Thừa cân, béo phì đang ngày càng phổ biến tại Việt Nam, đặc biệt ở lứa tuổi thanh thiếu niên.
Mục lục
Các chuyên gia đều khuyến nghị tăng thuế để giảm sử dụng đồ uống có đường - Ảnh minh họa: QUANG ĐỊNH
Một trong những nguyên nhân chính dẫn đến thực trạng này là việc tiêu thụ đồ uống có đường quá mức, loại thực phẩm tưởng chừng vô hại nhưng lại tiềm ẩn nhiều rủi ro sức khỏe.
Mới đây, sau hai tuần liên tục uống trà sữa, nước ngọt, anh T.T.Đ. (28 tuổi, ở Hà Nội) phải nhập viện do khó thở, suy tim, không di chuyển được.
Đường - tác hại không chỉ là tăng cân
Tại Vì sao mật ong ngọt lại giúp giảm nguy cơ bệnh tim và tiểu đường?
Thanh niên này trước đó đã được chẩn đoán béo phì độ 1 và được chỉ định chế độ ăn phù hợp với người đái tháo đường. Thế nhưng anh này có thói quen uống nước ngọt có gas, trung bình khoảng 2 lít/ngày. Cuối cùng vì "đam mê đồ ngọt", nam thanh niên phải nhập viện cấp cứu.
Theo Bộ Y tế, đồ uống có đường bao gồm nước ngọt có gas, trà sữa, nước ép đóng chai, nước tăng lực... là nguồn năng lượng "rỗng", chứa nhiều calo nhưng lại thiếu giá trị dinh dưỡng thiết yếu.
Một lon nước ngọt 330ml chứa khoảng 35g đường, tương đương bảy thìa cà phê. Trong khi đó mức đường khuyến nghị mỗi ngày cho người trưởng thành là 25g. Uống một lon nước ngọt/ngày trong 1,5 năm có thể làm tăng 60% nguy cơ thừa cân béo phì và nếu dùng thường xuyên 1-2 lon mỗi ngày, nguy cơ mắc đái tháo đường type 2 tăng 26%.
Tình trạng này thể hiện rõ ở giới trẻ. Số liệu từ Viện Dinh dưỡng quốc gia cho thấy năm 2020 tỉ lệ học sinh thừa cân, béo phì tại các TP lớn như Hà Nội, TP.HCM lên tới 40%. Ở nhóm 15-19 tuổi, cứ bốn em thì có một em thừa cân hoặc béo phì.
Bà Đinh Thị Thu Thủy - phó vụ trưởng Vụ Pháp chế, Bộ Y tế - cho hay nghiên cứu ở 75 quốc gia cho thấy tiêu thụ đồ uống có đường tăng 1% chung sẽ có thêm gần 5 người lớn thừa cân/100 người dân và hơn 2 người lớn béo phì/100 người; chủ yếu ở các nước thu nhập thấp và trung bình.
Nghiên cứu này cũng xác định sử dụng đồ uống có đường nhiều trong thời thơ ấu có liên quan đến nguy cơ thừa cân, béo phì.
Sử dụng thường xuyên đồ uống có đường làm gia tăng nguy cơ mắc các rối loạn chuyển hóa như đái tháo đường type 2, bệnh tim mạch, tăng huyết áp, gout, gia tăng nguy cơ mắc các bệnh răng miệng, ảnh hưởng xấu đến sức khỏe của xương.
"Dùng nhiều đồ uống có đường là nguyên nhân chính làm tăng tỉ lệ béo phì trên toàn cầu và các bệnh không lây nhiễm liên quan đến chế độ ăn uống", bà Thủy nhấn mạnh.
Tại sao đồ uống có đường lại gây hại?
Bà Trương Tuyết Mai, phó viện trưởng Viện Dinh dưỡng quốc gia, cho hay không giống như các loại thực phẩm giàu đường ở dạng rắn, đường trong đồ uống tồn tại ở dạng lỏng khiến quá trình hấp thụ trong cơ thể diễn ra nhanh hơn nhiều.
"Chính điều này làm lượng đường trong máu tăng vọt trong thời gian ngắn, làm rối loạn cơ chế điều hòa đường huyết và thúc đẩy tích tụ mỡ thừa.
Tác hại của đồ uống có đường không chỉ ảnh hưởng đến một cơ quan riêng lẻ mà tác động đến nhiều cơ quan khác nhau trong cơ thể. Khi tiêu thụ quá mức, đồ uống có đường không chỉ làm gia tăng nguy cơ mắc bệnh chuyển hóa mà còn góp phần vào tình trạng viêm mạn tính và các vấn đề sức khỏe lâu dài", bà Mai phân tích.
Bà cũng cho rằng mức tiêu thụ đồ uống có đường ngày càng tăng nhanh. Theo thống kê, đồ uống có đường chiếm tới 25% lượng đường tự do trong khẩu phần ăn của người trưởng thành và lên tới 40% ở thanh thiếu niên.
Đáng chú ý một nửa lượng đường tự do trong thực phẩm siêu chế biến có nguồn gốc từ các loại nước có gas và gần 1/5 đến từ nước trái cây cùng các loại đồ uống có đường khác.
Giải pháp từ chính sách, nâng cao nhận thức cộng đồng
Theo bác sĩ Nguyễn Tuấn Lâm - Tổ chức Y tế thế giới (WHO) tại Việt Nam, cần giảm tiêu thụ đường tự do trong suốt quá trình sống.
Cả người lớn và trẻ em nên giảm lượng đường tự do ăn vào dưới 10% tổng năng lượng ăn vào hằng ngày, tương đương với 12 thìa cà phê đường. Cách tốt nhất nên giảm thêm lượng đường tự do ăn vào xuống dưới 5% (6 thìa cà phê đường) tổng năng lượng ăn vào sẽ mang lại lợi ích bổ sung.
Thời gian qua Bộ Y tế, WHO và nhiều tổ chức sức khỏe khác đều có quan điểm cần giải pháp để hạn chế sử dụng đồ uống có đường. Theo bà Angela Pratt - trưởng đại diện WHO tại Việt Nam, tiêu thụ nước ngọt không chỉ là vấn đề của Việt Nam mà đang trở thành mối lo toàn cầu.
Chỉ một lon nước ngọt mỗi ngày đã cung cấp 140kcal nhưng không mang lại bất kỳ giá trị dinh dưỡng nào. Thậm chí còn kéo theo hàng loạt nguy cơ ảnh hưởng sức khỏe.
Bà Mai cũng khuyến cáo người dân cần thay đổi hành vi tiêu dùng, ưu tiên nước lọc, sữa không đường, ăn uống điều độ và tăng cường vận động. Tránh lạm dụng các loại nước đóng chai ngọt, kể cả nước ép trái cây công nghiệp, vốn chứa lượng đường cao đáng kể.
Để hạn chế tiêu dùng, nhiều quốc gia đã triển khai các biện pháp mạnh nhằm kiểm soát tiêu thụ đồ uống có đường. Theo TS Hoàng Thị Mỹ Hạnh - Viện Chiến lược và chính sách y tế, đến nay hơn 110 nước đã áp thuế đối với nước ngọt.
Tại Việt Nam, Bộ Y tế và WHO khuyến nghị áp thuế tiêu thụ đặc biệt với đồ uống có đường, kỳ vọng tăng giá bán từ 20% trở lên để làm giảm sức mua, một chiến lược đã được chứng minh là hiệu quả ở nhiều nước.
"Bên cạnh tăng thuế cần đi kèm với các biện pháp khác như dán nhãn cảnh báo, hạn chế quảng cáo (đặc biệt với trẻ em), không bày bán tại trường học và tăng cường truyền thông để thay đổi hành vi tiêu dùng", TS Hạnh kiến nghị.
Trà sữa, đồ chiên, lối sống ít vận động dễ gây sỏi mật, sỏi thận
Một cô gái ở Đài Loan Trung Quốc có tới hơn 300 viên sỏi thận mà căn nguyên liên quan là uống nhiều trà sữa. Với lối sống công nghiệp ăn nhiều thức ăn nhanh, chất béo, ít vận động đã làm tăng nguy cơ mắc sỏi mật, sỏi thận ở người trẻ.
Trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đang tái định hình mọi lĩnh vực đời sống, trí tuệ nhân tạo (AI) đã và đang nổi lên như một công nghệ then chốt, định hình tương lai phát triển của các quốc gia. Tại Việt Nam, AI không chỉ là công cụ ứng dụng, mà đã trở thành một phần cốt lõi trong chiến lược quốc gia về chuyển đổi số và nâng cao năng suất lao động.
TPO - Ngày 17/6, đại diện Công an hai tỉnh Bình Dương và Bình Phước cho biết, thời gian gần đây, xuất hiện thủ đoạn lừa đảo tinh vi, ngoài việc gọi điện, nhắn tin tự xưng là Cảnh sát giao thông (CSGT) thông báo yêu cầu nộp phạt nguội để lừa đảo, chúng còn giả shipper (người giao hàng) để giao văn bản xử phạt.
TPO - Ngày 17/6, hơn 130 vận động viên trẻ đến từ nhiều quốc gia sẽ bước vào tranh tài tại Vietnam Junior Open 2025 (VJO) tại sân Dalat Palace Golf Club (Đà Lạt).
Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam được Thành ủy Huế tổ chức trang trọng, thể hiện sự trân trọng với vai trò đồng hành, phản ánh, dẫn dắt của báo chí qua các thời kỳ...
Theo luật sư Nguyễn Ngô Quang Nhật (Đoàn luật sư TP.HCM), dù kết quả nồng độ cồn có hay không thì việc tài xế gây tai nạn nghiêm trọng mà rời khỏi hiện trường vẫn có thể bị xử lý hình sự.
TPO - Ngày 16/6, thông tin từ Bệnh viện Thống Nhất TPHCM cho biết, tại đây đã phối hợp nhiều đơn vị y tế lớn lấy và ghép thành công 7 đơn vị tạng từ người hiến chết não. 5 bệnh nhân suy tạng giai đoạn cuối sau khi thực hiện cuộc ghép thành công đang hồi phục tích cực.
Theo thông tin từ báo Công Giáo Và Dân Tộc, linh mục Phêrô Nguyễn Kim Long, tức nhạc sĩ Kim Long, được Chúa gọi về lúc 12h ngày 17-6, hưởng thọ 84 tuổi.
TPO - Điều chỉnh thuế thu nhập cá nhân theo hướng nâng mức giảm trừ gia cảnh; quyết liệt cải cách chính sách tiền lương, bổ sung các chính sách phúc lợi khác và tiền thưởng dựa trên hiệu suất công việc... Đây là những vấn đề quan trọng, cấp bách, được đại biểu Quốc hội đề nghị quan tâm, sớm triển khai thực hiện.
Vì sao mật ong ngọt lại giúp giảm nguy cơ bệnh tim và tiểu đường?
Trà sữa, đồ chiên, lối sống ít vận động dễ gây sỏi mật, sỏi thận
