Giải pháp huy động nguồn lực xoá nhà tạm, nhà dột nát

Đa dạng hoá nguồn lực, khơi dậy sức mạnh tình nghĩa

Thủ tướng Chính phủ đã đưa ra quyết tâm để xóa nhà tạm, nhà dột nát trong năm 2025 với chiến dịch 450 ngày đêm cao điểm cả nước chung tay xóa nhà tạm, nhà dột nát.

Theo đó, trong năm 2025, chúng ta phải hoàn thành 3 nhiệm vụ: Hỗ trợ nhà ở cho người có công khó khăn về nhà ở (khoảng 200.000 căn) do ngân sách nhà nước bảo đảm; Hỗ trợ nhà ở cho người dân theo các chương trình mục tiêu quốc gia (khoảng 88.000 căn nhà); Xoá nhà tạm, nhà dột nát cho người dân.

Các chuyên gia chia sẻ tại toạ đàm

Theo thống kê của các địa phương, ngoài 2 nhóm đối tượng đã được hỗ trợ theo ngân sách nhà nước và chương trình mục tiêu quốc gia, cả nước còn 153.881 căn nhà tạm, nhà dột nát của hộ nghèo, hộ cận nghèo với kinh phí tối thiểu để thực hiện là 6.500 tỉ đồng. Để làm được điều này đòi một nguồn lực tài chính và nhân lực rất lớn.

Trao đổi tại toạ đàm, TS Nguyễn Minh Phong, nguyên Trưởng phòng Nghiên cứu kinh tế, Viện Nghiên cứu phát triển Kinh tế - Xã hội Hà Nội, cho biết, đứng trước khối lượng công việc lớn, để gia tăng nguồn lực xóa nhà tạm, nhà dột nát, nguyên tắc xã hội hóa là nguyên tắc số 1.Theo TS Nguyễn Minh Phong, Thủ tướng đã nói “nguồn lực từ tư duy, động lực từ đổi mới, sức mạnh từ nhân dân”. Để xây nhà cũng cần nhiều yếu tố nguồn lực như đất, tài chính, đóng góp công sức, kinh nghiệm, ngân sách trung ương, 5% ngân sách tiết kiệm, địa phương có nguồn quỹ, doanh nghiệp lớn có truyền thống về thiện nguyện, nguồn vốn FDI, Việt kiều...

Hướng đến mục tiêu đến năm 2025 hoàn thành việc xóa nhà tạm, nhà dột nát, TS Nguyễn Minh Phong nhấn mạnh, cần phải có cơ chế tuyên truyền, công khai minh bạch, từ đó, khơi gợi tinh thần “bầu ơi thương lấy bí cùng”, kết nối tình cảm cộng đồng mạnh mẽ.

TS. Nguyễn Minh Phong

Đặc biệt, chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát không làm tự phát mà phải có quy hoạch, có định hướng cụ thể, phân cấp rõ ràng, có quy trình, có đánh giá, có tôn vinh, khen thưởng các tổ chức, cá nhân tham gia đóng góp.

Từ đó, thành lập các ban chỉ đạo xã hội hóa các nguồn lực, các cơ quan chức năng cũng nên có các tiêu chuẩn cụ thể về nhà xây mới, tránh tình trạng “đánh bùn sang ao”, xây dựng các chuẩn hóa quốc gia về xây dựng nhà ở như cứng nền, cứng tường, cứng mái…

Ngoài ra, để việc xóa nhà tạm, nhà dột nát được hiệu quả, cần phải nghiên cứu, chuẩn hóa nhà xây mới ở từng khu vực, chất lượng công trình. Đồng thời, khuyến khích thành lập những tài khoản điện tử công khai quy mô đóng góp, người đóng góp, tổ chức uy tín có thể mở tài khoản để nhận đóng góp cùng xóa nhà tạm, nhà dột nát.

“Nhà nước cũng nên có cơ chế khuyến khích, có thể khấu trừ thuế doanh nghiệp, khuyến khích nhân rộng một số dự án ở địa phương, nếu làm từ thiện nhiều có thể được cộng điểm, từ đó làm cơ sở đánh giá công tác xã hội hóa, đóng góp cho cộng đồng. Doanh nghiệp tham gia chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát nên được miễn trừ các loại thuế, được miễn giảm tối đa để các hoạt động này được nhân rộng. Như vậy, nguồn vốn sẽ không thiếu, hỗ trợ các đối tượng có nhu cầu”, TS Nguyễn Minh Phong nói.

TS. Nguyễn Viết Chức, Phó Chủ nhiệm Hội đồng tư vấn về Văn hóa - Xã hội (Ủy ban T.Ư MTTQ Việt Nam) cho rằng, 50-60 triệu đồng khó mà xây được nhà mới cho người nghèo. Để làm được thì cần thêm 2 chữ “tình nghĩa”, trong đó, bà con xóm làng đến tham gia, làm không công để ai có công góp công, ai có của góp của. Do đó, việc đa dạng hóa nguồn lực để xóa nhà tạm, nhà dột nát là hoàn toàn chính xác. Phải trân trọng, quý trọng mọi nguồn lực, dù là nhỏ nhất để đoàn kết, chung tay xóa nhà dột nát cho người dân hiệu quả hơn.

Công khai, minh bạch để thu hút nhà đầu tư tư nhân

Theo PGS.TS Đinh Trọng Thịnh, chuyên gia kinh tế, giảng viên Cao cấp Học viện Tài chính, đây là một trong những vấn đề có tính nhân văn rất cao, đồng thời cũng là truyền thống tốt đẹp của dân tộc Việt Nam. Theo ông, chúng ta muốn các nhà đầu tư tư nhân tham gia vào nhiều hơn đối với việc phát triển nhà ở xã hội, xóa nhà tạm, nhà dột nát, quan trọng nhất có lẽ là vấn đề công khai minh bạch và tạo niềm tin.

PGS. TS Đinh Trọng Thịnh chia sẻ tại toạ đàm

Thực tế, nhiều doanh nghiệp muốn đến tận nơi để khảo sát tình hình, xây dựng nhà ở vì họ có suy nghĩ đồng tiền họ bỏ ra phải đúng đối tượng, đảm bảo chất lượng nhà ở, đảm bảo uy tín của doanh nghiệp. Nếu đầu tư xây dựng không đúng đối tượng hoặc xây dựng chất lượng nhà ở không tốt, ồ ạt sẽ rất dễ xảy ra tình trạng người đáng được ở thì không được ở, làm xói mòn lòng tin của doanh nghiệp, nhà đầu tư, tư nhân.

Bên cạnh đó, xác định mức độ ưu tiên với từng ngôi nhà. Những người đang có nhà xập xệ không thể ở được thì phải được ưu tiên xây dựng trước. Việc này được quy hoạch từng làng, xã, địa phương, để người dân được ở trong nhiều năm, tránh tình trạng đường một nẻo, nhà một nơi.Cùng đó, cần phải chia tiến độ thực hiện, cái nào cần làm ngay, cái nào cần để lâu hơn. Nếu như chính quyền địa phương không thống kê, cụ thể hóa số lượng căn nhà cần xây và tiến độ thực hiện thì khó có thể huy động nhà đầu tư tư nhân được.

TS. Nguyễn Viết Chức chia sẻ tại toạ đàm

“Muốn nhà đầu tư tư nhân tham gia thì chúng ta phải xác định giúp đỡ họ cái gì? Giúp đỡ bao nhiêu. Rõ ràng, vai trò của địa phương rất quan trọng. Tối thiểu là quy hoạch làm đường đất, từ đó tạo điều kiện để các nhà đầu tư xây dựng nhà ở. Tránh ỷ lại”, vị chuyên gia này nói.

PGS. TS Đinh Trọng Thịnh tin tưởng tin tưởng, dù số lượng nhà dột nát hiện nay là rất lớn, nhưng bằng nỗ lực từ nhiều phía sẽ có thể giảm đáng kể tình trạng này. Việc kết nối từ địa phương đến trung ương, giữa doanh nghiệp và mạnh thường quân cũng rất quan trọng. Bản thân các thôn, bản, làng, xã phải chủ động thống kê, dự toán… Doanh nghiệp xây dựng có kế hoạch, có hỗ trợ của chính quyền địa phương và sự giúp đỡ của chính người dân. “Sự kết hợp này sẽ khiến cho việc xây dựng nhà ở và sự đầu tư từ doanh nghiệp tư nhân nhiều hơn, doanh nghiệp tư nhân bỏ tiền xây dựng không phải thu lợi nhuận cho họ mà là vì sự phát triển của địa phương”, ông nói.