án thành phần trên địa bàn tỉnh Đồng Nai.

Khi hoàn thành, đường cao tốc này sẽ là xương sống liên kết trực tiếp tỉnh Đồng Nai và khu vực Bình Dương trước đây - 2 trung tâm công nghiệp lớn nhất nước - với cụm cảng nước sâu Cái Mép - Thị Vải; giảm áp lực cho Quốc lộ 51, rút ngắn thời gian vận chuyển hàng hóa xuất nhập khẩu từ các KCN đến cảng biển. Tuy nhiên, tiến độ đưa vào vận hành toàn tuyến vẫn phụ thuộc nhiều vào 2 đoạn thành phần tại Đồng Nai.

Theo Ban Quản lý dự án 85 - Bộ Xây dựng, đến đầu tháng 12, dự án thành phần 2 đoạn qua tỉnh Đồng Nai, do Bộ Xây dựng làm cơ quan chủ quản, có tổng sản lượng thi công đạt hơn 2.900 tỉ đồng - khoảng 70% giá trị hợp đồng; dự kiến hết năm 2025 sẽ đạt trên 85%. Trong khi đó, dự án thành phần 1 đoạn qua Đồng Nai, do UBND tỉnh làm cơ quan chủ quản, đạt sản lượng thực hiện gần 1.500 tỉ đồng - khoảng 58% giá trị hợp đồng.

Đến giữa tháng 12-2025, công trường đường cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu đoạn qua Đồng Nai vẫn còn ngổn ngang. Với dự án thành phần 2, các đơn vị thi công đang tập trung thảm nhựa, làm dải phân cách cứng, lắp hàng rào và lan can. Với dự án thành phần 1, đơn vị thi công đang tập trung đắp nền phần còn lại rồi gia cố bê-tông, xi măng, thảm nhựa.

Các nhà thầu cho rằng năm nay, mùa mưa kéo dài đã ảnh hưởng đáng kể tiến độ thi công. Nhiều đoạn đường phải xử lý kỹ thuật nền đất yếu, mất nhiều thời gian. Việc bàn giao mặt bằng chậm trễ và thiếu đất đắp nền cũng là những nguyên nhân khiến dự án không thể thông xe kỹ thuật ngày 19-12 như kế hoạch.

Liên quan việc dự án đường cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu đoạn qua Đồng Nai chậm tiến độ, UBND tỉnh đã nhiều lần đốc thúc Sở Xây dựng và các cơ quan chức năng quyết liệt điều chuyển khối lượng, xử lý những nhà thầu yếu kém. Bên cạnh đó, nghiên cứu đưa ra giải pháp mang tính đột phá để các nhà thầu huy động mọi nguồn lực, với tinh thần quyết tâm cao nhất hoàn thành thi công khối lượng còn lại.

Đường cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu đoạn qua TP HCM đã hoàn thiện nhưng do 2 dự án thành phần qua tỉnh Đồng Nai chưa xong nên chưa thể đưa vào khai thác

(Còn tiếp)